شهروند| فرمان برخورد قاطع با زمین‌خواری صادر شد. فرمانی که سرآغاز مقابله با نگرانی‌هایی است که مدت‌هاست بر سر اراضی ملی، سایه انداخته‌اند. در سال‌های اخیر زمین‌خواران، پیشرفت چشمگیری در تصرف اراضی ملی داشته‌اند. راه را حتی به دامنه‌های دماوند و ارتفاع بالای 1800 متر هم باز کرده‌اند و پای خود را به دریاها گذاشته‌اند تا واژه‌ای جدید به ادبیات زیست‌محیطی کشور اضافه کنند، آنها دریاخوار نام گرفته‌اند. حالا نه‌تنها زمین‌خواری که کوه‌خواری و دریاخواری هم به نگرانی‌های ملی تبدیل شده‌اند. نگرانی‌هایی که رفع آن عزم ملی می‌خواهد. جرقه این عزم ملی روز یکشنبه در دیدار رهبر معظم انقلاب با مسئولان و دست‌اندرکاران منابع طبیعی و حفاظت محیط‌زیست، زده شد. حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، پدیده زمین‌خواری و اخیراً کوه‌خواری و ساخت‌وساز در ارتفاعات را مسأله‌ای رنج‌آور و اسفبار اعلام کردند و گفتند: «باید در قانون، اینگونه اقدامات جرم تلقی شوند و افراد سوءاستفاده‌کننده بي‌هیچ اغماضی مورد تعقیب قضایی قرار گیرند و اگر در دستگاه‌ها نیز کوتاهی انجام گیرد، باید با عوامل این کوتاهی هم بشدت برخورد شود.» این پیام رهبری، دستور برخورد قاطع با زمین‌خواران را صادر کرد. فرمانی که واکنش‌های بسیاری را به همراه داشت. رئیس قوه قضائیه نخستین مسئولی بود که در این خصوص واکنش نشان داد و از برخورد قاطع با زمین‌خوران خبر داد. واکنش آیت‌الله آملی‌لاریجانی درحالی بود که چشم‌های بسیاری برای برخورد قاطع با زمین‌خواران به قوه قضائیه و نحوه برخورد این دستگاه با زمین‌خواران دوخته شده است. دستگاهی که در ماه‌های اخیر، دستور تخریب ویلاها و واحدهای مسکونی بسیاری را که در اراضی ملی ساخته شده‌اند، صادر کرده و در راه مقابله با زمین‌خواران گام‌هایی برداشته است. لاریجانی تنها چند ساعت پس از صدور فرمان برخورد قاطع با زمین‌خواران از صدور دستور اکید به روسای کل دادگستری‌ها و دادستان‌های سراسر کشور در برخورد قاطع با متجاوزان به اراضی ملی، منابع طبیعی و جنگل‌ها خبر داد و گفت: «امیدواریم با هماهنگی همه دستگاه‌های متولی بتوانیم منویات مقام معظم رهبری و خواسته مردم عزیز را در زمینه حفظ محیط‌زیست برآورده کنیم.» به گزارش روابط‌عمومی قوه قضاییه، آیت‌الله آملی‌لاریجانی با اشاره به تلاش‌های دستگاه قضایی در برخورد با متجاوزان به اراضی ملی و جنگل‌ها بر لزوم افزایش برخوردهای قضایی در این زمینه تأکید کرد و یادآور شد: «همان‌طور که مقام معظم رهبری بر برخورد با متجاوزان به اراضی طبیعی و جنگل‌ها تصریح کردند، دستگاه قضایی نیز در این خصوص اقدامات لازم را انجام خواهد داد.»
