عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تبریز وعضو داوطلب سازمان هلال احمر با تاکید بر خودداری از مصرف هرگونه قارچ خود رو در طبیعت، چگونگی مواجهه با مسمومیت ناشی از مصرف قارچهای سمی را تشریح کرد.
فرزاد رحمانی با اشاره به مهیا شدن شرایط رشد قارچهای خودرو در فصل بهار، اظهار کرد: ابتدای هر سال با موجی از مسمومیتهای اتفاقی ناشی از مصرف خوراکی قارچهای خودرو و سمی روبهرو میشویم و تنها در سال ۹۶ بالغ بر ۱۵۴۰ مورد مراجعه به بیمارستان در اثر مسمومیت با مصرف قارچهای سمی در کشور گزارش شده است.
وی افزود: مصرف خوراکی قارچهای خودرو و سمی تاکنون منجر به فوت، نارسایی کبد و بستری شدن بسیاری از هموطنان و به خصوص ساکنان و گردشگران در مناطق کوهستانی و مرتعی شده است.
وی با اشاره به لزوم اطلاع رسانی در خصوص عدم خوراکی بودن قارچهای خودرو، ادامه داد: مردم باید از مصرف قارچهای خودرو به خصوص قارچهای جمع آوری شده توسط افراد بومی خودداری کرده و جهت حفظ سلامتی خود و خانواده تنها قارچهایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوز هستند،خریداری و مصرف کنند.
رحمانی خاطرنشان کرد: شناسایی انواع خوراکی قارچ از انواع سمی آن تنها بر اساس خصوصیات ظاهری مانند شکل، رنگ، بو، قوام و مزه مشکل بوده و تنها توسط متخصصان و کارشناسان مجرب قارچ شناسی و گیاهشناسی امکانپذیر است و نباید به توصیههای برخی از افراد در تشخیص انواع سمی از دسته های خوراکی قارچ توجه کرد. وی با بیان اینکه مصرف قارچها توسط پرندگان و سایر جانوران اهلی و وحشی نشان دهنده غیر سمی بودن قارچ برای انسان نیست، اظهار کرد: برخی از روشها و معیارهای سنتی مانند تغییر رنگ قاشق نقره در اثر تماس با قارچ یا وجود حشرات در اطراف قارچ و محل رویش آن، معیار علمی و صحیح برای تشخیص عدم سمی بودن قارچ در همه موارد نیست.
وی افزود: برخی از سموم موجود در قارچهای سمی، مقاوم به گرما بوده و فرایندهای آماده سازی غذا مانند منجمد کردن، کنسرو کردن، کباب کردن، آب پز کردن، سرخ کردن و بخارپز کردن قادر به تخریب کامل مواد سمی موجود در آن نیست.
او توضیح می دهد که ظاهر این قارچهای سمی بسیار شبیه قارچ خوراکی است و تشخیص آن برای افراد عادی بسیار دشوار است.
ویژگی خاصی که سم این نوع قارچ دارد این است که بلافاصله بعد از مصرف آن علائم مسمومیت ظاهر نمی شود و حال عمومی فرد کاملا عادی است.
بعد از حداقل شش ساعت تا سه روز علائم مسمومیت در افراد آشکار می شود و این علائم معمولا با دل پیچه، دل درد، استفراغ و سردرد شروع می شود. از آنجا که بروز علائم مسمومیت با فاصله یک تا دو روزه بعد از مصرف قارچ است بعضا افراد حتی ممکن است فراموش کنند که مسمومیت آنها در اثر مصرف این قارچ بوده است.
بعد از بروز این علائم با گذشت زمان سم «آمانیتین» در بدن فرد منتشر شده و روی سلولهای بدن و بویژه هسته سلول، خصوصا آنزیم های RNA پلی مراز تاثیر می گذارد و در میان بافتهای بدن، «کبد» بیشتر مورد هدف قرار می گیرد که در مسمومیتهای اخیر نیز افراد از ناحیه کبد دچار مشکل شدند.
این پزشک داوطلب در خصوص نحوه مواجهه با مسمومیت ناشی از مصرف قارچ سمی، تشریح کرد: لازم است به هنگام بروز علائم و نشانههای گوارشی مانند تهوع، استفراغ و اسهال یا علائم عصبی به صورت زودرس (در عرض دو ساعت پس از مصرف خوراکی قارچهای وحشی و خودرو) باید بیمار را هرچه سریعتر به مرکز درمانی منتقل کرد و در مواردی که علائم گوارشی یا عصبی به صورت تاخیری با فاصله بیش از ۶ ساعت از مصرف قارچ خودرو رخ دهد نیز نشان از سمیت بیشتر قارچ بوده که این نوع قارچها در سالهای اخیر منجر به نارسایی حاد کبد و مرگ تعدادی از هموطنان شده است.
وی با تاکید بر اینکه انتقال سریع بعد از شروع علایم بیمار مسموم به یک مرکز درمانی و ارائه شرح حال کامل از مصرف قارچ، امکان درمان موفقیت آمیز را افزایش میدهد، گفت: هرگونه تاخیر در مراجعه بیمار سبب افزایش احتمال شکست درمان و حتی مرگ بیمار میشود
همچنین با مشاهده علائم و نشانههای بالینی اولیه به ویژه از نوع تاخیری در فردی با سابقه مصرف خوراکی قارچ خودرو باید از هرگونه خود درمانی و درمان علامتی پرهیز کرده و بیمار را در اسرع وقت به بیمارستان منتقل کرد.
وی خاطرنشان کرد: بهتر است تا نمونه باقیمانده قارچ مصرف شده توسط فرد را نیز برای شناسایی کادر پزشکی به بیمارستان برده و تحویل کادر متخصص داد.
نهایتا با گذشت حداکثر یک هفته تا 10 روز بعد از مصرف این قارچ سمی، فرد ممکن است نیاز به پیوند کبد پیدا کند و یا جان خود را از دست دهد.
افرادی که از مرگ در اثر مصرف این قارچ جان سالم به در میبرند ممکن است دارای آسیب های جدی در کبد باشند.
اغلب قارچهای خودرو سمی هستند و تعداد قارچهای خوراکی بسیار اندکند.
نکات حائز اهمیت در پیشگیری و مقابله با مسمومیت های قارچی:
*از مصرف قارچ های خودرو مخصوصا قارچهایی که در کنار تنها درختان (علی الخصوص درختان خشک شده) می روید و یا قارچ های جمع آوری شده توسط افراد عادی و یا قارچ هایی که به صورت فله ای عرضه می شوند، خودداری کنید. تنها قارچ هایی را که توسط مراکز مجاز و در بسته بندی های دارای مجوزهای سازمان غذا و دارو وزارت بهداشت، درمان و پزشکی می باشند، مصرف کنید