ا{لیلا مهداد} جنگل‌های حرا در آسیا با وسعتی حدود 6میلیون هکتار در 24 کشور پراکنده بوده و وسیع‌ترین جنگل‌ها در اندونزی با 3میلیون هکتار، مالزی حدود 600هکتار و میانمار حدود 500هزار هکتار وجود دارند. در منطقه خاورمیانه در حوزه خلیج‌فارس حدود 30هزار هکتار در 7 کشور وجود دارد که کشور ایران با دارا بودن حدود 20هزار هکتار دارای رتبه نخست در منطقه است. جنگل‌های حرا ایران در سواحل جنوب کشور در کناره خلیج‌فارس و دریای عمان از سمت جنوب‌غربی تا جنوب‌شرقی در استان بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان کشیده شده‌اند. درواقع تدرخت حرا در 8منطقه حفاظت‌شده کشور در سواحل خلیج‌فارس و دریای عمان می‌روید که کناره‌های شمالی و غربی جزیره قشم و جنگل نای‌بند استان بوشهر از مهمترین مناطق رویش این درخت است.
بسته شدن آبهای شیرین ورودی رشد طبیعی آنها را مختل می‌کند
به گفته سیدهاشم موسوی‌نژاد، رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به اشهروندب می‌گوید: اجنگل‌های حرا با تهدیدات متعددی روبه‌رو هستند.ب موسوی‌نژاد با اشاره به اینکه تخلیه پساب‌ها و پسماندهای صنعتی و آلودگی‌های نفتی و گازی مهمترین تهدیدات جنگل‌های حرا در حوزه خاورمیانه به شمار می‌روند، بیان می‌کند: اساخت‌وسازها و تاسیسات و هرگونه سازه انسان‌ساخت چه در بالادست و چه در مجاورت رویشگاه‌های حرا از عوامل تخریب به شمار می‌روند.ب او عنوان می‌کند: ابیشترین آسیب به جنگل‌های حرا از محل فعالیت‌هایی است که باعث اختلال در جریان طبیعی اکوسیستم‌های حرا و چرخه ورود و خروج آب شیرین بالادست به مصب دریا و رویشگاه‌های جنگلی کانگور می‌شود.ب
موسوی‌نژاد اظهار می‌کند: اگردشگری ناپایدار، ورود آلودگی‌های دریایی و تأثیرات تغییرات اقلیمی نیز تهدیدات جدی محسوب می‌شوند.ب بنابرنظر رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور جنگل‌های حرا یکی از پرتولیدترین اکوسیستم‌های دریایی هستند و نقش مهمی در زنجیره غذایی دارند. این مناطق زیستگاه و نوزادگاه انواع گونه‌های دریایی از جمله ماهیان، میگوها و خرچنگ‌ها محسوب می‌شوند.
