«شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان سفرهای منطقه‌ای خود به چهار کشور ازجمله جمهوری اسلامی ایران را آغاز کرد و دیروزدر نخستین مرحله عازم پایتخت ترکیه شد. جمهوری اسلامی ایران و پاکستان برای عبور از سطح کنونی روابط و ارتقای آن بیش از هر زمان دیگری به اراده‌ای متفاوت از اکنون نیاز دارند تا امنیت و اقتصاد در مرزهای دو کشور ضمن تامین منافع تهران و اسلام‌آباد راه را بر فشارها و دخالت‌های خارجی بسته و مانع اثرگذاری قدرت‌های فرامنطقه‌ای شود.
میان جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در شرق فلات ایران روابطی به قدمت تاریخ برقرار است. روابطی که هم ریشه در فرهنگ و تمدنی نزدیک و هم ضرورت‌های ژئوپلتیک دارد. سفر «محمد شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان به ایران و دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران تأکید مجددی بر این روابط و اهمیت تحکیم و گسترش آن است. شریف در این سفر با مقامات ایرانی دیدار و درباره روابط دوجانبه، مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی گفت‌وگو خواهد کرد.
برای ایران امنیت منطقه و کشور مهمی مانند پاکستان اهمیتی بیش از حد تصور دارد و به همین دلیل است که یکی از مهم‌ترین دستورکارهای تعریف شده برای وزارت امور خارجه در هفته‌های گذشته و همزمان با افزایش تنش میان هند و پاکستان؛ نوعی میانجیگری میان دو کشور برای پایان دادن به مناقشه‌ای خطرآفرین بوده است. «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ۱۵ اردیبهشت سال‌جاری در سفر به پاکستان مقامات این کشور را دعوت به خویشتن‌داری کرد و درباره هرگونه نزاع میان دو کشور هند و پاکستان به‌عنوان دارندگان سلاح هسته‌ای در منطقه هشدار داد. هشداری که ۳ روز بعد و در سفر به هند هم تکرار شد تا یکی از مهم‌ترین چالش‌های امنیتی در منطقه با کمترین آسیب ممکن به پایان رسد.
اقتصاد ایران و پاکستان؛ نیازها و ضرورت‌ها
در بنیان روابط میان جمهوری اسلامی ایران و پاکستان گرچه موضوعات تاریخی و فرهنگی پررنگ است اما اقتصاد و تجارت هم جایگاه ویژه خود را دارد. این مهم با توجه به ظرفیت‌های قابل توجه دو طرف و موقعیت ژئوپلتیک ایران برای هر دو طرف مهم است و به‌نظر می‌رسد با وجود این ظرفیت‌ها، در میدان عمل هنوز دو طرف هنوز به میزان قابل‌قبولی در تجارت دو جانبه دست نیافته‌اند. اتفاقی که می‌تواند هم ریشه در تحریم‌های آمریکا علیه ایران و هم عدم‌شناسایی ظرفیت‌ها یا چالش‌های زیرساختی در به کارگیری آنها داشته باشد. پاکستان هم‌اکنون جزء پنج کشور دارای بیشترین واردات کالا از ایران بوده و تراز تجاری میان دو کشور همسایه همچنان به نفع تهران است.
حجم تجارت ایران و پاکستان در چهار ماه ابتدایی سال ۱۴۰۳ بیش از یک میلیارد دلار اعلام شده است که گرچه با رقم هدف‌گذاری شده (۲میلیارد) تفاوت دارد اما دو کشور برای ارتقا آن برنامه‌هایی در دست اقدام دارند که به‌طور قطع یکی از مهم‌ترین محورهای گفت‌وگوها و رایزنی‌های شریف در تهران این برنامه‌ریزی‌ها خواهد بود.
یکی از مهم‌ترین این برنامه‌ها پیگیری ایجاد و گسترش بازارچه‌های مرزی است. بازارچه‌های مرزی مانند پیشین–مند، ریمدان–گبد و کوهک–چدگی برای تقویت تجارت رسمی و کاهش قاچاق میان دو کشور از اهمیت ویژه‌ای برخودار هستند. برای مثال مرز ریمدان به‌دلیل موقعیت استراتژیک خود به‌صورت مستقیم با بنادی مهمی از پاکستان چون گوادر و کراچی، ارتباط داشته و ظرفیت ویژه‌ای برای افزایش صادرات، تسهیل واردات و جذب گردشگران خارجی دارد. اهمیت این بازارچه‌ها برای دو طرف آن اندازه است که برنامه‌ریزی‌ها برای ایجاد تعداد بیشتر آنها در حال انجام است تا ضمن تسهیل تجارت با کشور همسایه در بهبود معیشت مرزنشینان هم اثرگذار باشد. تهران و اسلام‌آباد همچنین به‌منظور بی‌اثرسازی تحریم‌های غیرقانونی آمریکا علیه ایران موضوع تجارت تهاتری را هم به‌منظور تسهیل مبادلات تجاری در دستور کار قرار می‌دهند.
چشم‌اندازروبط ایران و پاکستان
ظرفیت اقتصادی و نیازهای دو کشور آن اندازه است که بتوان هدف‌گذاری ۱۰ میلیارد دلاری در حجم تجارت دوجانبه در ۵ سال آینده را نتوان هدفی بلندپروازانه دانست. ایران و پاکستان با توسعه همکاری‌های منطقه‌ای در حوزه‌های انرژی، کشاورزی و صنعت می‌توانند گام‌های مهمی هم در پیشرفت خود و هم منطقه بردارند. ایران برای حضور در پروژه‌های بزرگ پاکستان همچون کریدور اقتصادی چین–پاکستان (CPEC) و طرح کمربند- راه پکن و نیز طرح مهم اتصال بندر چابهار به بندر گوادر در پاکستان، مشتاق و توانمند است. همزمانی عضویت دو کشور در سازمان‌های منطقه‌ای چون سازمان همکاری شانگهای و اکو هم می‌تواند گره‌گشای روابط اقتصادی دو کشور باشد. همراهی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در سازمان همکاری کشورهای اسلامی هم می‌تواند نزدیکی بیشتر اسلام‌آباد و تهران را در واکنش به چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی به وژه موضوع فلسطین ارتقا دهد. برای رسیدن به سطحی ایده‌آل از روابط دو کشور بیش از هر موضوع دیگری نیازمند اراده و عبور از فشارهای بین‌المللی هستند و به‌نظر می‌رسد تهران و اسلام‌آباد برای این مهم مصمم هستند.