[ سیما فراهانی]              سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، سال‌هاست که با بهره‌گیری از توانمندی‌های جوانان و افراد علاقه‌مند، به ارائه خدمات مختلف در زمینه‌های امداد و نجات، بهداشت و درمان، و آموزش‌های عمومی می‌پردازد. این سازمان با بیش از ۶ دهه خدمات بشردوستانه به عنوان یکی از سازمان‌های تابعه و با ۲۴ سال سابقه رسمی با نام سازمان داوطلبان، هم جهت با ارزش‌های نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر، اقدامات بشردوستانه متنوع و مختلفی را انجام داده است. سازمان داوطلبان در یکصد و سومين سال تأسيس جمعيت هلال‌احمر، با تکیه بر اصول هفتگانه نهضت بین‌المللی صلیب سرخ و هلال‌احمر، به ویژه اصل خدمات داوطلبانه، فعالیت‌های گسترده‌ای را در حوزه‌های مختلف بشردوستانه به انجام رساند. 

سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در سال ۱۴۰۳ نه تنها بر چالش‌ها غلبه کرده، بلکه با رشد چشمگیر و دستاوردهای بی‌نظیر خود، به نماد امید و همدلی در میان اقشار آسیب‌پذیر جامعه تبدیل شده است. این سازمان، با بهره‌مندی از حمایت‌های مردمی و ایمان به قدرت همدلی، آماده است تا در سال جدید، گام‌هایی بلندتر در راستای اهداف بشردوستانه بردارد. عملکرد سال ۱۴۰۳ سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر، با تمامی فراز و نشیب‌هایش، نشان‌دهنده عزم راسخ این نهاد برای خدمت به مردم، به ویژه اقشار آسیب‌پذیر جامعه است. با وجود چالش‌های موجود، با توکل به خدا و با حمایت مردم نیک‌اندیش کشور، این سازمان آماده است تا در سال جدید گام‌های بلندتری در راه تحقق اهداف بشردوستانه بردارد.

نقشی فعال‌تر در کاهش آلام بشری
محمدجواد عزتی رئیس سازمان داوطلبان، در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» روایتی از جزئیات اقدامات و فعالیت‌های این سازمان را ارائه می‌کند و می‌گوید: «سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در سالی که گذشت، با الهام از آموزه‌های اسلامی، ارزش‌های انسانی و راهبردهای کلان جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران، تلاش کرد تا با تقویت زیرساخت‌های دیجیتال، گسترش پوشش آموزش، توانمندسازی نیروی انسانی و توسعه مشارکت‌های مردمی، نقشی فعال‌تر در کاهش آلام بشری ایفا کند. افزایش چشمگیر جذب داوطلبان جدید از طریق سامانه «هلال من»، توسعه آموزش‌های عمومی و تخصصی، اجرای طرح‌های سلامت‌محور در مناطق محروم و کمتربرخوردار، گسترش کمک‌های معیشتی برای اقشار آسیب‌پذیر، حمایت از بیماران نیازمند و حضور مؤثر در بحران‌های بشردوستانه جهانی، تنها بخشی از این حرکت وسیع ملی است. ما باور داریم که داوطلبان، نه صرفاً نیرویی اجرایی، بلکه سرمایه‌ای انسانی و راهبردی برای ساختن جامعه‌ای مقاوم، مهربان و پایدار هستند. هر داوطلب، پیام‌آور امید و انسان‌دوستی است؛ کسی که نه با دستور، که با دل وارد میدان می‌شود و در سخت‌ترین شرایط، گرمای حضورش را به اطرافیان هدیه می‌دهد. در این مسیر، بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، از جمله سامانه «هلال من» و «سیما» ما را قادر ساخت تا هم‌افزایی بیشتری میان مردم و سازمان فراهم کنیم. همچنین با تقویت ارتباطات بین‌سازمانی، تعامل با مجامع بین‌المللی و نهادهای مدنی، توانستیم چهره‌ای پویا و مؤثر از داوطلبی ایرانی را به جهان معرفی کنیم.»

فعالیت‌های میدانی
در عرصه عمل، سازمان داوطلبان با اجرا و انجام ۲۲ هزار و ۹۷ فعالیت داوطلبانه، به تمامی اهداف تعیین شده در برنامه سالانه دست یافت. از جمله این فعالیت‌ها می‌توان به اعزام ۱۵۱۹ کاروان سلامت به مناطق محروم اشاره کرد که نسبت به سال قبل‌تر از آن ۳۴ درصد رشد داشته است. این کاروان‌ها خدمات ارزشمندی در حوزه سلامت و درمان به روستاییان و ساکنان مناطق کم‌برخوردار ارائه داده‌اند. 305 هزار و 882 نفر هم از خدمات رایگان این کاروان‌ها بهره‌مند شده‌اند. همچنین، اجرای ۳۳۷۵ پروژه‌ محرومیت‌زدا با مشارکت داوطلبان حقیقی و تشکل‌های مردم نهاد و نقش‌آفرینی حدود ۵۵ هزار داوطلب و اهدای داوطلبانه بیش از ۲۴ میلیون سی سی خون سالم به بیماران و نیازمندان فراورده‌های خونی در قالب برنامه حمایت ماندگار، از دیگر اقدامات مؤثر سازمان داوطلبان در این حوزه در سال ۱۴۰۳ بوده‌اند.

