[شهروند] «... ما دیدیم که زمین‌هایمان را به نام قوانین ظاهراً عادلانه که فقط حق قدرت را به رسمیت می‌شناخت، غصب کردند. ما فراموش نکردیم که قانون هرگز برای سفیدپوستان یکسان نبود. ما رنج‌های فجیعی را تجربه کردیم، به دلیل اعتقادات سیاسی و مذهبی تحت آزار و اذیت قرار گرفتیم و از سرزمین مادری خود تبعید شدیم. سرنوشت ما از خود مرگ بدتر بود. ما فراموش نکردیم که در شهرها، عمارت‌ها برای سفیدپوستان و کلبه‌های مخروبه برای سیاهپوستان بود. این که سیاهپوستان در سینما، رستوران و مغازه‌هایی که برای «اروپایی‌ها» در نظر گرفته شده بود، راه داده نمی‌شد. چه کسی تیراندازی‌هایی را که باعث کشته شدن تعداد زیادی از برادران ما شد، یا سلول‌هایی که بی‌رحمانه کسانی را که دیگر نمی‌خواستند در برابر رژیم بی‌عدالتی، ظلم و استثمار مورد استفاده استعمارگران تسلیم شوند، فراموش می‌کند؟...» متنی که خواندید بخشی از نطق پاتریس لومومبا، اولین نخست‌وزیر جمهوری دموکراتیک کنگو است که در جشن روز استقلال این کشور ایراد شد. نطق تند و آتشین لومومبا به شکلی آشکار متوجه بلژیک بود، کشوری که کنگو را از قرن 19 میلادی مستعمره خود قرار داده و برای سال‌های طولانی آن را چپاول می‌کرد.
فتنه گری اشغالگران سابق برای حفظ استیلا
64 سال پیش، برابر 17 ژانویه 1961 میلادی، پاتریس لومومبا، سیاستمدار، رهبر استقلال کنگو و اولین نخست‌وزیر این کشور آفریقایی که توسط مزدوران داخلی دستگیر شده بود، توسط نظامیان بلژیکی به قتل رسید و جسد او در اسید سولفوریک حل شد. سخنرانی جهت‌دار لومومبا در جشن استقلال، آن هم مقابل چشمان پادشاه بلژیک، به استعمارگران سابق که با وجود اعطای استقلال به کنگو، در اندیشه تداوم حضور و بهره‌مندی از مواهب اقتصادی این کشور غنی از منابع طبیعی بودند، ثابت کرد که با این جوان پرشور و زخم‌خورده از شلاق تبعیض و استثمار نمی‌توانند کنار بیایند. بلژیکی‌ها با تحریک موسی چومبه فرماندار ایالت ثروتمند کاتانگا برای اعلام استقلال و سپس همراه کردن ژنرال موبوتو سسه‌سکو با خود برای کودتا بر علیه دولت قانونی پاتریس لومومبا، خیلی زود جواب سخنرانی پرحرارت نخست‌وزیر جوان را دادند. این میان دستور لومومبا برای اخراج مستشاران بلژیکی از کنگو نیز مانند ریختن بنزین روی آتش عمل کرد.
همراهی استعمار مدرن آمریکا با استعمار کهنه
در نهایت با آشفته شدن اوضاع سیاسی در کنگو، پس از 10 هفته ریاست لومومبا بر دولت، رئیس‌جمهوری دست‌نشانده کنگو حکم عزل او را امضا کرد. اگر نقطه شروع مبارزات لومومبا بر ضد استعمار پادشاهی بلژیک را سال ١٩٥٦ میلادی قرار دهیم، فقط چهار سال زمان نیاز بود تا این حرکت به ثمر برسد و کنگو به‌عنوان کشوری مستقل در جهان به رسمیت شناخته شود. این استقلال با انتخاب لومومبا به‌عنوان نخست‌وزیر در ژوئن ١٩٦٠ میلادی شیرینی دوچندان یافت. اما استعمارگران خواب بدی برای کنگوی مستقل دیده بودند و ایالات متحده آمریکا هم که نگران عقاید سوسیالیستی لومومبا و رابطه خوب او با شوروی بود، سازمان سیا را مامور کرد تا برای ساقط کردن نخست‌وزیر و سپردن دولت به یک فرد دست‌نشانده، اقدام کند. از این جهت سرنوشت لومومبا را با سالوادور آلنده رئیس‌جمهوری شیلی می‌توان یکسان دانست، دو مرد با آرزوهای دور و دراز برای کشورشان، اما اسیر مکر دشمنان مصمم و قدرتمند.