[ لیلامهداد] توجه و حمایت والدین از همه فرزندان نه تنها به رشد و توسعه فردی آنها کمک میکند، بلکه به ایجاد یک خانواده سالم و متعادل نیز منجر میشود. این حمایت میتواند تأثیرات مثبتی بر زندگی فرزندان در تمامی مراحل زندگی داشته باشد. به عنوان نمونه توجه و حمایت والدین از فرزندان باعث میشود آنها اعتماد بهنفس و خودباوری بالاتری داشته باشند. البته حمایت عاطفی میتواند به کاهش احساسات منفی مانند اضطراب و افسردگی کمک کند. یکی از واقعیتهایی که نباید نادیده گرفت این است که فرزندان با دریافت توجه و حمایت، مهارتهای اجتماعی بهتری را یاد میگیرند و میتوانند روابط سالمتری برقرار کنند. توجه والدین به همه فرزندان باعث ایجاد حس تعلق و امنیت در خانواده میشود، البته حمایت والدین میتواند انگیزه تحصیلی فرزندان را افزایش دهد و آنها را به تلاش بیشتر در مدرسه ترغیب کند. فرزندان با حمایت والدین معمولا در تحصیل موفقتر هستند و عملکرد بهتری دارند. نکته قابلتامل اینکه فرزندان با دریافت توجه و حمایت میآموزند که چگونه احساسات خود را مدیریت کنند و با چالشها روبهرو شوند. توجه والدین به نیازهای عاطفی فرزندان میتواند به توسعه همدلی و درک احساسات دیگران کمک کند. درواقع توجه و حمایت والدین به فرزندان باعث تقویت پیوندهای خانوادگی و ایجاد روابط مثبت میشود. والدین به این مساله توجه داشته باشند که فرزندان با حمایت والدین کمتر در معرض رفتارهای پرخطر مانند اعتیاد یا بزهکاری قرار میگیرند. توجه و حمایت والدین به فرزندان کمک میکند تا مهارتهای حل مساله را بهتر یاد بگیرند و با چالشهای زندگی بهتر کنار بیایند.
حمایت والدین ناخودآگاه تحتتاثیر عواملی مانند تولد، شخصیت و جنسیت است
وبگاه سایتِکدِیلی در گزارشی آورده:«پیوندی خاص میان خواهرها و برادرها وجود دارد که حاصل تجربیات مشترک، سنتهای خانوادگی و اختلافنظرهای گاهوبیگاه آنهاست؛ هر چند بسیاری از آنها یک سؤال مشترک دارند: پدر و مادر چه کسی را بیش از همه دوست دارند؟» یافتههای پژوهشگران دانشگاه بریگام یانگ (BYU) آمریکا به فهم این رقابت دیرینه کمک میکند و نشان میدهد والدین احتمالاً بهطور ناخودآگاه بر اساس عواملی مانند ترتیب تولد، شخصیت و جنسیت از فرزندان خود حمایت میکنند. هرچند پژوهشی که به سرپرستی اَلِکس جِنسِن(Alex Jensen)، استاد دانشکده زندگی خانوادگی دانشگاه بریگام یانگ انجام شد، نشان داد خواهر و برادرهای کوچکتر معمولاً توجه و تشویق بیشتری از والدین دریافت میکنند. از سوی دیگر، به خواهر و برادرهای بزرگتر معمولاً استقلال بیشتری داده میشود؛ زیرا در حین اینکه آنها به بلوغ میرسند، کنترلگری والدین کاهش مییابد. براساس یافتههای این پژوهش، والدین از دخترها اندکی بیش از پسرها حمایت میکنند. شخصیت فرزند نیز نقش زیادی در این میان ایفا میکند: والدین معمولاً با کودکانی که سازگار و مسئولیتپذیر هستند، صرفنظر از ترتیب تولد یا جنسیت آنها رفتار مطلوبتری دارند.
کودکانی که توجه کمتری میبینند، سلامت روان ضعیفی را تجربه میکنند
به گفته این استاد دانشگاه بیشتر والدین احتمالاً با یکی از فرزندان خود راحتتر ارتباط برقرار میکنند که ممکن است به دلیل شخصیت، ترتیب تولد، جنسیت یا مسائلی دیگر مانند علایق مشترک باشد. توصیه او به والدین این است که؛ مراقب الگوهای درون خود باشید. به نحوه واکنش فرزندانتان به رفتارهایی که ممکن است به عنوان جانبداری تلقی شود، توجه کنید. این پژوهشگر توضیح میدهد:«فهم این نکته مهم است که رقابت خواهر و برادری در این پژوهش مطرح نیست؛ بلکه کیفیت زندگی مطرح است.» پژوهشهای دیگر از همین استاد دانشگاه نشان میدهد، کودکانی که احساس میکنند والدینشان توجه کمتری به آنها دارند، به احتمال زیاد سلامت روانی ضعیفی را تجربه میکنند و رفتارهای آنها در خانه یا مدرسه مشکل ایجاد میکند. او در اینباره میگوید:«حواستان به کارهایی باشد که ناعادلانه به نظر میرسند. اگر فرزندانتان فکر کنند اقدامی ناعادلانه است، شما را از آن آگاه میکنند. هنگامی که متوجه این موضوع شدید، به آنها توجه کنید. در این صورت، یا آنها اشتباه متوجه شدهاند یا شما باید تغییراتی در نحوه تربیت فرزندان خود ایجاد کنید.»
