سحر‌قاسم نژاد | بازار ارز و طلا بعد از روزهای طوفانی سال‌های 90 و 91 از نیمه‌سال گذشته به آرامش نسبی رسید. یعنی بعد از آن‌که دلار هزار تومانی تا مرز 4هزار تومان پیشروی کرد و سکه از مرز یک و نیم‌میلیون تومان هم گذشت؛ بالاخره طوفان از بازار دور شد. با آرام‌شدن نوسان قیمت‌ها، کم‌کم مردمی که در مقابل تورم 30 تا 40درصدی و برای حفظ ارزش پولشان به این دو بازار آمده بودند یا ذخیره ارزی و طلایی خود را فروختند یا دست‌کم از خرید و انبار بیشتر اجتناب کردند. در ادامه با فروکش کردن تب تقاضا، بسیاری از دلال‌ها هم از چهارراه استانبول و میدان فردوسی (تهران) رفتند تا در بازاری دیگر از آب گل‌آلود ماهی بگیرند. این روند در سال 93 هم تداوم داشت به عبارت دیگر به جز چند استثنا در بیشتر روزهای سالی که گذشت و تقریبا به آخر خط رسیده، قیمت‌ها با نوسان آرامی بالا و پایین رفت به‌گونه‌ای که این نوسان چندان قابل احساس نبود.
بازار ارز و سکه به کدام سو می‌رود
البته در بازار جهانی وضع متفاوت‌تر بود. قیمت طلا در یک‌سال گذشته با یکی از شدیدترین نزول‌های چند دهه اخیر مواجه شد و قیمت اونس با سر به زمین خورد. در سوی دیگر دلار به شدت بر قدرت برابری خود در برایر یورو افزود و اقتصاد جهان را به هواپیمایی شبیه کرد که تنها با موتور اقتصاد آمریکا در حرکت است. با قدرت گرفتن دلار هم عجیب نبود که قیمت طلا و دیگر مواد اولیه و خام روی سرازیری قرار بگیرد. با این تفاسیر پیش‌بینی وضع طلا و دلار در بازارهای داخلی و جهانی دشوارتر از همیشه به‌نظر می‌رسد. در بازار جهانی معلوم نیست دلار تا چه زمانی می‌تواند در اوج بماند و اونس هم در موقعیتی متزلزل باقی بماند. البته در بازارهای داخلی علاوه‌بر تاثیرات نرخ‌های جهانی فاکتور بسیار اثرگذار مذاکرات هسته‌ای و احتمال لغو تحریم‌ها هم مطرح است. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که سال‌آینده قیمت‌ها در بازار ارز و طلا به کدام‌سو حرکت خواهد کرد؟
94؛ سال یکسان‌سازی نرخ ارز
«هادی حق‌شناس»، اقتصاددان در تحلیل حال و روز بازار ارز در سال آینده به «شهروند» گفت: بازار ارز یکی از مهم‌ترین متغیرها در اقتصاد کلان به‌شمار می‌آید، آنچنان که شاخص کل؛ مهم‌ترین نماد بازار سهام است و دستمزد کارگران مهم‌ترین نماد بازار کالا. با این تفاوت که در اقتصاد ایران این بازار شاخصی برای قیمت‌گذاری و حتی ارزش‌گذاری سایر بازارها هم به شمار می‌آید. حق‌شناس با اشاره به حساسیت نوسان‌های نرخ ارز در اقتصاد ایران تصریح کرد: بانک مرکزی به‌عنوان مقام پولی کشور تلاش می‌کند به تدریج نرخ ارز را یکسان کند. چون در غیر این صورت ایجاد فساد اقتصادی قطعی خواهد بود و تقاضای کاذب برای ارز هم وجود خواهد داشت. وی ادامه داد: به جز این نرخ تورم هم به شدت از نرخ دلار تأثیر می‌پذیرد یعنی امکان ندارد قیمت ارز افزایش یابد اما بر قیمت کالاها و خدمات افزایش نیابد. او با اشاره به حوادث سال‌های اخیر در بازار ارز اظهار کرد: تا پیش از سال 91 اراده دولت با توجه به درآمدهای فراوان نفتی، تثبیت نرخ ارز بود، اما با تشدید تحریم‌ها و کاهش شدید درآمدهای ارزی این سیاست هم تغییر کرد و قیمت ارز ناگهان 3 برابر شد. امروز هم بانک مرکزی برای جلوگیری از تکرار این تجربه به دنبال یکسان‌سازی نرخ ارز است. او با اشاره به افزایش نرخ ارز مبادله‌ای برای نزدیک شدن به قیمت واقعی بازار غیررسمی تأکید کرد: قیمت دلار مبادله‌ای در سال‌جاری از 2هزار و 450 تومان به 2هزار و 650 تومان رسید. در لایحه بودجه 94 هم رقم جدید نرخ مبادله‌ای برای دلار 2هزار و 780 تومان درنظر گرفته شده است. این استاد دانشگاه ادامه داد: به‌نظر می‌رسد با توجه به چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای و احتمال رفع یا کاهش تحریم‌ها در سال 94 به‌خصوص در حوزه نقل و انتقالات بانکی، اراده برای یکسان‌سازی نرخ ارز افزایش یافته است.
