[ فرشته کیانی ] سال 2024، گرما بیداد کرد. در این سال میانگین دمای جهانی برای نخستین‌بار بیش از 1.5 درجه سانتیگراد (2.7 درجه فارنهایت) بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن بود. دانشمندان علوم اقلیمی می‌گویند که بدون تلاش جدی برای مهار انتشار گازهای گلخانه‌ای، این روند گرمایش قرار است تا پایان این قرن ادامه یابد. با وجود رشد چشمگیر  استفاده از باد، خورشید و دیگر منابع انرژی تجدیدپذیر، اما انتشار گازهای گلخانه‌ای در جهان کاهش نمی‌یابد. با توجه به روند کنونی، کارشناسان می‌گویند که میانگین دمای جهانی مطمئنا تا سال 2100 از 2 درجه سانتیگراد (3.6 درجه فارنهایت) فراتر خواهد رفت. حتی در سطوح فعلی گرم‌شدن زمین، بلایای مرتبط با آب‌وهوا در حال افزایش است و خشکسالی، سیل، طوفان و آتش‌سوزی را در کشورهای سراسر جهان افزایش می‌دهد. «اندیشکده شورای روابط خارجی» آمریکا، نگاهی به تاثیر تغییرات اقلیمی بر قاره‌های مختلف جهان انداخته است که در ادامه می‌خوانید:

آسیا؛ قاره‌ای که بار بسیاری از بلایای آب‌وهوایی را به دوش می‌کشد
آسیا بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین قاره جهان است که بار بسیاری از بلایای آب‌وهوایی را به دوش می‌کشد. از سال 1991 تا 2003، روند گرمایش در آسیا تقریبا دو برابر دوره 1961 تا 1990 بود. این در حالی است که موج گرما در این منطقه نیز از نظر فراوانی و قدرت شدیدتر شده است. بر اساس تحقیقاتی که بین سال‌های 2000 و 2019 انجام شد، از حدود 490 هزار مرگ ناشی از گرما که هر سال رخ می دهد، 45 درصد آن در آسیاست.
سیل شدید، طوفان و بارندگی سنگین نیز بیشترین ضربه را به آسیا زد. آگوست 2024، سیل در پاکستان بیش از 140هزار نفر را آواره کرد. طوفان یاگی، بزرگ‌ترین طوفان استوایی که سال 2024 این قاره را درنوردید، تقریبا 600 نفر را در سراسر چین جنوبی و آسیای جنوب شرقی -بیشتر در میانمار و ویتنام- عمدتا به دلیل رانش زمین و سیل‌های ناگهانی به کام مرگ فرستاد. خشکسالی همچنین به معیشت جمعیت ساکن در جنوب غربی چین و بخش‌هایی از آسیای مرکزی آسیب رسانده است. سال 2022، خشکسالی در دره رودخانه یانگ‌تسه چین، انرژی برق‌آبی را که 80 درصد نیاز استان سیچوان را تامین می‌کند، موقتا متوقف کرد. این رودخانه آب آشامیدنی بیش از 400 میلیون نفر را تامین می‌کند. بانک توسعه آسیایی پیش‌بینی می‌کند که با روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش سطح آب دریاها، گرما و سایر آثار تغییرات اقلیمی تا سال 2070 تولید ناخالص داخلی منطقه 17 درصد کاهش خواهد یافت. این رقم ممکن است تا سال 2100 تا 41 درصد افزایش یابد.