شهردار تهران: آماده‌ایم ساخت و سازها را متوقف کنیم
در ماه‌ها و سال‌های اخیر، خبرهای بسیاری در رابطه با رشد پدیده زمین‌خواری و کوه‌خواری در دامنه جنوبی البرز شنیده شده است. لودرها و بلدوزرها در کارند تا پای ویلانشینان را به ارتفاعات البرز هم باز کنند. در ماه‌های اخیر گزارش‌های بسیاری در رابطه با رفع تصرف و تخریب ویلاها در البرز جنوبی داده شده است. آخرین گزارش را دیروز، مدیرکل دفتر بازرسی محیط‌زیست، داد. سیداحمد نبوی با اشاره به این‌که تاکنون از میان 300 هکتار زمین‌خواری در ورجین لواسانات 90 هکتار بازپس گرفته شده است، به فارس گفت: «با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری، دیگر هیچ نهاد و دستگاهی بهانه‌ای برای عدم همکاری با محیط‌زیست برای مبارزه با زمین‌خواری ندارد.»
بازار گرم و خوب زمین‌خواری در ارتفاعات البرز به‌خصوص البرز جنوبی، واکنش شهردار تهران را هم پس از دستور رهبری به خود اختصاص داد. محمدباقر قالیباف در جمع خبرنگاران اعلان کرد که «ساخت‌وسازهای جنوبی البرز از این پس با حساسیت بیشتری دنبال می‌شود.» او ادامه داد: «ساخت و سازهای جنوبی البرز در ارتفاع ۱۸۰۰ متر در منطقه یک و دو و ۱۶۰۰ متر در منطقه ۵ و ۱۴۰۰ متر در منطقه ۲۲ از زمان اجرای طرح جامع مدیریت شهری متوقف شده است. شهرداری تهران آمادگی دارد هرگونه ساخت‌وساز را در حوزه مسکونی، اداری و تجاری با مجوز دولت متوقف کند.»
پیگیری فرامین رهبری برای مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز
«ارزش‌افزوده بالای زمین در استان تهران، باعث شده است تا اقدامات غیرمجاز در این استان بیشتر باشد.» استاندار تهران، دلیل بازار گرم زمین‌خواری در پایتخت را ارزش‌افزوده بالای زمین در این استان دانست و با اشاره به فرمایشات روز یکشنبه مقام معظم رهبری در دیدار با مسئولان و دست‌اندرکاران محیط‌زیست و منابع طبیعی، گفت: «قطعا فرامین رهبر معظم انقلاب درخصوص مقابله با ساخت‌وسازهای غیرمجاز در استان تهران به جد پیگیری می‌شود.» حسین هاشمی در حاشیه جلسه ستاد اجرایی خدمات سفرهای استان تهران و در جمع خبرنگاران تأکید کرد که «باید نسبت به جلوگیری از ساخت‌وسازهای غیرمجاز و تصرف زمین‌های منابع طبیعی قاطعیت بیشتری داشته باشیم و این کار در استان تهران دنبال می‌شود؛ با توجه به این‌که زمین در استان تهران از ارزش افزوده بالایی برخوردار است اقدامات غیرمجاز بیشتر است بر همین اساس وظیفه سنگین‌تری داریم و باید با دقت بیشتری کار کنیم.» او درباره واژه کوه‌خواری که رهبری معظم انقلاب در صحبت‌های خود مطرح کردند هم گفت: «باید مطابق فرمایشات ایشان به حفظ ارتفاعات بالای 1800 متر توجه ویژه‌ای داشته باشیم. رهبری کلمه کلیدی «جرم» را درخصوص ساخت‌وسازهای غیرمجاز مطرح کردند که امیدواریم با همکاری قوه قضائیه در کشور و به‌ویژه استان تهران با قاطعیت کمک کنیم این تخلفات در قالب جرم تلقی شود که قوه قضائیه بتواند قاطع‌تر برخورد کند تا از لطمه و آسیب حوزه منابع طبیعی جلوگیری کنیم.»
