[ شهروند ] فروش نازل و حتی ناچیز فیلم «پیشمرگ» ساخته علی غفاری در 10 روز اول اکران نوروزی- که در پایان دهمین روز اکران با فروش نزدیک به یک و نیم میلیارد تومانی در رتبه هفتم جدول هشت‌فیلمی اکران قرار گرفته- سوالات زیادی به وجود آورده است. این سوالات را این واقعیت که «پیشمرگ» همین چند هفته پیش در جشنواره 43 فیلم فجر صدرنشین جدول آرای مردمی جشنواره بوده و سیمرغ مردمی را به دست آورده، تردیدآمیزتر جلوه می‌دهد. چه اتفاقی رخ داده که جذابیت‌های «پیشمرگ» در این چند هفته به ناگهان رنگ باخته و فیلم محبوب تماشاگران جشنواره چند هفته بعد قعرنشین جدول فروش شده؟ یعنی واقعا تفاوت تماشاگران جشنواره با مخاطبین عادی سینما تا این حد زیاد است؟ یا این‌که «پیشمرگ» از آن فیلم‌هایی است که تماشایشان تنها در روزهای جشنواره جذاب و لذتبخش است؟ سابقه دیگر برندگان سیمرغ مردمی و هم‌چنین جنس فیلم «پیشمرگ» این سوالات را بلاموضوع می‌کند و نشان می‌دهد که موضوع دیگری در کار است.
«شهروند» در این مطلب درباره «دلایل قعرنشینی برنده آرای مردمی جشنواره در جدول فروش سینماها» می‌کوشد به این موضوع بپردازد...
در سال‌های گذشته فیلم‌های منتخب تماشاگران جشنواره فیلم فجر همواره- یا حداقل در اغلب مواقع- یکی از صدرنشین‌های جدول فروش سال بعد بوده‌اند. این اتفاق اما امسال برای فیلم «پیشمرگ» رخ نداده- و برنده عنوان بهترین فیلم از نگاه مخاطبان در جشنواره چهل‌وسوم حالا سه هفته بعد از جشنواره در میان 8 فیلم اکران نوروزی امسال رتبه هفتم فروش را دارد و جزو دو فیلم آخر جدول است. البته علی غفاری کارگردان این فیلم به تازگی از نحوه اکران فیلم و وضعیت تبلیغات آن گله کرده و عرصه رقابت را در سینما برای فیلم‌های دفاع مقدسی غیرمنصفانه و نابرابر عنوان کرده است. با این حال این که چرا این اتفاق افتاده، بعید است به مسایلی از این دست ربط داشته باشد و بسیاری بر این باورند که ریشه آن را باید در جای دیگری پیدا کرد.
سابقه تاریخی
گذشته از چند دوره اخیر جشنواره که تصمیم بر این بود که سیمرغ آرای مردمی یا همان سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران به هیچ فیلمی داده نشود؛ ولی با این حال قبل از این مقطع در حدود ده دوره اخیر جشنواره فیلم‌هایی چون «ابلق»، «شنای پروانه»، «متری شیش‌ونیم»، «مغزهای کوچک زنگ زده»، «ماجرای نیمروز»، «ابد و یک روز»، «رخ دیوانه»، «خط ویژه»، «شیار ۱۴۳»، «هیس دخترها فریاد نمی‌زنند» و «حوض نقاشی» این عنوان را به دست آورده بودند- و تقریبا همگی نیز در اکران سال بعد فروش قابل قبولی داشته‌اند.
در سال ۱۳۹۹ که آخرین سالی بود که این سیمرغ اهدا شد؛ «ابلق» به کارگردانی نرگس آبیار این جایزه را دریافت کرد و در گیشه نیز با فروشی نزدیک به 21 میلیارد تومان با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شد.
در سال ۱۳۹۸ نیز «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت پس از دریافت سیمرغ مردمی در گیشه سه و نیم میلیارد تومان فروخت- که اگر چه در حال حاضر اندک به نظر می‌رسد، ولی با توجه به این که این فیلم در نوروز 1400 در اوج کرونا اکران شد، فروش قابل‌توجهی بود و در جایی نزدیک به صدر جدول فروش قرار داشت. در سال 1397 «متری شیش و نیم» دومین ساخته سعید روستایی به عنوان برنده سیمرغ مردمی با یک گیشه 27 میلیارد تومانی به یکی از پرفروش‌ترین فیلم‌های سال تبدیل شد. اتفاقی که در سال 1396 نیز برای «مغزهای کوچک زنگ‌زده» ساخته هومن سیدی روی داده بود و این برنده سیمرغ مردمی با فروش نزدیک به 14 میلیارد تومانی یکی از آثار موفق سال لقب گرفته بود.
در سال 1395 هم «ماجرای نیمروز» به کارگردانی محمدحسین مهدویان این جایزه را از آن خود کرده بود و پس از آن در گیشه نیز نزدیک به هفت میلیارد تومان فروخته بود.