اروپا؛ قاره‌ای که به سرعت گرم می‌شود  
به گفته مقامات مرتبط با آب‌وهوا در اروپا، تغییرات اقلیمی باعث می‌شود اروپا سریع‌تر از هر قاره دیگری گرم شود. حداقل از سال 2000، این منطقه موج‌های گرمای ویرانگر را تجربه کرده است، به‌طوری که سال 2024 گرم‌ترین دمای ثبت‌شده تاکنون را از سر گذراند.
کارشناسان می‌گویند یکی از دلایل  این افزایش دما  نزدیکی اروپا به قطب شمال است که تغییرات آب‌وهوایی در آن شدیدتر از سایر مناطق است. در سرتاسر قاره اروپا، گرما،علاوه بر کاهش بارندگی، کشاورزان را با خشکسالی شدید رو به رو می‌کند و ضربه سختی به بخش کشاورزی در اروپا وارد می‌کند. خشکسالی، شروع و گسترش آتش‌سوزی را آسان‌تر می‌کند.
وضعیت جوی غیرعادی و شدید کشورهای اروپایی را به سمت گذار سریع به منابع انرژی تجدیدپذیر سوق می‌دهد. در 6 ماه اول سال 2024، سیزده کشور اتحادیه اروپا برق بیشتری را از منابع خورشیدی و بادی نسبت به سوخت‌های فسیلی تولید کردند. در همان سال، کمیسیون اروپا قانون صنایع خالص صفر (NZIA) را تصویب کرد که هدف آن افزایش تولید با فناوری پاک است.

آفریقا؛ از هر 3 آفریقایی یک نفر دست به گریبان کمبود آب
بیشتر قاره آفریقا با گرمای شدید دست‌وپنجه نرم می‌کند. دانشمندان می‌گویند که دما در سراسر منطقه «ساحل» (در جنوب صحرای بزرگ آفریقا) سال گذشته به دلیل تغییرات آب و هوایی به بالاترین حد خود رسید.
کشورهای آفریقایی هم بارندگی‌های سیل‌آسا و هم خشکسالی شدید را تحمل کرده‌اند که بدترین شرایط اقلیمی را در دهه‌های اخیر ایجاد کرده و منجر به قطعی عظیم برق، تخریب کشاورزی، خدمات حیاتی و آوارگی شده است.
در این قاره، دوره‌های خشکی و بارندگی شدیدتر و طولانی‌تر می‌شوند. نسبت به سال‌های 1970تا 1979، فراوانی خشکسالی‌ها در جنوب صحرای آفریقا از سال 2010 تا 2019 تقریبا سه برابر شد .
این بلایای اقلیمی اغلب منجر به قحطی می‌شود و دسترسی به آب تمیز، خدمات و مراقبت‌های بهداشتی را با مشکل مواجه و مردم را در برابر بیماری آسیب‌پذیرتر می‌کند. کمبود آب از هر سه آفریقایی یک نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد و پیش‌بینی می‌شود که این وضعیت بدتر هم بشود. طبق مطالعه‌ای که با حمایت‌ بانک جهانی انجام شد، پیش‌بینی می‌شود بین سال‌های 2026 تا 2050، تغییرات اقلیمی بین 4.1 تا 5.2 میلیارد مورد بیماری‌های حساس به آب‌وهوا در کشورهای با درآمد پایین و متوسط ​​ایجاد کند که معادل 20 تریلیون دلار زیان اقتصادی است.

