[ حانیه جهانیان] در نوروز 1404 درست زمانی که بخش زیادی از کشور در تدارک یک تعطیلات دلچسب و به یادماندنی بودند، هلال احمر با تکیه بر نیروهای داوطلب و همیشه آماده خود، از هیچ تلاشی برای به‌یادماندنی‌تر شدن این تعطیلات برای هم‌میهنان دریغ نکرد. با آغاز چهارشنبه‌سوری و لزوم اطلاع‌رسانی درباره خطرات و آسیب‌های آن به ویژه به قشر جوان کشور ماموریت نوروزی نیروهای آموزش هلال‌احمر آغاز شد. اما این همه ماجرا نبود. از آموزش‌های ایستگاهی و حضور در مساجد گرفته تا استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای اطلاع‌رسانی و آموزش هدفمند و باکیفیت‌تر از گذشته، همه و همه دست به دست هم دادند تا نوروز 1404 هلال احمر، شیوه‌های تازه‌ای برای آموزش به کار بگیرد. در این گزارش پای صحبت‌های نواب شمس‌پور، مدیرکل جمعیت هلال احمر، مجتبی طحان، معاون آموزش استان خوزستان و طیب طاهرزاده، معاون آموزش استان فارس نشستیم تا از آخرین تلاش‌ها و آمارهای طرح آموزش نوروزی آگاه شویم.
طرح نوروزی از چهارشنبه‌سوری آغاز شد!
نواب شمس‌پور، مدیرکل جمعیت هلال احمر، در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» به تشریح آخرین اقدامات این سازمان بشردوستانه در حوزه آموزش‌های نوروزی به عموم مردم پرداخت و گفت:« شروع اجرای این طرح نوروزی از چهارشنبه‌سوری و آموزش آن در مدارس آغاز شد. در این طرح بیش از یک میلیون و 500 هزار دانش‌آموز آموزش‌های مرتبط با خطرات چهارشنبه‌سوری در مدارس آشنا شدند.» او همچنین گریزی بر نشست ویژه کارگروه پیشگیری از مخاطرات چهارشنبه‌سوری زد. نشستی که به همت دبیرخانه کمیته تخصصی امور آموزش در مدیریت بحران جمعیت هلال احمر باحضور دستگاههای گوناگون، نظیر دادستانی کل کشور، کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، ستاد کل نیروهای مسلح، فرماندهی انتظامی پلیس راهنمایی و رانندگی، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، سازمان صداوسیما، شهرداری تهران، سازمان پدافندغیرعامل، سازمان خدمات آتش‌نشانی و خدمات ایمنی، سازمان بسیج سازندگی و... باهدف کاهش وقوع حوادث و آسیب‌های مرتبط با چهارشنبه آخرسال و تقویت فرهنگ ایمنی در جامعه و افزایش آگاهی عمومی برگزار شد.
تقارن نوروز و رمضان فرصتی برای اجرای ایده‌های تازه بود
شمس‌پور در ادامه درباره طرح خانه‌تکانی ایمن و استقبال علاقه‌مندان به فراگیری آموزش‌های مرتبط به آن نیز پرداخت. شمس‌پور درباره تفاوت‌های این طرح نسبت به سال‌های گذشته افزود:«از سوی دیگر به دلیل تقارن عید نوروز و ماه‌مبارک رمضان، 8ساعت آموزش کمک‌های اولیه را برای علاقه‌مندان در مساجد اجرا کردیم. این آموزش‌ها شامل درمان سوختگی، مواجهه با خفگی، احیای قلبی_ریوی و... بودند. در این طرح، چیزی در حدود 800 هزار آموزش‌دیده در ماه مبارک رمضان از آموزش‌های هلال احمر در بیش از 4هزار مسجد بهره‌مند شدند که برای اجرای چنین برنامه وسیعی هلال‌احمر از ظرفیت بیش از 5هزار مربی خود بهره برد که در نوع خود بی‌نظیر است و حتی برای نخستین‌بار اجرایی شد.
