شهروند| نامه عجیب و بی‌سابقه 47 سناتور آمریکایی خطاب به ایران علیه مذاکرات هسته‌ای که در آن تهدید کرده بودند توافق هسته‌ای تنها تا پایان ریاست‌جمهوری اوباما معتبر خواهد بود و رئیس‌جمهوری بعدی آمریکا می‌تواند «با یک گردش قلم» توافق را ملغی کند، با واکنش گسترده مقامات آمریکایی و ایرانی روبه‌رو شد. این نامه دقیقا زمانی منتشر شده است که ایران و آمریکا در مسیر رسیدن به توافق هسته‌ای نهایی گام‌های رو به جلویی برداشته‌اند.
نامه 47 سناتور آمریکایی ابتدا با پاسخ محکم و قاطع جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان روبه‌رو شد. تام کاتن، سناتور 37 ساله آمریکایی که تنظیم‌کننده این نامه بود، در پیامی توئیتری خطاب به ظریف با لحنی تمسخرآمیز با گذاشتن متن فارسی نامه نوشت: «این هم ترجمه نامه در صورت نیاز». ظریف اما این توهین سناتور آمریکایی را بی‌پاسخ نگذاشت و متن پاسخ قاطع خود را بر روی توئیتر قرار داد و خطاب به کاتن نوشت: «پاسخ من به انگلیسی در صورتی که آن را ندیده‌اید».
وزیر امور خارجه کشورمان درباره نامه اخیر 47سناتور آمریکایی گفت: به اعتقاد ما این نامه هیچ ارزش حقوقی ندارد و صرفاً یک ترفند تبلیغاتی است. جالب‌تر این‌که در حالی که مذاکرات هنوز به نتیجه نرسیده و توافقی حاصل نشده، گروه‌های فشار در آمریکا آن‌چنان نگران شده‌اند که با توسل به شیوه‌های غیرمتعارف بیش از هر چیز نشان می‌دهند که همانند نتانیاهو با هر نوع توافقی مخالفند.
او با اظهار تعجب از این‌که چگونه ممکن است برخی نمایندگان مجلس یک کشور علیه رئیس‌جمهوری و دولت خود به رهبران کشور دیگری نامه بنویسند، اظهار کرد که نامه سناتورهای مزبور نشان می‌دهد که آنها نه‌تنها با مقررات حقوق بین‌الملل بیگانه‌اند، بلکه حتی به‌طور کامل با ریزه‌کاری‌های قانون اساسی خود در مورد اختیارات رئیس‌جمهوری آمریکا در اجرای سیاست خارجی نیز آشنا نیستند. وی افزود: این سناتورها باید بدانند که دنیا معادل آمریکا نیست و روابط بین‌الملل براساس موازین حقوق بین‌الملل و تعهدات و تکالیف بین‌المللی دولت‌ها تنظیم می‌شود، نه براساس قوانین داخلی ایالات متحده. ممکن است سناتورهای امضا‌کننده نامه فوق‌الذکر به صورت کامل آگاه نباشند که در حقوق بین‌الملل، دولت‌ها نماینده کل حاکمیت و مسئول روابط خارجی کشور خود و ملزم به اجرای تعهداتی هستند که در روابط با دیگر دولت‌ها می‌پذیرند و نمی‌توانند به بهانه مقررات داخلی از اجرای تعهدات بین‌المللی خود سر باز زنند.
وزیر امور خارجه در ادامه گفت: تغییر دولت در هیچ کشوری به معنای منتفی شدن تعهدات بین‌المللی آن کشور نیست و لذا هر دولتی در آمریکا ملزم به اجرای تعهداتی است که دولت فعلی آن کشور در یک توافق احتمالی هسته‌ای پذیرا می‌شود و اگر رئیس‌جمهوری بعدی به تعبیر سناتورهای مزبور با یک گردش قلم تعهدات بین‌المللی ایالات متحده را منتفی کند، مرتکب نقض آشکار حقوق بین‌الملل شده است. به‌ویژه آن‌که این تعهدات در قالب یک قطعنامه لازم‌الاجرای شورای امنیت و حاصل مذاکره و توافق با حضور پنج کشور دیگر ازجمله تمامی اعضای دایم شورای امنیت باشد. خوب است این سناتورها بدانند که براساس حقوق بین‌الملل، کنگره نیز در آینده نمی‌تواند مفاد توافق را تغییر دهد و بدیهی است که هر اقدام کنگره در جلوگیری از اجرای توافق احتمالی دولت آمریکا به مثابه نقض تعهدات بین‌المللی آن دولت خواهد بود.