آمریکا؛ 27 فاجعه اقلیمی با حداقل یک‌میلیارد دلار خسارت در سال 2024
آمریکای لاتین دومین منطقه حادثه‌خیز جهان در نظر گرفته می‌شود. سال 2024، این منطقه با طوفان‌های بزرگ، خشکسالی، سیل و آتش‌سوزی مواجه شد. پیش‌بینی می‌شود که آن رویدادهای سهمگین آب‌وهوایی شدیدتر و پرتکرار شوند. بر اساس گزارش سال 2025 سازمان جهانی هواشناسی، چندین رودخانه در آمریکای جنوبی به سطح کم‌سابقه‌ای رسیدند و این در حالی است که ونزوئلا اولین کشور در مسیر رشته کوه‌های آند بود که تمام یخچال‌های طبیعی خود را از دست داد.
وضعیت جنگل بارانی آمازون، بزرگ‌ترین جنگل استوایی جهان و یکی از مکان‌های دارای تنوع‌ زیستی در روی زمین، بسیار نگران‌کننده است. سال 2024، خشکسالی شدید، جنگل‌زدایی و ال‌نینو -یک شاخص اقلیمی بزرگ مقیاس که در پهنه وسیعی از آب‌های منطقه حاره‌ای اقیانوس آرام رخ می‌دهد- باعث بیش از 140هزار آتش‌سوزی در آمازون برزیل شد، جایی که نزدیک به دو سوم این جنگل‌ها نهفته است.
کشورهای جزیره‌ای کوچک حوزه دریای کارائیب به‌طور ویژه در برابر تغییرات اقلیمی آسیب‌پذیرند. این کشورها به دلیل قرار گرفتن در معرض تغییرات آب‌وهوایی، انزوای نسبی و اندازه کوچک، با خطرات حاد از جمله افزایش سطح دریا، شدت بارندگی و سیل، هجوم آب شور و فرسایش سواحل مواجه هستند. برخی از کارشناسان می‌گویند جزایر کم‌ارتفاع، مانند جزایر کارائیب، ممکن است در نهایت غیرقابل سکونت شوند.
قاره آمریکا همچنین یک سال طوفان‌های قدرتمند و غیرمعمول را تجربه کرد، از جمله طوفان بریل -که با سرعت بسیار بالا در حوزه اقیانوس اطلس شکل گرفت- و طوفان میلتون. در آمریکا، در مجموع 27 فاجعه اقلیمی با حداقل یک‌میلیارد دلار خسارت در سال 2024 رخ داد.
با تشدید تغییرات اقلیمی، کشاورزان و دامداران به‌طور روزافزون برای امرار معاش با مشکل مواجه می‌شوند که به شهرنشینی و بی‌ثباتی در کشورهای این منطقه دامن می‌زند. این روند به‌ویژه در به اصطلاح کریدور خشک آمریکای مرکزی -که به شدت تحت تأثیر خشکسالی طولانی‌مدت، بارندگی نامنظم و کمیابی آب قرار گرفته و منجر به کمبود مواد غذایی و کم‌محصولی شده- شدید است.

قطب شمال؛ دوراهی کوچ یا تحمل وضع موجود برای ساکنان
تغییرات اقلیمی باعث شده است که دما در قطب شمال سه برابر بیشتر از میانگین جهانی افزایش یابد. در نتیجه، برف و یخ با سرعتی بیش از همیشه در حال ذوب شدن  است  و این، به افزایش سطح آب دریا و نوسانات دما در سراسر جهان می‌انجامد. این امر همچنین باعث اختلال در اکوسیستم‌های دریایی، از بین رفتن زیستگاه‌های حیات وحش و کاهش دسترسی به غذا می‌شود و جانداران قطب شمال را در معرض خطر انقراض قرار می‌دهد .
جمعیت‌های بومی منطقه به طور چشمگیری تحت تأثیر قرار می‌گیرند، به ویژه آنهایی که به کشاورزی و برداشت محصول متکی هستند. قبایل فرسایش زمین، سیل و مشکلات ذوب شدن یخ‌های دائمی را گزارش کرده‌اند. با ادامه این مشکلات، قبایل با تصمیم دشوار نقل مکان یا ماندن و تحمل وضعیتی که بدتر می‌شود، مواجه‌اند.

خاورمیانه؛ 83 درصد از جمعیت  در معرض تنش آبی بالا
منطقه خشک خاورمیانه با کمبود آب بی‌سابقه مواجه است که آثار مخربی بر سیستم‌های تولید مواد غذایی داشته است. اندیشکده زیست محیطی موسسه منابع جهان (WRI) گزارش می‌دهد که 83 درصد از جمعیت منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در معرض تنش آبی بسیار زیاد قرار دارند .
درگیری‌ها و جنگ‌های منطقه‌ای آثار منفی بلایای آب‌وهوایی را تشدید کرده است، چنانکه گروه‌های متخاصم دسترسی به آب را سلاح می‌کنند. در یمن، محاصره‌های تحت رهبری عربستان، مسائل موجود کمبود آب را تشدید کرد و منجر به بالاترین آمار مرگ و میر ناشی از وبا در جهان بین سال‌های 2016 تا 2021 شد. این در حالی است که ترکیه هم حملات هوایی به زیرساخت‌های آب حیاتی در شمال شرق سوریه انجام داده تا منابع را برای گروه‌های کرد این منطقه، محدود کند.
گرمای شدید نیز نگرانی اصلی است. تابستان 2024، دما در دوبی، امارات متحده عربی، به 144 درجه فارنهایت (62.2 درجه سانتیگراد) رسید. در طول زیارت سالانه حج در مکه، عربستان، دمای هوا به 125 درجه فارنهایت (51.6 درجه سانتیگراد) رسید که منجر به جان باختن بیش از 1300 نفر بر اثر فشار گرما و بیماری‌های مرتبط با آن شد.