«ابد و یک روز» اولین فیلم سعید روستایی نیز در سال ۱۳۹۴ پس از دریافت سیمرغ مردمی، با یک فروش نزدیک به 14 میلیارد تومانی با استقبال گسترده‌ای در سینماها مواجه شده بود و نشان داده بود که سیمرغ انتخاب مردمی جشنواره چه تأثیر مستقیمی می‌تواند بر موفقیت یک فیلم در گیشه داشته باشد.
سوال و تردید
امسال اما «پیشمرگ» در رسیدن به چنین دستاوردی باز مانده- تا تردیدهای زیادی در چگونگی اختصاص این جایزه به این فیلم در رسانه‌ها ایجاد شده باشد. در همین راستا هم بوده که شماری از رسانه‌ها- از جمله روزنامه فرهیختگان- در روزهای جشنواره آمار ارائه‌شده از سوی روابط عمومی جشنواره را با شک‌وشبهه مواجه کرده و این پرسش را مطرح کردند که فیلمی مانند «پیشمرگ» که در تعداد بلیت و سانس‌های فوق‌العاده پیشتاز نبوده و فیلم‌های دیگری در این زمینه‌ها موفق‌تر از این فیلم بوده‌اند، چگونه موفق به دریافت سیمرغ بلورین بهترین فیلم از نگاه تماشاگران شده است؟ اشاره منتقدین در این زمینه به آماری بود که حکایت از این می‌کرد که در بین فیلم‌های جشنواره «رها» 12 هزار، «موسی کلیم‌الله» 21 هزار و «زیبا صدایم کن» نزدیک به 15 هزار بلیت فروخته بودند و سانس‌های فوق‌العاده این فیلم‌ها هم به ترتیب 53، 57 و 27 سانس بوده و هر سه فیلم هم نزدیک به صد درصد ظرفیت بلیت‌های خود را فروخته بودند. این در حالی است که بلیت‌های فروخته‌شده «پیشمرگ» هفت هزار و سانس‌های فوق‌العاده آن هم تنها 3 سانس بوده- که فاصله معناداری با دو فیلم دیگر دارد و همین هم تردیدهای زیادی را متوجه سیمرغ مردمی این فیلم می‌کند!
از زبان کارگردان
سرنوشت «پیشمرگ» از همین حالا مشخص است!
«بحث من تنها درباره فیلم «پیشمرگ» نیست، بلکه مسئله من آسیبی است که روز به روز بزرگتر و گریبان‌گیر آثار دفاع مقدس شده است. اگر قرار باشد مسئولان و بانیان تولید فیلم‌های دفاع مقدس با همین روند پیش بروند، قطعاً به بن‌بست خواهیم رسید. من از این موضوع غمگینم که فیلم‌های خوبی مانند «احمد»، «مجنون» و «متروپل» از سال‌های پیشین جشنواره فیلم فجر هنوز اکران نشده‌اند- و این در حالی است که این فیلم‌ها برای مخاطب ساخته می‌شوند، نه برای پر کردن پرونده کاری مدیران فرهنگی؛ و نباید در کشوی میز مدیران و بایگانی ارگان‌ها باقی بمانند»!
این‌ها صحبت‌های علی غفاری کارگردان فیلم «پیشمرگ» در اعتراض به نحوه اکران و تبلیغات این فیلم در سینماهاست. این فیلمساز به شرایط ناعادلانه اکران «پیشمرگ» نیز انتقاد دارد و می‌گوید: «من به جز «پیشمرگ» چند فیلم دیگر نیز در این حوزه ساخته‌ام و از نزدیک شاهد بوده‌ام که این آثار قربانی می‌شوند. مثلا فیلم «ابوزینب» که درباره یکی از شهدای مقاومت لبنان بود، در نهایت در پنج سالن سینما اکران شد. این اتفاق درباره فیلم «تک‌تیرانداز» نیز تکرار شد و این فیلم در نهایت تعجب و شگفتی از تلویزیون پخش شد. حالا این روند برای فیلم «پیشمرگ» نیز در حال تکرار شدن است».
به گفته علی غفاری؛ «امروزه برخی فیلمسازان به دلیل چنین شرایطی به سمت ساخت فیلم‌های کمدی می‌روند. من فیلم کمدی نیز ساخته‌ام و در همان اکران اول ۴ برابر هزینه تولیدش فروش داشته است؛ اما ما به دنبال دغدغه دیگری هستیم که به سراغ سینمای دفاع مقدس می‌رویم؛ ولی با وجود چنین برخوردهایی، دلسرد می‌شویم. اکنون طبق آمار ما ۱۰۰ سینما داریم اما وقتی به سایت‌های بلیت‌فروشی مراجعه می‌کنید، فیلم «پیشمرگ» در بیش از نیمی از سالن‌های سینما فقط یک سانس اکران دارد و با این شرایط سرنوشت فیلم از همین حالا مشخص است».