واکنش کاخ سفید:
می‌خواهند اوباما را تضعیف کنند
همچنین این نامه با انتقادهای شدید دولت آمریکا مواجه شد و در همین راستا سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد که این نامه در راستای یک استراتژی حزبی برای تضعیف توانایی رئیس‌جمهوری آمریکا برای هدایت سیاست خارجی و پیشبرد منافع و امنیت ملی کشور در جهان است. سخنگوی کاخ سفید همچنین گفت: این نامه در ادامه یک استراتژی حزبی برای تضعیف توانایی رئیس‌جمهوری آمریکا برای هدایت سیاست خارجی و پیشبرد منافع و امنیت ملی کشور در جهان است. جاش ارنست ادامه داد: واقعیت این است که تلاش‌های کنونی آمریکا در کنار متحدان بین‌المللی‌اش در پی یک تعهد عمده و معنادار از سوی دولت ایران برای محدود کردن برنامه هسته‌ای این کشور است تا ایرانی‌ها به جامعه بین‌الملل اثبات کنند که برنامه هسته‌ای‌شان برای اهداف کاملاً صلح‌آمیز است.
معاون رئیس‌جمهوری آمریکا نیز با انتقاد شدید از نامه چند سناتور خطاب به مقامات ایرانی آن را دون شأن مجلس سنا دانست. به نوشته روزنامه وال استریت ژورنال، جو بایدن، معاون رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در یک بیانیه محکوم‌کننده و طولانی، نامه سناتورهای جمهوری‌خواه به مقامات ایران را مورد انتقاد قرار داد و گفت این نامه نه‌تنها اختیارات رئیس‌جمهوری را تضعیف می‌کند، بلکه در شأن مجلس سنا نیست. جو بایدن ادامه داد: در طول عمر 36 ساله سنای آمریکا من نمی‌توانم مورد مشابه دیگری بیاورم که در آن سناتورها به طور مستقیم نامه‌ای را به یک کشور دیگر برای توصیه به آن بنویسند و بگویند که رئیس‌جمهوری آمریکا اختیارات قانونی برای دست یافتن به یک درک مشترک با آنها را ندارد.
واکنش اوباما:
تمرکز من روی توافق هسته‌ای است
رئیس‌جمهور آمریکا در واکنش به نامه سرگشاده جمعی از سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا به مقامات ایرانی، تأکید کرد: تمرکز من روی حصول توافق هسته‌ای با ایران قرار دارد. باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا از اقدام 47 تن از سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا برای امضای نامه سرگشاده خطاب به مقامات ایرانی که در آن گفته بودند هر گونه توافق هسته‌ای ممکن است بعد از پایان ریاست‌جمهوری اوباما اعتباری نداشته باشد به‌شدت انتقاد کرد. رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه واکنش خود به این نامه گفت: تمسخرآمیز است که ببینیم برخی اعضای کنگره بخواهند یک اقدام شبیه به تندروهای ایرانی انجام دهند. وی ادامه داد: این قانون‌گذاران در یک ائتلاف عجیب و غیرمنتظره خود را با تندروهای ایرانی هم‌پیمان کردند که مخالف حصول یک توافق هسته‌ای بین‌المللی هستند. رئیس‌جمهوری آمریکا تأکید کرد: تمرکز من روی حصول یک توافق با ایرانی‌ها قرار دارد که به این کشور اجازه می‌دهد برنامه هسته‌ای‌اش را گسترش دهد و به‌طور همزمان اطمینان دارد که این برنامه تسلیحاتی نخواهد شد. اوباما ادامه داد: من فکر می‌کنم آنچه ما هم‌اکنون روی آن تمرکز کرده‌ایم در حقیقت این است که ببینیم می‌توانیم به توافق دست پیدا کنیم یا نه. وی همچنین گفت: زمانی که به توافق برسیم، اگر برسیم، قادر خواهیم بود که مسأله را برای مردم آمریکا تشریح کنیم. رئیس‌جمهوری آمریکا در ادامه این اقدام را تلاشی برای تضعیف یک توافق هسته‌ای و مداخله در مذاکرات کنونی با ایران خواند و گفت: این یک ائتلاف غیرمعمول با تندروها در ایران است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا: کنگره نمی‌تواند متن توافق هسته‌ای را تغییر دهد
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز نامه سرگشاده سناتورهای جمهوری‌خواه به مقامات ایرانی درباره توافق هسته‌ای را تلاشی برای تضعیف مذاکرات دانست. جن ساکی، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در نشست خبری روز دوشنبه خود در پاسخ به نامه جمعی از سناتورهای جمهوری‌خواه آمریکا به مقامات ایرانی درباره اعتبار هرگونه توافق هسته‌ای گفت: همان‌طور که همکاران من در کاخ سفید گفته‌اند، دیدگاه‌مان این است که نامه این اعضای کنگره تلاش‌های ما و توانایی دولت برای انجام مذاکرات را تضعیف می‌کند. این سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا ادامه داد: من فکر می‌کنم نظر ما این است که این نامه به نیابت از نمایندگان دولت آمریکا و اعضای کنگره امضا شده و به درستی مشخص نمی‌کند که مذاکرات چگونه در جریان است. در این نامه چند نکته سیاسی مطرح شده که حقایق درباره توافقات اجرایی میان کشورها را نادیده گرفته است. توافقاتی که از نیروهایی که ما هر روزه به آنها اطمینان می‌کنیم حمایت می‌کند و به آمریکا اجازه می‌دهد تا با اشاعه سلاح‌های کشتارجمعی در خارج از این کشور مقابله کند.
