محسن مقدم- فرزند محمدتقی خان احتساب‌الملک- در اواخر دوران قاجار در ‌سال 1279 ه. ش در تهران به دنیا آمد. او در ‌سال 1291 ه. ش در سنین کودکی برای تحصیل به اروپا فرستاده شد.  در میانه جنگ‌جهانی اول به ایران بازگشت و در مدرسه صنایع مستظرفه در محضر استادانی چون کمال‌الملک ادامه تحصیل داد.  او پس از چند سالی مجددا به اروپا بازگشت. محسن مقدم مدتی در بخش باستان‌شناسی موزه لوور در پاریس در کلاس‌های ژرژ کنتنو، باستان‌شناس معروف، آموزش دید و با درجه عالی، تحصیل در آن‌جا را به پایان رساند. او علاوه بر باستان‌شناسی، در پاریس به آموزش نقاشی هم پرداخت. محسن مقدم در سال‌های پایانی حضور خود در اروپا به‌عنوان نماینده فرهنگی ایران در نشست‌ها و نمایشگاه‌های متعددی حضور یافت.
 محسن مقدم در ‌سال 1315 ه. ش با سُلما کویومجیان ازدواج کرد. سُلما نیز مدتی در رشته باستان‌شناسی و هنر تحصیل کرده بود. محسن و سُلما در همان ‌سال به ایران بازگشتند و در‌سال 1316 ه. ش در مرکز باستان‌شناسی به‌عنوان بازرس فنی هیأت باستان‌شناسی فرانسوی شوش به سرپرستی رولان دومکنم فعالیت تخصصی خود را آغاز کردند.
 آنها مدتی را نیز زیرنظر آندره گدار در موزه ایران‌باستان مشغول بودند. محسن مقدم مأموریت‌های باستان‌شناسی و هنری متعددی را به انجام رساند که یکی از آنها سرپرستی هیأتی به‌منظور تهیه نقشه باستان‌شناسی گیلان در ‌سال 1340‌ه.ش بوده است که بعدها این مأموریت توسط دکتر عزت‌الله نگهبان یکی از شاگردان استاد مقدم ادامه داده شد. محسن مقدم علاوه‌بر فعالیت‌های میدانی خود، فعالیت‌های علمی گوناگونی را در دانشگاه تهران به‌عهده داشته است و به‌عنوان یکی از اولین استادان آکادمیک باستان شناسی ایران به‌شمار می‌آیند. ایشان یکی از بنیان‌گذاران اصلی دانشکده هنرهای زیبا بوده‌اند. افزون بر این، مقدم، سرپرستی و نمایندگی ایران در نمایشگاه‌ها و کنگره‌های مختلفی را نیز به‌عهده داشته‌اند و نشان‌های افتخارآمیز زیادی را نیز در شناسنامه کاری خود دارند.
یکی از ویژگی‌های بارز محسن مقدم، علاقه او از کودکی به جمع‌آوری کلکسیون‌های مختلفی چون تمبر، صدف، چپق و قلیان و آثار متنوع تاریخی بوده است. او و همسرش در طول زندگی خود رنج‌های زیادی را متحمل شدند تا توانستند مجموعه‌ای غنی از آثار و اشیای تاریخی و هنری را جمع‌آوری کنند. محسن مقدم مجموعه‌داری متخصص و دوستدار فرهنگ گذشته ایران‌زمین بود که مجموعه خود را برای ارزش مالی آن جمع‌آوری نکرد. او بخش زیادی از آثار خود را از خارج از ایران خریداری می‌کرد و به ایران بازمی‌گرداند. استاد مقدم در آبان‌ماه 1351 ه. ش یعنی 15‌سال قبل از وفاتشان، خانه‌پدری خود را به‌همراه تمامی آثار موجود در آن به دانشجویان دانشکده هنر‌های زیبا و گروه باستان‌شناسی دانشگاه تهران برای آموزش و پژوهش در فرهنگ گذشته و سپس عموم مردم وقف کرد.