احداث یک‌سری تاسیسات در بالادست این رویشگاه از عوامل تخریب محسوب می‌شوند
موسوی‌نژاد اظهار می‌کند: ااین جنگل‌ها به عنوان یک ذخیره‌گاه طبیعی برای تثبیت کربن عمل می‌کنند که در کاهش اثرات ناشی از انتشار گازهای گلخانه‌ای نقش بسزایی دارند. علاوه بر این، تثبیت سواحل و جلوگیری از فرسایش ساحلی از دیگر کارکردهای ارزشمند این جنگل‌هاست.ب
او عنوان می‌کند: ااحداث یک سری تاسیسات در بالادست این رویشگاه از عوامل تخریب آن محسوب می‌شود چراکه جریان هیدرولوژیک آب شیرین در محل ورود آن به دریا را مختل می‌کند. هر اقدامی که موجب ایجاد اختلال در ورود یا جریان آب شیرین از بالادست به مصب دریا شود، می‌تواند به این رویشگاه آسیب برساند. از جمله این اقدامات می‌توان به ایجاد پل، سد، جاده‌سازی، تاسیسات پرورش میگو اشاره کرد که اگر بر اساس رعایت ضوابط زیست‌محیطی نباشد می‌تواند این رویشگاه را دچار آسیب و آن را تخریب کندب
همکاری میان دستگاه‌های دولتی، جوامع محلی، گردشگران می‌تواند به بقای این اکوسیستم کمک کند
بنابر گفته‌های رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، حفاظت از جنگل‌های حرا یک اولویت اساسی برای ما است. موسوی‌نژاد بیان می‌کند: اافزایش کاشت نهال حرا در مناطق مستعد، محدود کردن ساخت‌وسازهای غیرمجاز در سواحل نزدیک به این جنگل‌ها، تشدید نظارت بر فعالیت‌های صنعتی و جلوگیری از ورود آلاینده‌های شیمیایی به آبهای ساحلی، آموزش و آگاه‌سازی جوامع محلی و گردشگران درباره اهمیت این اکوسیستم و همکاری با نهادهای علمی برای پایش و تحقیق روی سلامت و رشد این جنگل‌ها از جمله اقداماتی است که در راستای حفاظت انجام شده است.ب
او عنوان می‌کند: اهمکاری میان دستگاه‌های دولتی، جوامع محلی، گردشگران و فعالان زیست‌محیطی می‌تواند به بقای این اکوسیستم کمک کند.ب
طی 3دهه 35 تا 50درصد جنگل‌های حرا در سطح جهان تخریب یا از بین رفته‌اند
رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور می‌گوید: ادر میان بوم سازگان‌های طبیعی واقع در نواحی ساحلی جهان، زیستگاه‌ها و اکوسیستم‌های حرایی از مهمترین آنها بوده و دارای طیف وسیعی از کارکردهای اکولوژیک و بهره‌برداری‌های انسانی هستند.ب
البته بنابر گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به‌رغم این اهمیت‌ها، در سطح جهانی 35 تا 50درصد از این زیستگاه‌های ساحلی منحصربه فرد در طول سه‌دهه گذشته تخریب شده یا از بین رفته‌اند. موسوی‌نژاد با اشاره به اینکه برخی برآوردها گویای این مساله هستند که عوامل تنش‌زای انسانی، عامل اصلی تهدیدکننده سلامت این بوم سازگان بوده و سهم این عوامل تا بیش از 5برابر عوامل تخریب طبیعی تخمین‌زده می‌شود، اظهار می‌کند: اهنوز مطالعات به نتیجه قابل قبولی برای تعیین سهم انسان در تخریب سلامت این بوم نرسیده و سهم 5برابری انسان مورد اختلاف است. ممکن است این سهم بیشتر هم باشد چون تغییر اقلیم را هم پدیده‌ای انسان ساخت می‌دانند.ب
موسوی‌نژاد عنوان می‌کند: اتغییر کاربری و ساخت و سازهای غیرمجاز در این اکوسیستم‌ها، از جمله مهمترین تهدیدات ناشی از فعالیت‌های انسانی در جهان است که در سال‌های اخیر در ایران به مشابه سایر کشورها با بی‌توجهی به این موضوع، تشدید شده است. با توجه به ارزش و کارکردهای متعدد این جنگل‌ها، حفاظت از این اکوسیستم‌ها امری ضروری و الزامی است و این خود اتخاذ تدابیر، تصمیمات و اقدامات خاصی را طلب می‌کند.ب
