[عبدالباسط انصاری-راضیه زرگری] شبکه خبری سی‌ان‌ان روز یکشنبه مدعی شد که عربستان سعودی آماده میانجیگری میان ایران و آمریکا برای دستیابی به یک توافق جدید هسته‌ای است. به نوشته سی‌ان‌ان، عربستان سعودی امیدوار است از روابط نزدیک خود با دونالد ترامپ برای ایجاد پل دیپلماتیک بین ایران به کاخ سفید استفاده کند. در این میان مشخص نیست که آیا عربستان سعودی یک پیشنهاد رسمی ارائه کرده یا خیر، اما این اقدام بر تمایل ریاض برای تقویت روابط خود با دشمن سابق خود و تضمین یک صندلی بر سر میز مذاکره برای یک توافق جدید بالقوه تأکید می‌کند.
سابقه مواجهه عربستان با توافق هسته ای غرب و ایران
به نوشته سی‌ان‌ان، عربستان سعودی علناً از توافق هسته‌ای سال 2015 بین ایران و قدرت‌های جهانی استقبال کرد، اما به‌طور خصوصی به‌دلیل شکست دولت اوباما در مقابله با تهران، برنامه‌های نظامی و موشکی ایران را تهدیدی برای ثبات منطقه می‌دانست و بعد از آن هم از خروج ترامپ از توافق هسته‌ای در سال 2018 استقبال کرد.
عربستان به‌دنبال تنش زدایی با ایران است؟
سی‌ان‌ان در ادامه نوشت: «در سال‌های اخیر، تنش‌ها بین عربستان سعودی و ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. در مارس 2023، دو کشور در توافقی با میانجیگری چین، یک اعلام غیرمنتظره برای عادی‌سازی روابط داشتند. به نوشته سی‌ان‌ان مقامات سعودی چشم‌انداز کنونی منطقه را فرصتی تاریخی برای تنش‌زدایی با ایران و بهبود روابط می‌دانند و تأکید می‌کنند که نمی‌خواهند در رویارویی آمریکا یا اسرائیل با این کشور مشارکتی داشته باشند. آنها در عین حال درباره برنامه هسته‌ای ایران نگران هستند؛ اما مخالف تضعیف کشورهای منطقه ازجمله ایران هستند. ریاض سیاست خارجی خود را برای اولویت دادن به منافع اقتصادی مجددا تنظیم کرده است و بی‌ثباتی بیشتر منطقه را مانعی برای پیشرفت می‌داند.
ریاض به‌دنبال تنوع بخشیدن به هم‌پیمانان خود در منطقه و جهان
«فراس مقصد»، کارشناس ارشد مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن، گفت درحالی‌که سیاست خارجی عربستان در شراکت راهبردی با ایالات متحده گره خورده است، سیاست خارجی ریاض «به‌دنبال تنوع بخشیدن به گزینه‌های خود، هم در سطح منطقه‌ای و هم در سطح بین‌المللی» بوده تا اجازه انعطاف پذیری و عمل گرایی در زمانی که شرایط به آن دیکته می‌شود، داشته باشد. او به سی‌ان‌ان گفت: «علائم تمایل به میانجیگری بین ترامپ و ایران به پادشاهی سعودی اجازه می‌دهد تا به‌طور ضمنی از کمپین فشار حداکثری ترامپ علیه تهران فاصله بگیرد». او معتقد است با این حال، با توجه به عدم‌اعتماد مداوم بین عربستان سعودی و ایران، «بعید است که این امر فراتر از سیگنال‌های دیپلماتیک پیش برود.»
العربیه مدعی شد: واشنگتن به‌دنبال مذاکره محرمانه با تهران است
شبکه «العربیه» نیز، شنبه 27 بهمن به نقل از این مقام ارشد دیپلماتیک اروپایی گزارش داد که دولت ترامپ، به‌دنبال مذاکرات مستقیم و محرمانه با تهران درباره برنامه هسته‌ای این کشور است. این مقام اروپایی افزود که دولت آمریکا تلاش خواهد کرد تا پیش از اکتبر آینده، یعنی زمان پایان یافتن توافق هسته‌ای به توافقی با ایران دست یابد. وی همچنین تأکید کرد که «اگر قرار باشد یک دولت آمریکایی بتواند به توافقی با ایران برسد، آن دولت، دولت ترامپ خواهد بود»
اهداف سعودی ها از میانجیگری احتمالی میان ایران و آمریکا
در بحبوحه مذاکرات هسته‌ای ایران و پنج به علاوه یک در سال 94 و ماه‌های پایان پیش از امضای توافق برجام، خبرهایی در رابطه با فشار برخی کشورهای عربی ازجمله عربستان برای حضور در مذاکرات هسته‌ای انتشار یافت. تلاشی که با اقتدار ایران ناکام ماند. در آن مقطع اعراب درصدد افزایش وجهه و بالابردن جایگاه خود با حضور در مذاکرات هسته‌ای که در کانون توجه جهانیان قرار داشت، بودند. از آن زمان تاکنون با گذشت قریب 10 سال و برخی تغییرات در منطقه و ایضا در سایه کاهش تنش میان ایران و عربستان از یک سو و تلاش سعودی برای پیشبرد پروژه‌های کلان توسعه از طریق همکاری با قدرت‌ها و ایضا رویکردهای ترامپ نسبت به جهان و منطقه و پیگیری معامله‌های بزرگ، شرایط کلی متفاوت شده است. تحرک احتمالی سعودی برای میانجیگری میان ایران و آمریکا را باید با توجه به مواضع اخیر ترامپ تحلیل کرد. رئیس‌جمهور آمریکا به تازگی صراحتا عنوان کرد عربستان باید هزینه بیشتری برای سفر او به ریاض بپردازد. ترامپ با اشاره به سفر پیشین خود در سال 2017 و سرمایه‌گذاری 450 میلیارد دلاری سعودی در آمریکا در پی این سفر، خواهان سرمایه‌گذاری هرچه بیشتر سعودی‌ها در آمریکا شد. از سوی دیگر عربستان درصدد راه‌اندازی و توسعه برنامه هسته‌ای خود است و ایضا در پی گره زدن آینده غزه و عادی‌سازی به این موضوع است. بدین معنا و براساس تحلیل‌ها، عربستان به‌دنبال پیشبرد معامله عادی‌سازی در ازای همکاری در مورد اداره غزه در آینده، توسعه برنامه هسته‌ای و ایضا دریافت تسلیحات و حمایت‌های امنیتی وسیع‌تر آمریکاست. در همین چارچوب، تلاش احتمال عربستان برای تحقق توافق میان ایران و آمریکا را باید در همین راستا ارزیابی کرد. عربستان درصدد ایفای نقش یک میانجی تأثیرگذار در منطقه با انجام معامله‌های بزرگ -چیزی که مورد علاقه ترامپ است- برآمده و چنانچه نقش مؤثری در توافق میان ایران و آمریکا بازی کند می‌تواند از کارت آن برای رسیدن به خواسته‌های خود در قالب طرح عادی‌سازی نیز استفاده کند. در حقیقت سعودی‌ها به‌دنبال این هستند که از میانجیگری میان ایران و آمریکا برای تغییر موازنه منطقه‌ای و ایفای نقش بازیگر اول منطقه بهره ببرند.