حتی تصورش هم دل را به لرزه می‌اندازد؛ استخرهای کشاورزی، که روزی به امید آبادانی و جاری ماندن زندگی در روستاها ساخته شدند، این روزها بی‌صدا می‌توانند به پرتگاه غم بدل شوند. تنها یک لحظه بی‌احتیاطی کافی‌ست تا اعماق این استخرها، آینده‌ها و آرزوهای یک خانواده را در خود ببلعند.
در فقدان تدابیر ایمنی و بی‌توجهی به هشدارها، این آبگیرها به دامگاهی خاموش تبدیل شده‌اند؛ جایی که قدم گذاشتن بی‌اجازه یا کنجکاوی و بی‌دانشی نوجوانان و جوانان می‌تواند پایان تلخی رقم بزند. صدای خنده و بازی‌های کودکان، کافی است فقط چند ثانیه رنگ هراس بگیرد تا اندوه، جایگزین شادی شود و خانواده‌ای را داغدار کند.
استخرهای کشاورزی اگرچه برای کمک به زمین‌های تشنه پدید آمده‌اند، اما بی‌توجهی به خطرها و نبود امکانات ایمنی، آن‌ها را در یک چشم به هم زدن به صحنه حادثه‌ای مرگبار بدل می‌کند؛ حادثه‌ای که تنها با لحظه‌ای بی‌احتیاطی، زندگی را به کام تلخی می‌کشاند و خاطره‌ای تلخ بر دل‌ها می‌نشاند. بر اساس آمار منتشر شده توسط رسانه‌های رسمی در سه ماهه نخست سال ۱۴۰۳، در مجموع ۲۸۳ نفر بر اثر غرق‌شدگی در کشور جان خود را از دست داده‌اند. در این مدت ۲۲۴ نفر از قربانیان مرد و ۵۶ نفر زن بوده‌اند. بر اساس همین گزارش‌ها، استخرهای کشاورزی پس از رودخانه‌ها در رتبه دوم حوادث مرگبار ناشی از غرق‌شدگی قرار دارند. این موضوع نشان می‌دهد که همچنان استخرهای کشاورزی یکی از مهم‌ترین عوامل مرگ بر اثر غرق‌شدگی در ایران محسوب می‌شوند. بیشترین آمار نیز در خرداد ماه به ثبت رسیده است که ۱۲۶ فوتی در یک ماه گزارش شده است.
این آمار نه تنها عدد، بلکه روایتگر رنج و از دست دادن برای خانواده‌های زیادی است که عزیزان خود را در این حوادث ناگوار از دست داده‌اند. بررسی جزئی‌تر آمار نشان می‌دهد که گروه سنی زیر 18 سال، آسیب‌پذیرترین قشر در برابر غرق شدگی در استخرهای کشاورزی هستند. این موضوع ضرورت تمرکز بیشتر بر آموزش و آگاهی‌بخشی در میان این گروه سنی و خانواده‌های آن‌ها را دوچندان می‌کند.استخرهای کشاورزی که در جهت ذخیره و تأمین آب برای آبیاری مزارع ساخته می‌شوند، در نبود رعایت نکات ایمنی، می‌توانند به محل وقوع حوادث ناگوار و حتی مرگ‌آور بدل شوند. با شروع فصل گرما و افزایش تمایل به شنا، بی‌احتیاطی برخی شهروندان و به‌ویژه نوجوانان و جوانان، هرسال تکرارِ حوادث غرق‌شدگی در این استخرها را رقم می‌زند؛ اتفاقاتی که اغلب پایان تلخی دارند و خانواده‌ها را داغدار می‌کنند.محمد دریایی، معاون آموزش و پژوهش استان یزد به «شهروند» می گوید: در این خصوص هشدار داده است که استخرهای ذخیره آب کشاورزی، به‌ویژه نوع ژئوممبران، نسبت به استخرهای سیمانی دارای خطرات بیشتری هستند. این استخرها نه تنها فاقد پله برای خروج اضطراری هستند، بلکه لبه‌ای برای نگه‌داشتن فرد و جلوگیری از غرق شدن نیز ندارند. علاوه بر این، سطوح استخرهای ژئوممبران بسیار لغزنده بوده و هرگونه تلاشی برای خروج یا نجات را دشوارتر می‌کنند؛ بنابراین حتی افراد بالغ نیز ممکن است در صورت عدم رعایت نکات ایمنی، اسیر این دام خاموش شوند.
او می گوید:بر اساس تجربیات امدادگران، کشاورزان به منظور ذخیره آب و روان‌آب‌ها، این استخرها را احداث می‌کنند، اما ناآگاهی و بی‌توجهی به خطرات، زمینه‌ساز بروز حوادث ناگواری است که عمدتاً منجر به مرگ می‌شود. مطابق آمارها و مشاهده‌های میدانی، بخش عمده این حوادث تلخ برای نوجوانان و جوانان رخ می‌دهد، گروهی که اغلب به دلیل هیجان، کنجکاوی یا غفلت، خطر استخرها را جدی نمی‌گیرند.او ضمن بیان اهمیت ایمنی در استخرهای کشاورزی، تأکید می گوید: خانواده‌ها باید به طور جدی مراقب فرزندان خود بوده و به آن‌ها آموزش دهند که هرگز در مکان‌های ممنوع و غیرایمن مانند سدها، آبگیرها، کانال‌های آبرسانی و روخانه‌ها و به‌ویژه استخرهای کشاورزی شنا نکنند. همچنین لازم است این هشدارها را به دیگران منتقل کنند تا فرهنگ پیشگیری از حوادث در جامعه نهادینه شود.
توصیه ها و هشدارها
در همین راستا، مجموعه‌ای از نکات ایمنی برای کاهش خطرات و پیشگیری از تکرار این تراژدی‌ها باید رعایت شود:
ایجاد حریم ایمن: استخرهای کشاورزی باید دارای فنس و حفاظ تا ارتفاع دو متر باشند تا از ورود افراد غیرمجاز، به‌ویژه کودکان، جلوگیری شود.نصب تابلوهای هشدار: نصب علائم هشدار دهنده در هر چهار سمت استخر و اطلاع‌رسانی مناسب درباره خطر غرق‌شدگی ضروری است.ایجاد جان‌پناه و تجهیزات خروج اضطراری: جان‌پناه در کناره‌ها و نردبان‌های شناور و ثابت در داخل و اطراف استخرها به طور استاندارد نصب شود.
استفاده از تجهیزات نجات: طناب‌های نجات‌دهنده به‌صورت طولی، عرضی و ضربدری و تیوپ‌های بادی در فواصل ۱۰ متری در امتداد استخر قرار داده و ثابت شوند تا افراد در مواقع اضطراری بتوانند از آن‌ها استفاده کنند.اجرای استانداردهای سازه‌ای: مطابق با مصوبات و بخشنامه‌های قانونی، استانداردهای حفاظتی باید برای ساخت هر نوع استخر اعم از بتنی و ژئوممبران اجرا شود. هر استخری که عمق آن بیش از ۱۵۰ سانتیمتر است، ملزم به رعایت این موارد است و این وظیفه اساساً بر عهده مالکان و بهره‌برداران استخرهاست.