جوامع محلی مایل به حفظ و توسعه این رویشگاه‌ها هستند
بنابر گفته‌های رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به علت وجود مواد مغذی بسیار ارزشمند برای توده‌های حیوانی و جانوران آبزی و حیات وحش دریا و حتی خشکی، تنوع‌زیستی در جنگل‌های مانگرو بسیار بالاست، بنابراین تکثیر میگو و ماهی در این رویشگاه با یفیت بسیار بالا انجام می‌شود. به همین علت جوامع محلی که به شغل صیادی مشغول هستند بسیار مایل به حفظ و توسعه این رویشگاه‌ها هستند چون به‌صورت مستقیم به معیشت و کیفیت بیشتر صیادی آنها کمک خواهد کرد. موسوی‌نژاد بیان می‌کند:ابراساس استعدادیابی انجام شده در شناسایی عرصه‌های مستعد کاشت در قابل طرح مردی کاشت یک‌میلیارد درخت، بیش از 85هزار هکتار عرصه مستعد کاشت حرا در سواحل جنوبی و رویشگاه‌های جنگلی مانگرو شناسایی شده است.ب
سازمان محیط‌زیست در بسیاری از موارد ورود کرده
بنابر گفته‌های رئیس مرکز جنگل‌های خارج از شمال سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، سازمان محیط‌زیست در قبال حفاظت از تالاب‌ها مسئولیت‌هایی دارد و اقدامات حفاظتی خود را انجام می‌دهد و بخشی از عملیات حفاظتی - که به‌صورت گشت و مراقبت قایق موتوری است - با همکاری منابع طبیعی صورت می‌گیرد. موسوی‌نژاد بیان می‌کند: اعمده عملیات احیایی این رویشگاه که مربوط به جنگلکاری و توسعه جنگل‌های مانگرو در مناطق مستعد و احیای این رویشگاه‌هاست توسط منابع طبیعی انجام می‌شود و این کار را با هماهنگی سازمان محیط‌زیست و مناطق آزاد ویژه مانند منطقه آزاد قشم انجام می‌دهد و هماهنگی خوبی با آنها دارد.ب او اظهار می‌کند: اهمکاری و هم‌افزایی سازمان‌های منابع طبیعی و آبخیزداری کشور و سازمان حفاظت محیط‌زیست و سایر دستگاه‌های و نهادهای ذیربط و همراهی مردم در کاهش تهدیدهای فوق موثر خواهد بود.
ارزش اقتصادی سالانه جنگل‌های حرا
بین 2,772 دلار تا 80,334 دلار در هکتار متغیر است
جنگل‌های باارزش حرا که بیشتر در اراضی جزر‌و‌مدی سواحل آبهای گرم، لب‌شور و شور تشکیل می‌شوند در اغلب مناطق جهان ارزش‌گذاری شده‌اند. به‌عنوان مثال ارزش اقتصادی جنگل‌های حرا در جوامع محلی تایلند بین 27،264 تا 35،921 دلار در هر هکتار تخمین زده شده است. در اندونزی نقش جنگل‌های حرای جزیره بنگکالیس حدود 5/8میلیون دلار برآورد شده است. میانگین ارزش کل خدمات اکوسیستمی از جنگل‌های در خلیج نیکویا 408میلیون دلار در سال محاسبه شده است. در سال 2012 میلادی تحقیقی جامع درباره ارزش اقتصادی جنگل‌های حرا در 145 مکان مختلف انجام شد. نتایج حاکی از آن است که ارزش اقتصادی سالانه جنگل‌های حرا بین 2,772 دلار تا 80,334 دلار در هکتار متغیر است. میانگین سود حاصل از فعالیت‌های تفرجی و گردشگری در هر هکتار از جنگل‌های حرا 37,927دلار تخمین زده شده است. این تحقیقات نشان داده در صورت حفاظت منطقی و درست از جنگل‌های حرا، این امکان وجود دارد که بازدهی در سال به مرز بالای 257,905دلار هم برسد. در ایران نیز ارزش تفرجگاهی جنگل‌های حرای منطقه حفاظت‌شده در جنوب استان هرمزگان، سالیانه 2,455دلار در هکتار و در‌مجموع حدود 20میلیون دلار در سال برآورد شد. این در حالی است که مجموع ارزش اقتصادی کارکردهای غیرمصرفی تالاب بین‌المللی خلیج گواتر و خورباهو حدود 20میلیون دلار برآورد شد.