از هیچ ظرفیتی برای تبلیغ فعالیت‌ها غافل نبودیم
آموزش‌های نوروزی در دو سطح چهره‌به‌چهره و اطلاع‌رسانی در فضای مجازی صورت گرفت. در نوروز 404 همکاران و داوطلبان برای تبلیغ و آموزش حتی از ظرفیت مکان‌های گردشگری نیز استفاده کردند و تنها منحصر به فضاهای آموزشی همیشگی نبوده‌ایم. در بحث تبلیغات رسانه‌ای نیز از پیام‌های متنی گرفته تا بنرها و بروشورها همه و همه ابزارهای رسانه‌ای و شیوه تبلیغ ما در طرح نوروزی محسوب می‌شوند. که نتیجه این تلاش‌ها ثبت بیش از 14 میلیون پیام بود. به گفته نواب شمس‌پور، مجموع خدمات هلال احمر در طرح ملی نوروزی در مقایسه با سال گذشته با ثبت بیش از 22میلیون و 31 هزار خدمت، 127درصد رشد داشته است؛ که بیش از 248هزار نفر مشمول خدمات سلامت‌محور، 2میلیون و 808هزار نفر خدمات داوطلبانه، 3میلیون و 181هزار نفر خدمات آموزشی، 15میلیون و 785هزار نفر خدمات بشردوستانه و بیش از 7هزار خدمت امدادی به ثبت رسیده است.
رسانه؛ پررنگ‌تر از همیشه
شمس‌پور همچنین آماری از اهم فعالیت‌های نوروزی این بخش ارائه داد:«آموزش‌های نوروزی در محورهای آموزش ایستگاهی، مساجد، بازآموزی و... صورت گرفت. کمیته اطلاع‌رسانی نیز، که ذیل اداره‌کل روابط‌عمومی جمعیت هلال احمر با حمایت نیروهای داوطلب و رسانه‌های جمعی به عنوان بازوی توانای توانمند رسانه‌ای این مجموعه، ترویج‌گر فعال خدمات هلال احمر در حوزه آگاه‌سازی و اطلاع‌رسانی بوده و با استفاده از این ظرفیت‌ها در ایام نوروز تاثیر به‌سزایی در افزایش بازخورد و بازدید انواع محتوای تولیدی آموزشی و خبری هلال احمر در بین مردم داشت. حضور در شبکه‌های تلویزیونی و پخش حدود 80ساعت برنامه به استثنای پخش اخبار مربوط به فعالیت‌ها و خدمات نوروزی هلال اشاره کرد.» گفتنی‌ست در حوزه آگاهی‌بخشی ایجاد غرفه‌های ویژه آموزش و پژوهش با تجهیزات آموزشی و حضور دائمی مربیان و راه‌اندازی و توسعه سامانه رصد و پایش از جمله اقدامات نوین و قابل‌توجه نوروزی سال 1404 بوده است.
آگاهی‌بخشی؛ از اماکن پرتردد تا فضای مجازی
مجتبی طحان، معاون آموزش استان خوزستان درباره اجرای طرح ملی خدمات نوروزی ۱۴۰۴ جمعیت هلال احمر در این استان به خبرنگار «شهروند»، می‌گوید: «نه‌فقط از نظر آماری بلکه از نظر عمق اثرگذاری اجتماعی، یکی از کم‌نظیرترین تجربه‌های ما در سال‌های اخیر بود. در ایام نوروز، در حدود ۴۰۰ هزار نفر از آموزش‌های امدادی و آمادگی در برابر مخاطرات به صورت مستقیم بهره‌مند شدند. این آموزش‌ها در سه سطح اصلی ارائه شد: آموزش‌های ایستگاهی با مخاطب‌پذیری گسترده در سطح معابر، اماکن پرتردد و تفرج‌گاه‌ها (۲۸۵۲۳۶ نفر)، آموزش‌های حضوری در مساجد، حسینیه‌ها و اماکن مذهبی (۹۵۵۶۲ نفر) و آموزش‌های مجازی شامل ربات، اینفوگرافی و تولیدات چندرسانه‌ای آموزشی (۳،۰۵۸،۷۲۱ نفر). همچنین بیش از 3 هزار نفر از عوامل طرح در دوره‌های بازآموزی تخصصی شرکت کردند تا خدمات خود را با دانش و مهارت به‌روز ارائه دهند.»