محبوبیت برخی فرزندان در لایههای مختلف، متفاوت است
به گفته سجاد نوروزیان، آیندهپژوه حوزه کودک به «شهروند» اینکه برخی فرزندان مورد حمایت و توجه والدین هستند از دیرباز وجود داشته است حتی اگر نگاه منصفانهای داشته باشیم این مساله را به راحتی در اطرافمان خواهیم دید هرچند والدین اغلب زیر بار چنین مسالهای نمیروند در حالی که کودکان فکتهای متعددی برای وجود این مساله ارائه میدهند. بنابرنظر نوروزیان این محبوبیت، کلی نیست و در لایههای مختلف متفاوت است. این روانشناس کودک میگوید: «والدین گاهی اوقات یکی از فرزندان را برای مشورت انتخاب میکنند چون فکر میکنند از دیگر بچهها عاقلتر است یا از یکی از بچهها حمایت بیشتری میکنند چون حس میکنند به حمایت زیادتری نیاز دارد.»
این آیندهپژوه حوزه کودک اظهار میکند:«درخصوص حمایت والدین از فرزندان کوچکتر باید گفت، از آنجایی که بچههای کوچک تجربه برخورد والدین با کودکان دیگر را داشتند در قبال اولیا با تدبیر بیشتری عمل میکنند. درواقع باید گفت فرزندان کوچک خانواده بیشتر واردند دل پدر و مادر را به دست بیاورند برای همین مورد اقبال و محبت والدین هستند.»
اولیایی که از زندگیشان راضیاند، از بچه شبیه به خودشان، بیشتر حمایت میکنند
بنابرنظر نوروزیان، پدرومادرها براساس نیازهای خودشان یا براساس شباهت فرزند با خودشان از یکی از فرزندان حمایت بیشتری میکنند. این آیندهپژوه حوزه کودک بیان میکند: «وقتی فرزندی شبیه به پدر و مادر است، والدین حس رضایت بیشتری پیدا میکنند چون از تکثیر شدن خودشان خوششان میآید.» این روانشناس کودک معتقد است این مساله در اغلب افراد صادق است. او میگوید: «تا به حال به این فکر کردید که چرا اغلب شبکههای مجازی پروفایل دارند؟ چون آدمها از دیدن خودشان خوششان میآید. هرچند تعدادی از افراد از برخی ویژگیهای فردیشان فراری هستند اما از دیدن ظاهر خودشان خوششان میآید.» نوروزیان اظهار میکند: «اگر پدرومادری از زندگی و شرایطی که در آن است، راضی باشند، بنابراین از بچهای که شبیه به خودشان است، حمایت بیشتری میکنند، البته اگر پدرومادری نسبت به زندگی و شرایط خود معترض باشند از بچه یاغی حمایت بیشتری دارند.»
شاخص معینی که نشان بدهد چرا برخی فرزندان محبوب والدین هستند، وجود ندارد
به گفته سجاد نوروزیان، آیندهپژوه حوزه کودک، دخترها به خاطر اینکه مهارتهای ارتباطی و اجتماعیشان قویتر است راحتتر میدانند چطور رضایت والدین را جلب کنند. او میگوید:«دختران از خردسالی رضایت والدین را درک میکنند، بنابراین اغلب محبوب والدین هستند.» نوروزیان عنوان میکند:«برعکس، پسرها کمی یاغیتر از دخترها هستند و از همان خردسالی به دنبال قلمروی خودشان هستند، ناسازگارتر به نظر میرسند چون در اغلب موارد برخلاف جهت پدرو مادر حرکت میکنند.» این آیندهپژوه حوزه کودک معتقد است شاخص معین و مشخصی که نشان بدهد چرا برخی فرزندان محبوب والدین هستند، وجود ندارد تا بتوانیم بگوییم والدین براساس این الگوها از برخی از بچهها حمایت میکنند. این روانشناس کودک بیان میکند:«تفاوت رفتار و برخورد والدین با کودکان بیشک روی روابط خواهر و برادرها تاثیر میگذارد. درواقع اگر والدین حواسشان نباشد و نتوانند تعادل را در رفتار و برخورد با بجهها رعایت کنند، در آینده شاهد نتایج آن خواهند بود.» نوروزیان معتقد است تا زمانی که والدین درخصوص دلایل رفتار و برخوردشان توضیح ندهند باعث حسادت میان فرزندانشان میشوند. این حسادتها گاهی اوقات تا آخر عمر میان خواهر و برادرها باقی میماند و ذهنیت ایجاد میکند.
والدین باید هوشیارتر عمل کنند
نوروزیان اظهار میکند: «اولیا باید جایی که صحبت از حق و حقوق کودکان به میان میآید هوشیارتر عمل کنند چون دلخوریها در این زمینه ادامهدار شده و اوجش به مساله ارث و میراث میرسد.» این آیندهپژوه حوزه کودک معتقد است تفاوت گذاشتن میان کودکان موضوع جدیدی نیست و حتی در قصههای اساطیری شاهنامه هم این مساله را داریم. به عنوان نمونه شخصیت سفیدی همچون فریدون در شاهنامه چون توجه ویژهای به یکی از فرزندانش دارد بین فرزندانش اختلاف میافتد. او میگوید:«تا زمانی که بشر وجود داشته این تفاوت قائل شدنها هم وجود داشته است.» این روانشناس کودک بیان میکند:«راهکاری که در این زمینه وجود دارد این است که پدرومادرها در خانواده فرصت گفت و گو میان خود و فرزندانشان و همینطور میان فرزندان با یکدیگر را فراهم کنند. اگر این فرصت گفت و گو فراهم باشد آسیبها بیشک کاهش خواهد یافت.»