تبانی و کوتاهی نهادهای نظارتی
عامل تداوم پدیده زمین‌خواری
ضعف‌های قانونی یکی از دلایل ناکامی برخورد دستگاه‌ها با پدیده زمین‌خواری و کوه‌خواری است. عاملی که به گفته مصطفی افضلی فرد عضو کمیسیون اصل 90 مجلس، یکی از دلایل بروز این پدیده هم هست. او با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در مورد حفظ محیط‌زیست و مقابله با زمین‌خواری، درباره ضعف‌های قانونی که باعث بروز پدیده زمین‌خواری می‌شود به ایسنا گفت: «یکی از دلایل عمده که موجب بروز پدیده زمین‌خواری و سودجویی و قانون‌شکنی در این زمینه می‌شود وجود ضعف‌های قانونی است. این در شرایطی است که دستگاه‌های اجرایی موظفند هر شش ماه یکبار اگر در حوزه خود دچار خلأ یا ضعف قانونی هستند آن را احصاء و به صورت کتبی و رسمی به مجلس اعلام کنند اما متاسفانه این قانون رعایت نمی‌شود.» او «ضعف در اجرای قوانین موجود» را ازجمله دلایل بروز زمین‌خواری دانست و ادامه داد: «ما قوانینی برای برخورد با زمین‌خواری و جعل اسناد داریم که در مقام اجرا به دلیل کوتاهی نهادهای نظارتی و بعضا تبانی در سطوح مختلف دهیاری‌ها، شهرداری‌ها و شوراهای شهر یا منابع طبیعی این قوانین به اجرا در نمی‌آید و گاهی اراده لازم برای برخورد مطابق قانون دیده نمی‌شود.» این عضو کمیسیون اصل 90 مجلس یادآور شد: «البته در جلساتی که با وزارتخانه‌های نیرو، جهاد کشاورزی، راه، کشور و منابع طبیعی داشتیم این دستگاه‌ها ملزم شدند نسبت به قلع و قمع مستحدثات اقدام کنند و اقداماتی در این زمینه صورت گرفت و جهاد کشاورزی نسبت به ایجاد فضای سبز و درختکاری اقدام کرد اما چون این اقدامات مقطعی بود و ادامه نیافت برخورد لازم با کسانی که در حوزه شهرداری‌ها دچار تخلف شده بودند صورت نگرفت و این سیر نامیمون ادامه پیدا کرد. ما همچنین تحقیق و تفحصی از سازمان ثبت اسناد را در مجلس داشتیم که با لابی‌گری این تحقیق و تفحص را از دستور کار خارج کردند درحالی‌که در زمینه جعل اسناد و زمین‌خواری تحقیق و تفحص از سازمان ثبت اسناد نیز ضروری به نظر می‌رسد.» افضلی‌فرد ابراز امیدواری کرد که «تنقیح قوانین در حوزه مبارزه با زمین‌خواری، تحقیق و تفحص از سازمان ثبت اسناد و اجرای قوانین و نظارت بر آن از سوی مسئولان نظارتی و اجرایی شتاب بیشتری به خود بگیرد تا دغدغه مقام معظم رهبری در زمینه مقابله با زمین‌خواری نیز مرتفع شود.»