گرمای زمین تا پایان این قرن به 3 درجه سانتیگراد یا بیشتر می‌رسد
کارشناسان می‌گویند که بلایای آب‌وهوایی احتمالا در دهه‌های آینده در سراسر جهان بیشتر، شدیدتر و آسیب‌زاتر خواهند شد. در حالی که کشورها توافق کرده‌اند که برای جلوگیری از آثار مخرب تغییرات اقلیمی، جهان باید از رسیدن گرمایش جهانی به بیش از 1.5 درجه سانتیگراد (2.7 درجه فارنهایت) بالاتر از سطح قبل از صنعتی شدن، اجتناب کند، انتشار گازهای گلخانه‌ای به اندازه کافی برای رسیدن به این هدف کاهش نیافته است. «وارون سیوارام»، عضو ارشد اندیشکده شورای روابط خارجی (CFR) در بخش انرژی و آب‌وهوا، می‌گوید: «با روند فعلی انتشار گازهای گلخانه‌ای، سطح گرمایش تا پایان این قرن به 3 درجه سانتیگراد (5.4 درجه فارنهایت) یا بیشتر می‌رسد. با توجه به این واقعیت، دولت‌های جهان باید آماده باشند تا در دنیایی که تغییرات اقلیمی خطرناک‌تر شده، حرکت و برای جلوگیری از گرم‌شدن هرچه بیشتر زمین در آینده تلاش کنند. سیوارام نوشت: «نخستین قدم برای انجام این کار، اذعان به این است که بشریت در مسیر جهانی گرم‌تر است.»

بحران اقلیمی نشانه نابرابری و بی‌عدالتی جهانی

«فریدریک اتو»، اقلیم‌شناس و مدرس ارشد علوم آب‌وهوا در امپریال کالج لندن، است. او به‌تازگی کتابی با عنوان «بی‌عدالتی آب‌و‌هوا: چرا برای مبارزه با تغییرات اقلیمی نیاز به مبارزه با نابرابری جهانی داریم» نوشته است. اتو در مصاحبه با روزنامه گاردین تاکید کرد که هر چه نابرابری در جهان بیشتر باشد، فجایع اقلیمی شدیدتر است. این اقلیم‌شناس معتقد است که نابرابری و ثروث بحران تغییرات اقلیمی را در سطح جهان بدتر می‌کند. «ایده کتاب شما این است که بحران آب‌وهوا نشانه نابرابری و بی‌عدالتی جهانی است. این برای برخی افراد که فکر می‌کنند گرمایش جهانی ناشی از مقدار کربنی است که به اتمسفر وارد می‌کنیم، ناخوشایند است. شما چه فکر می‌کنید؟» این اقلیم‌شناس در پاسخ به این پرسش گاردین می‌گوید: «بله، البته، اگر فقط به فیزیک پایبند باشید، گرمایش جهانی حاصل مقدار کربن موجود در جو زمین است، اما میزان کربن موجود در جو ناشی از سوزاندن سوخت‌های فسیلی است. همچنین آنهایی که از سوزاندن این سوخت‌های فسیلی سود می‌برند، معدود افراد ثروتمندی هستند که در شرکت‌ها سهام دارند یا مالک آنها هستند. اکثریت قریب به اتفاق مردم سودی نمی‌برند. مخاطرات طبیعی وجود دارد، اگرچه به دلیل تغییرات اقلیمی، آنها نیز در برخی موارد کاملا غیر طبیعی می‌شوند. اما اینکه آیا این بلایا به فاجعه‌ای تمام‌عیار تبدیل می‌شود، ارتباط بسیار کمی با طبیعت و ارتباط زیادی با آسیب‌پذیری اجتماعی دارد.»