شاهد استقبال صمیمانه مردم بودیم
معاون آموزش استان خوزستان با اشاره به استقبال بسیار گسترده و صمیمانه مردم ادامه داد:« استقبال از این طرح به‌ویژه در فضاهایی مانند پارک‌ها و تفرج‌گاه‌ها، رنگ و بوی دیگری داشت چرا که مربیان ما در کنار خانواده‌ها نشستند و آموزش‌های امدادی را نه‌فقط به‌صورت رسمی، بلکه در فضایی دوستانه، صمیمی و کاملاً اجتماعی ارائه دادند. در واقع، آموزش‌های هلال احمر در نوروز ۱۴۰۴ به شکلی هنرمندانه وارد فضای خانواده‌ها شد؛ به‌گونه‌ای که می‌توان گفت مربی هلال احمر، در این ایام، تبدیل به «عضو جدید خانواده‌های ایرانی» شد. او کسی بود که کنار پدر، مادر، کودک و سالمند نشست، آموزش داد، هشدار داد و همراهی کرد. این قرابت انسانی و اجتماعی، یکی از مهم‌ترین دلایل تأثیرگذاری آموزش‌ها بود.»
تقویت اعتماد اجتماعی و مخاطب‌پذیری
طحان همچنین با اشاره به پیشرفت این طرح به روایت آمار، افزود:«کاملاً. مقایسه آماری به‌روشنی نشان می‌دهد که هم از نظر تعداد مخاطبان، و هم از نظر گستره جغرافیایی و اجتماعی، روند آموزش‌ها صعودی بوده است. اما مهم‌تر از آن، تغییر در شیوه ارائه آموزش‌هاست. ما آموزش‌ها را از فضای رسمی و بسته کلاس، به دل زندگی مردم آوردیم. مربی ما، در میان خانواده‌ها نشست، با زبان مردم سخن گفت و موضوعات آموزشی را به دغدغه‌های روزمره زندگی پیوند زد. این تغییر رویکرد، هم مخاطب‌پذیری را افزایش داد، هم اعتماد اجتماعی را تقویت کرد.»
خوزستان نخستین استان آموزش ایستگاهی فراگیر و برنامه‌ریزی شده بود
معاون آموزش استان خوزستان ضمن تاکید بر این نکته که خوزستان، از نوروز ۱۴۰۲، نخستین استانی بود که آموزش‌های ایستگاهی را به‌صورت فراگیر و برنامه‌ریزی‌شده آغاز کرد. ادامه داد:«در آن زمان، ما تنها استانی بودیم که آموزش را نه به‌عنوان کار مکمل، بلکه به‌عنوان یک «خدمت مستقل و ضروری» در طرح نوروزی وارد کردیم. در نوروز ۱۴۰۴ این راه را قوی‌تر ادامه دادیم. خوزستان همچنین به‌واسطه ویژگی‌های منحصربه‌فرد فرهنگی، تاریخی و اقلیمی، مقصد جدی مسافران نوروزی است. سفر به سرزمین دفاع مقدس، تماشای بهار زودرس در جنوب، حضور در مناطق ساحلی و زیارتی، همه و همه این استان را به فضایی زنده برای آموزش‌های همگانی تبدیل کرده‌اند. ما از این فرصت استفاده کردیم تا پیام‌های ایمنی، بهداشتی و امدادی را به همه اقشار جامعه منتقل کنیم.»