رشد 57 درصدی خدمات‌رسانی
آمارها نشان‌دهنده رشد ۵۷ درصدی بهره‌مندی از خدمات سازمان داوطلبان است. در مجموع ۵ میلیون و ۵۹۷ هزار نفر در سراسر کشور طی سال گذشته، از خدمات و فعالیت‌های بشردوستانه سازمان داوطلبان هلال‌احمر بهره‌مند شده‌اند. این موفقیت در کنار افزایش ۲۸ درصدی کمک‌های مردمی و داوطلبانه که به ۷۶۹ میلیارد تومان رسیده، نشان از اعتماد روزافزون مردم به این نهاد خیریه دارد.

جذب داوطلبان جدید
در سال ۱۴۰۳، با اتخاذ سیاست‌گذاری‌های نوین از جمله تدوین آیین‌نامه عضویت و ایجاد زیرساخت‌های نرم‌افزاری مانند طراحی و رونمایی از سامانه «هلال من»، شمار اعضا و داوطلبان فعال در سازمان‌های جوانان و داوطلبان جمعیت هلال‌احمر از مرز ۳ میلیون نفر فراتر رفت. از این تعداد، سازمان داوطلبان با تمرکز بر رده سنی بالای ۳۵ سال، یک میلیون و 130 هزار و 26هزار عضو و داوطلب را جذب کرده است. همچنین در سال 1403، ۲۷۰ هزار و ۸۲۳ داوطلب و ۸۹۵ تشکل مردمی در برنامه‌های مختلف سازمان مشارکت داشته‌اند. بهره‌گیری از ظرفیت این داوطلبان در اجرای ۱۷ هزار و ۱۲۰ فعالیت داوطلبی و سایر طرح‌ها و پروژه‌های سلامت‌محور و معیشت‌محور، در مجموع به میزان یک میلیون و ۵۸۷ هزار نفر-ساعت مشارکت مؤثر را رقم زده است.

8 هزار و 165 چادر و ایستگاه سلامت
رئیس سازمان داوطلبان به خدمت دیگری از این سازمان اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «ایستگاه‌های سلامت، یکی دیگر از طرح‌های سلامت‌محور سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر است که با هدف ارتقای سطح آگاهی عمومی، پیشگیری از بیماری‌ها و شناسایی زودهنگام مشکلات سلامت در میان مردم اجرا می‌شود. این ایستگاه‌ها به‌صورت موقت در اماکن پرتردد شهری، روستاها، مدارس، مساجد، نمایشگاه‌ها و مناسبت‌های خاص ملی و مذهبی (مانند هفته سلامت، دهه فجر، اعیاد مذهبی و…) برپا شده و خدماتی مانند سنجش فشار خون و قندخون، کنترل قد و وزن، مشاوره‌های روان‌شناسی، تغذیه و سلامت عمومی را به‌صورت رایگان به مراجعان ارائه می‌دهند. در سال 1403، برای ارائه خدمات غربالگری عمومی به هموطنان در مناسبت‌های مختلف و مبتنی بر نیازسنجی‌های انجام شده، 8 هزار و 165 چادر و ایستگاه سلامت برپا شده است. در بسیاری از موارد، ایستگاه‌های سلامت باعث کشف زودهنگام بیماری‌های پنهان مانند دیابت یا فشار خون بالا شده‌ است و مراجعان را برای پیگیری درمان به مراکز تخصصی ارجاع داده‌اند.»

طرح سهام نیکوکاری ایرانیان (سنا)
رئیس سازمان داوطلبان به یک طرح ابتکاری و جالب در این سازمان اشاره می‌کند: «طرح سهام نیکوکاری ایرانیان (سنا) یکی از طرح‌های ابتکاری سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر در حوزه تأمین تجهیزات پزشکی برای نیازمندان است که با رویکرد مشارکت کارمندان و کارکنان در نظام نیکوکاری پایدار طراحی شده. در این طرح، کارکنان دستگاه‌های اجرایی، نهادهای دولتی و غیردولتی، می‌توانند با رضایت شخصی، درصدی مشخص از حقوق ماهانه خود را به‌صورت منظم به حساب طرح واریز کنند. این مبالغ به‌صورت جمعی، تجمیع شده و صرف خرید تجهیزات پزشکی مورد نیاز بیماران خاص از جمله معلولان، در سراسر کشور می‌شود. منابع حاصل از این طرح، پس از تجمیع در فواصل زمانی مشخص، صرف خرید تجهیزات ضروری مانند ویلچر، تخت بیمار، دستگاه اکسیژن‌ساز، ساکشن و سایر اقلام پزشکی می‌شود. این تجهیزات سپس در اختیار بیماران کم‌برخوردار قرار می‌گیرد. مزیت این طرح آن است که نیکوکاران می‌توانند آثار مشارکت خود را در قالب تجهیز مراکز درمانی و ارتقای خدمات سلامت اجتماعی به‌صورت ملموس مشاهده کنند.»