افزایش 9درصدی تخلفات
در عرصه‌های جنگلی و مرتعی
پرونده‌های تخلفات و تصرفات، افزایش 9درصدی را تجربه کرد. فرمانده یگان حفاظت سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری با اشاره به افزایش تشکیل پرونده تخلفات در عرصه‌های جنگلی و مرتعی، گفت: «سالانه حدود 25 تا 30هزار پرونده در اجرای مواد قانونی ازجمله تخلفات، تصرفات، اطفاي حریق و غیره تشکیل می‌شود که تا پایان بهمن امسال تعداد این پرونده‌ها نسبت به 11 ماهه سال گذشته افزایش 9درصدی داشته است.» قاسم سبز‌علی به ایسنا گفت: «طی 11ماهه امسال 10درصد در تشکیل پرونده‌های جلوگیری و رفع و تجاوز از اراضی ملی (تبصره یک ماده 55 قانون حفاظت از جنگل‌ها) و 9درصد در تعداد پرونده‌های متشکله مرتبط با اجرای احکام قضایی خلع ید از اراضی ملی افزایش داشته‌ایم. در زمینه قطع درخت و نهال و کشف چوب، زغال و محصولات فرعی با کاهش نسبی نسبت به 11 ماهه‌سال گذشته مواجه بوده‌ایم؛ به گونه‌ای که طی این مدت تعداد پرونده‌های مرتبط با قطع درخت و نهال (موضوع ماده دو قانون حفاظت) دو‌درصد و تعداد پرونده‌های کشف چوب، زغال و محصولات فرعی یک‌درصد کاهش یافته است.» او یادآوری کرد که «در دیگر مواد قانونی تخلفات در عرصه‌های جنگلی و مرتعی با افزایش روبه‌رو بوده‌ایم؛ به گونه‌ای که تعداد پرونده‌های متشکله در 11 ماهه امسال در زمینه‌هایی مانند اطفاي حریق 7درصد، چرای غیرمجاز 12درصد، کشف کوره زغال 41درصد، بوته‌کنی 21درصد و کت‌زدن و سوزاندن درخت و درخچه 37درصد نسبت به 11ماهه سال گذشته افزایش یافته است.»
دبیرخانه اجرایی فرمایشات رهبری در محیط‌زیست استان تهران تشکیل شد
در پی فرمان رهبری مبنی بر برخورد قاطع با زمین‌خواران، دبیرخانه اجرایی فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی به منظور پیگیری و تحقق رهنمودها و منویات معظم‌له در حوزه حفاظت از محیط‌زیست و عرصه‌های طبیعی در حفاظت محیط‌زیست استان تشکیل شد. به گزارش روابط‌عمومی محیط‌زیست استان تهران، محمد‌هادی حیدرزاده مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان تهران با اشاره به اهمیت فرمایشات رهبر معظم انقلاب اسلامی درخصوص حفاظت از محیط‌زیست و لزوم سرعت بخشی به روند اجرای منویات معظم‌له، گفت: «با توجه به این‌که بعضی از موضوعات مطرح شده توسط معظم‌له حول مسائل و معضلات مربوط به محیط‌زیست استان تهران مانند آلودگی هوا، پدیده زمین‌خواری و تصرفات غیرقانونی بود، لذا دبیرخانه اجرایی فرمایشات رهبر انقلاب در اداره کل محیط‌زیست استان تشکیل شده است.» او با اشاره به این‌که شکل‌گیری این دبیرخانه با هدف سرعت‌بخشی به روند پیگیری و اجرای منویات رهبر معظم انقلاب در حوزه محیط‌زیست استان است، ادامه داد: «در این دبیرخانه بسترهای لازم و راهکارهای اجرایی همکاری‌های بین سازمانی برای برنامه‌ریزی و پیشگیری از وقوع معضلات و چالش‌های جدید زیست محیطی در سطح استان تبیین و عملیاتی خواهد شد.» اينك مردم چشم انتظارند تا اين فرمان خيلي زود و بي‌هيچ ملاحظه و تعارفي اجرا شود. بسياري از كارشناسان معتقدند منشأ بسياري از اين تخلفات داخل دستگاه‌هاي مسئول است چرا كه اگر آنها اغماض يا همراهي نمي‌كردند بسياري از اين ساخت‌وسازها صورت نمي‌گرفت. حالا بايد منتظر ماند و ديد كه چه افراد و چه دستگاه‌هايي در اجراي اين فرمان كه بايد خيلي سريع جامه عمل بپوشد دست به كار مي‌شوند و كدام‌ها تعلل مي‌كنند؟! به قول يكي از كارشناسان محيط‌زيست كه از اين فرمان به وجد آمده بود «زندگي، و محيط‌زيست و تنفس مردم تعارف ندارد، اين فرمان بايد اجرا شود.