همه برای تحقق موفقیت طرح دست به دست هم دادیم
طحان درباره عوامل موفقیت طرح‌های نوروزی در استان خوزستان معتقد است:«توانستیم با بهره‌مندی از تیم گسترده‌ای از مربیان متخصص و متعهد؛ بیش از ۱۱۰ مربی در سراسر استان را با برنامه‌ریزی منسجم وارد میدان کنیم. دوم، بازآموزی بیش از سه‌هزار نفر از اعضای طرح که باعث افزایش توانمندی و کیفیت خدمات آموزشی شد. سوم، نگاه اجتماع‌محور به آموزش‌ها؛ ما آموزش‌ها را از ساختمان‌ها بیرون آوردیم و به خیابان، بازار، پارک و مسجد بردیم. و چهارم، پاسخ به نیازهای واقعی مردم. مثلاً در موضوع خطر غرق‌شدگی، که متأسفانه استان خوزستان رتبه بالایی در آن دارد، پویش ملی «غرق نشویم» را در سطحی وسیع فعال کردیم. مربیان ما در سواحل، در کنار رودخانه‌ها و در تفرج‌گاه‌های آبی، با مردم صحبت کردند، آموزش دادند و جان‌هایی را نجات دادند؛ پیش از آن‌که خطر از راه برسد.»
جذب داوطلب؛ زیباترین دستاورد طرح نوروزی
جذب داوطلب پس از استقبال از آموزش‌های نوروزی، زیباترین دستاوردهای این طرح بود. وقتی آموزش‌ها در دل جامعه جاری می‌شوند، مردم نه‌فقط آموزش می‌بینند، بلکه علاقه‌مند به مشارکت نیز می‌شوند. در ایستگاه‌های آموزشی ما، بارها شاهد بودیم که خانواده‌ها پس از دریافت آموزش، داوطلبانه به مربیان ما کمک می‌کردند یا برای پیوستن به جمعیت ثبت‌نام می‌نمودند. این طرح توانست چهره‌ای زنده، مردمی و دوست‌داشتنی از هلال احمر به نمایش بگذارد و همین باعث شد که اعتماد و همراهی اجتماعی افزایش یابد. ما باور داریم هر آموزش، یک بذر است؛ و نوروز ۱۴۰۴ فرصتی بود برای کاشت هزاران بذر امید، آگاهی و انسان‌دوستی.»
همراهتان هستیم
طیب طاهرزاده، معاون آموزش استان فارس در گفت‌وگو با خبرنگار «شهروند» با اشاره به اینکه استان فارس مقصد گردشگران و مسافران بسیاری است تاکید کرد:«طرح نوروزی امسال با شعار «همراهتان هستیم» منظم‌تر و سازماندهی‌تر از پیش اجرا شد. نسبت به سالیان گذشته استقبال عمومی از این طرح به شدت بالا بود و جذب حداکثری داوطلب را نیز به همراه داشت. استفاده از ابزارهای تبلیغاتی نظیر بروشور، بنر، تولیدمحتوا در شبکه‌های مجازی و نظایر آن به آشناترشدن مسافران با آموزش‌های نوروزی کمک بسیاری کرد.» در ادامه او معتقد است دلیل استقبال عموم مردم از طرح نوروزی هلال احمر ایجاد برنامه‌های تفکیک شده و اجرای هریک به تفکیک گروه سنی مسافران بوده است که نمونه آن در طرح «فاخر» نیز اجرا شد. وی افزود:«طرح فاخر مخفف «فضای دوستدار کودک، ایمنی و آرامش، خدمات بشر دوستانه و راهنمایی مسافران نوروزی» است، یعنی چهار کار با حجم گسترده در کنار سایر دستگاههای خدمات سفر ارائه شد.» آموزش‌های کوتاه‌مدت از 5 دقیقه تا 20 دقیقه شامل درمان سوختگی، چگونگی مواجهه با خفگی و نظایر آن از پرطرفدارترین بخش‌های طرح نوروزی به شمار می‌آیند. در ادامه برای اطمینان از استقبال عمومی و آگاهی از میزان رضایت مسافران از این آموزش‌ها اقدام به مصاحبه و گردآوری پاسخ‌های آنان کردیم. بخش وسیعی از نتایج این مصاحبه حاکی از آن است که مسافران بسیاری پس از بازگشت به شهرهای خود مشتاقانه در آموزش‌های کمک‌های اولیه که توسط هلال‌احمر صورت می‌گیرند ثبت‌نام خواهند کرد.