او تأکید کرد: این نامه اشتباهات زیادی دارد، در حالی که هم ما و هم ایرانی‌ها می‌دانیم که سیستم آمریکا چگونه عمل می‌کند اما مهم است که علیه اظهارات این 47 عضو کنگره که نامه مذکور را امضا کرده‌اند، صحبت و حقایق را بازگو کنیم. جن ساکی یادآور شد: حقیقت این است که کنگره اختیار هشدار دادن درباره متن توافقات بین‌المللی که کاخ سفید بر سر آنها مذاکره می‌کند را ندارد. این نامه زمانی که می‌گوید کنگره می‌تواند متن توافق هسته‌ای را هر زمانی تغییر دهد، غلط است و این تنها یک نمونه مهم است.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تصریح کرد: قانون اساسی آمریکا این اختیار را به کاخ سفید می‌دهد تا با هم‌پیمانان خارجی بر سر توافقات مذاکره کند، در حالی که این نامه این‌گونه نشان می‌دهد که کنگره در این میان نقش دارد اما این مسأله غلط است. جن ساکی افزود: اختیارات کاخ سفید در این زمینه نه‌تنها به مذاکرات آمریکا و ایران بلکه با فرانسه آلمان، انگلیس، اتحادیه اروپا، چین و روسیه نیز مرتبط است.
وی در ادامه ادعای گفت‌و‌گوی تلفنی وزیران امور خارجه ایران و آمریکا در مورد نامه سناتورهای جمهوری‌خواه را رد و تأکید کرد: ما احساس می‌کنیم که باید درباره اشتباهات این نامه صحبت کنیم و بگوییم که این نامه روند مذاکرات را به درستی نشان نمی‌دهد. در حالی که این‌گونه القا می‌کند، کنگره می‌تواند متن توافق را هر زمانی تغییر دهد که خلاف قانون اساسی ماست. این سخنگوی وزارت خارجه آمریکا درباره مذاکرات هسته‌ای ایران و گروه 1+5 همان‌گونه که رئیس‌جمهوری تأکید کرد ما در از بین بردن شکاف‌ها پیشرفت داشته‌ایم اما شکاف‌هایی هنوز وجود دارد. طی دو هفته آینده ما می‌توانیم بفهمیم که ایران می‌خواهد این تصمیمات سخت را اتخاذ کند یا نه.
او ادامه داد: همان‌طور که می‌دانید این مذاکرات از این پس تنها به مسائل فنی مربوط نمی‌شود بلکه درباره تصمیمات سیاسی و اتخاذ تصمیمات سیاسی سخت است. بنابراین واضح است که هفته‌های پیش‌رو بسیار مهم‌اند اما من نمی‌توانم پیش‌بینی درباره نتیجه آن داشته باشم. جن ساکی همچنین با تأیید دیدار جان کری و محمدجواد ظریف و همتای ایرانی‌اش هفته آینده در سوئیس درباره احتمال دیدار میان دیگر وزیران امور خارجه گروه 1+5 گفت: من حدس می‌زنم دیدار کری و ظریف بخشی از مذاکرات باشد اما اجازه دهیم آنها خود درباره حضورشان صحبت کنند. وی بار دیگر نامه این 47 سناتور جمهوری‌خواه آمریکا به ایران را تلاشی برای تضعیف مذاکرات خواند و گفت که به همین دلیل ما قویاً علیه این نامه صحبت کرده‌ایم.