2559 میلیارد ریال برای کمک به بیماران نیازمند
حوزه مددکاری اجتماعی به عنوان یکی از ارکان کلیدی حمایت از نیازمندان، در سال 1403 با بهره‌گیری از نیروهای مجرب و آموزش‌دیده، به شناسایی، ارزیابی و حمایت مؤثر از گروه‌های آسیب‌پذیر پرداخت. مددکاران با برگزاری جلسات مشاوره، بازدیدهای میدانی، تشکیل پرونده‌های حمایتی و پیگیری مستمر وضعیت مددجویان مطابق ضوابط، نقش مؤثری در هدایت منابع به سمت اولویت‌های واقعی ایفا کردند. این رویکرد حرفه‌ای و انسانی، اعتماد جامعه هدف را به سازمان دوچندان کرد. ارائه خدمات حمایتی به مددجویان و بیماران نیازمند مطابق ضوابط از مأموریت‌های اصلی جمعیت هلال‌احمر است. در سال ۱۴۰۳، مبلغ 2559 میلیارد ریال کمک بلاعوض برای تأمین بخشی از هزینه‌های دارو، درمان و خدمات پزشکی به افراد نیازمند اختصاص یافت. این حمایت‌ها با هدف کاهش فشار مالی بیماران و ارتقای سطح دسترسی آنان به خدمات درمانی، در سراسر کشور اجرا شده است.

نقش آفرینی روابط عمومی و بازتاب رسانه‌ای
در سال ۱۴۰۳، بازتاب رسانه‌ای فعالیت‌های سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر با رویکردی هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده، جایگاهی ویژه در راهبردهای ارتباطی سازمان یافت. انعکاس اقدامات انسان‌دوستانه و برنامه‌های داوطلب‌محور از طریق رسانه‌های ملی و استانی، نقش مؤثری در آگاهی‌بخشی، جذب مشارکت‌های مردمی و تقویت سرمایه اجتماعی ایفا کرد. پوشش رسانه‌ای نشست‌ها، اعزام‌ها، کارگاه‌های تخصصی و مناسبت‌های ملی در قالب اخبار، گزارش‌ها و گفت‌وگوهای تحلیلی، سهم بسزایی در معرفی چهره‌ای فعال و مردمی از سازمان داوطلبان داشت. در سال ۱۴۰۳، سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر موفق به انتشار ۱۵۱۶ خبر و گزارش در رسانه‌های مختلف کشور شد که بازتاب گسترده‌ای از فعالیت‌های این سازمان در عرصه‌های مختلف داشت. از این تعداد، ۱۸۶ خبر و گزارش در روزنامه‌ها، ۶۲۱ خبر و گزارش در پایگاه‌های خبری و ۵۴۲ خبر و گزارش در خبرگزاری‌ها منتشر شد. این پوشش رسانه‌ای گسترده نه تنها موجب آگاهی‌بخشی به جامعه درباره فعالیت‌های انسان‌دوستانه و داوطلبانه جمعیت هلال احمر شد، بلکه نقش مهمی در ترویج فرهنگ داوطلبی و جذب مشارکت‌های مردمی در برنامه‌ها و طرح‌های این سازمان ایفا کرد.

چشم‌انداز سازمان داوطلبان تا افق ۱۴۰۵
برای سال پیش رو، سازمان برنامه‌های بلندپروازانه‌ای در دست اجرا دارد. راه اندازی باشگاه داوطلبان، شبکه سازی داوطلبان برای استفاده حداکثری و تخصصی از ظرفیت و توانمندی های داوطلبان، توسعه کیفی و مدیریتی سامانه «هلال من»، افزایش کیفی آموزش داوطلبان، گسترش شبکه کاروان‌های سلامت و پروژه های داوطلبی محرومیت زدا و معیشت محور و نیز تقویت همکاری با نهادهای بین‌المللی از جمله این برنامه‌هاست. همچنین، راه‌اندازی سامانه یکپارچه مشارکت‌های اجتماعی به منظور استفاده از ظرفیت حامیان و داوطلبان حقوقی در اجرای پروژه‌های داوطلبی در دستور کار این سازمان قرار دارد که می‌تواند به افزایش میزان مشارکت های عمومی بینجامد. همچنین تا پایان سال ۱۴۰۵، سازمان داوطلبان چشم‌انداز زیر را برای خود ترسیم کرده است:
«تبدیل شدن به الگوی ملی و منطقه‌ای در حوزه داوطلبی اجتماعی، با محوریت جامعه‌محور بودن، نوآوری در خدمت‌رسانی و افزایش مشارکت مؤثر مردم در حل مسائل انسانی کشور.»
شاخص‌های تحقق این چشم‌انداز عبارتند از:

      استقرار نظام ملی جذب، آموزش و ارزیابی اثربخشی داوطلبان
      ایجاد حداقل یک طرح اجتماع‌محور در هر شهرستان کشور
      توسعه و بومی‌سازی مدل توانمندسازی اجتماع‌محور (طرح ۲۰۲۰)
      تبدیل سامانه‌های دیجیتال به پلتفرم یکپارچه خدمات داوطلبانه در کشور

ارمغان مهر
یکی از طرح‌های ملی و سالانه سازمان داوطلبان جمعیت هلال‌احمر ارمغان مهر است که با هدف حمایت از دانش‌آموزان نیازمند و تأمین لوازم‌التحریر و اقلام آموزشی مورد نیاز آن‌ها در آستانه سال تحصیلی جدید اجرا می‌شود. این طرح در ماه‌های منتهی به مهر و آغاز مدارس، در سراسر کشور به‌ویژه در مناطق کمتر‌برخوردار و محروم اجرا می‌شود. در قالب این طرح، بسته‌های لوازم‌التحریر شامل اقلامی مانند کیف مدرسه، دفتر، خودکار، مداد، پاک‌کن، مدادرنگی، جامدادی و سایر نیازهای اولیه آموزشی با مشارکت خیرین، مردم نیکوکار، داوطلبان هلال‌احمر و گاه با همکاری شرکت‌ها و نهادهای دولتی و خصوصی در قالب مسئولیت اجتماعی تهیه و توزیع می‌شود. این کمک‌ها به صورت هدفمند و پس از شناسایی دقیق دانش‌آموزان خانواده‌های نیازمند توسط شعب و خانه‌های هلال به دست دانش‌آموزان می‌رسد.
  تعداد بسته‌های لوازم‌التحریر: 102 هزار و 120 بسته
  ارزش ریالی کمک‌های توزیع‌شده:724 میلیارد و 519 میلیون ریال
  تعداد داوطلبان و خیرین مشارکت‌کننده:3801 نفر

           بانک امانات تجهیزات پزشکی
در سال ۱۴۰۳، 10 هزار و 196 نفر از خدمات این بانک‌ها در سراسر کشور بهره‌مند شده‌اند، که نشانه‌ای روشن از اثربخشی و ضرورت این خدمت داوطلبانه است. محمدجواد عزتی در این باره می‌گوید: «فرآیند دریافت تجهیزات در بانک‌های امانات ساده و شفاف است. متقاضیان با ارائه مدارک درمانی و تکمیل فرم‌های مربوطه، می‌توانند برای مدت مشخص از وسایل مورد نیاز بهره‌مند شوند. پس از بهبودی یا پایان دوره درمان، تجهیزات به بانک بازگردانده شده و در اختیار افراد بعدی قرار می‌گیرد. این چرخه انسانی و همدلانه، علاوه بر کمک عملی به بیماران، نوعی مشارکت اجتماعی پایدار ایجاد می‌کند و مفهوم واقعی همیاری و تعاون را در عمل نشان می‌دهد.»
 تعداد اقلام اهدایی جدید: 2152 قلم
 تعداد اقلام به امانت داده شده: 36 هزار و 525 قلم
 تعداد داوطلبان مشارکت کننده: 1699نفر
 تعداد بهره وران:10 هزار و 196 نفر
 ارزش ریالی خدمات ارائه شده: 114 میلیارد و 54 میلیون ریال

جذب و سازماندهی داوطلبان

راه‌اندازی سامانه «هلال من» نقطه عطفی در جذب نیروهای داوطلب بود که منجر به رشد چشمگیر ۴۰۴ درصدی تعداد اعضا شد. عزتی با اشاره به این موضوع می‌گوید: «امروز با افتخار اعلام می‌کنیم که خانواده اعضا و داوطلبان جمعیت هلال‌احمر به بیش از ٣ ميليون نفر رسیده است. این موفقیت هرچند قابل تقدیر است، مسئولیت‌های جدیدی را نیز به همراه داشته است. آموزش و سازماندهی این حجم از داوطلب نیازمند برنامه‌ریزی دقیق‌تر و اختصاص منابع بیشتر است.»