مردم دیگر نگاه سرمایه‌ای به ارز ندارند
او به تجربه تلاش‌های دولت‌های پیشین برای یکسان‌سازی نرخ ارز اشاره و تأکید کرد: در سال‌های گذشته دولت قیمت ارز در بازار رسمی را افزایش می‌داد تا هم پای بازار غیررسمی شود، اما به علت وجود تورم دو رقمی، بازار غیررسمی هم قیمت‌ها را به همان میزان افزایش می‌داد و به این ترتیب هیچ پیشرفتی در این راه حاصل نمی‌شد. اما اگر کاهش نرخ تورم ادامه داشته باشد و همان‌طور که انتظار می‌رود سال‌آینده زیر 20درصد تثبیت شود و در اواخر سال‌آینده هم تک‌رقمی شدن را تجربه کند می‌توان امیدوار بود که اجرای طرح یکسان‌سازی نرخ ارز این بار با موفقیت همراه شود. حق‌شناس ادامه داد: در چند سال اخیر با توجه به نوسان قیمت‌ها مردم به سکه، طلا و دلار به چشم کالای سرمایه‌ای نگاه می‌کردند اما با پایان‌گرفن تب رشد قیمت‌ها این نگاه هم تغییر یافت و آنها ترجیح دادند برای به دست آوردن سود بیشتر راهی دیگر بازارها شوند. در این میان هم با توجه به رکود بازارهای موازی ازجمله مسکن و بورس، این بانک‌ها بودند که با نرخ سود بهتر که به گفته تولیدکنندگان بیشتر از نرخ تورم است توانستند نقدینگی سرگردان را جذب خود کنند.
این کارشناس اقتصادی نقدینگی را به سیل و باران شدید تشبیه کرد و افزود: هر بار این سیل شدید یک بازار را از بین می‌برد و نابود می‌کند اما با توجه به احتمال لغو قریب‌الوقوع تحریم‌ها و به نتیجه رسیدن مذاکرات که رونق اقتصادی را به دنبال خواهد داشت بعید به‌نظر می‌رسد مردم در سال آینده برای سرمایه‌گذاری دوباره به سراغ بازارهایی نظیر ارز و طلا بروند.
قیمت سکه و طلا نوسانی نخواهد بود
«محمد کشتی‌آرای» رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر هم سال آینده را برای بازار طلا و سکه چندان پرجنب و جوش پیش‌بینی نمی‌کند. او به «شهروند» گفت: بازارهای ایران در سال 93 با رکود مواجه بودند این رکود البته در بازار سکه و طلا نمود بیشتری داشت. چون مردم بعد از این که همه هزینه‌ها را پوشش دادند به سراغ خرید سکه و طلا می‌روند بنابراین در سال گذشته تا ضرورت ایجاب نمی‌کرد کسی برای خرید به این بازار نمی‌رفت. او ادامه داد: در سال 93 بازار سکه و طلا مانند سال 92 با ثبات قیمت‌ها مواجه بود به این ترتیب با از بین رفتن نوسان در بازار، انگیزه خرید با هدف ذخیره کردن کاهش یافت. کشتی‌آرای افزود: در این میان تولیدات طلای کشور هم با کاهش محسوسی مواجه بود به نحوی که حتی در این روزهای پایانی سال جز کسانی که با ضرورتی مواجه هستند کسی به بازار طلا نمی‌رود ازجمله این متقاضیان هم عروس و دامادها و خانواده‌هایشان هستند.
سال دلچسبی نبود
او با اشاره به این‌که سال 93سال چندان دلچسبی برای فعالان بازار طلا نبود، تأکید کرد: همه فعالان اقتصادی ازجمله اهالی بازار طلا امیدوارند سال‌آینده با تدابیر جدید دولت برای رونق فضای کسب و کار، رونق به اقتصاد ایران بازگردد. کشتی آرای پیش‌بینی کرد قیمت سکه و طلا سال آینده هم بر مدار ثبات حرکت کند و کمتر شاهد نوسان‌های محسوس در قیمت‌ها باشیم. با این همه نتیجه مذاکرات هسته‌ای و افزایش یا کاهش قیمت دلار، قیمت طلا و سکه را هم متاثر خواهد کرد.