[شهروند] 31 مرداد ٨٩٣ خورشیدی تاریخ ایران شاهد یکی از نابرابرترین نبردها بین حکومت مرکزی با یک ارتش بیگانه بود. در این روز ارتش یکصد هزار نفری سلطان سلیم عثمانی، در شمال غربی شهر خوی و دشتی پهناور به نام چالدران، با سپاه ٤٠ هزار نفری شاه اسماعیل صفوی وارد مصاف شد. منهای عدم توازن در تعداد نفرات دو سپاه، ارتش عثمانی از سالها قبل به سلاح گرم دسترسی پیدا کرده و نفرات آن در بکارگیری توپ و تفنگ مهارت داشتند، اما قزلباشهای ایرانی هنوز از شمشیر و نیزه و تیر و کمان در جنگها استفاده میکردند و همین رویارویی بین دو ارتش را ناعادلانهتر جلوه میداد. ایرانیان در این جنگ نهایت رشادت ممکن را از خود بروز دادند، اما شلیک توپها و تفنگهای عثمانیان در نهایت پیروزی را برای آنها به ارمغان آورد و در پایان نبرد، شهر تبریز توسط آنها اشغال شد. ارتش سلطان سلیم ولی نتوانست تبریز را برای مدتی طولانی در اختیار داشته باشد و به دلیل کمبود آذوقه مجبور شد آن را تخلیه کرده و به سرحدات خود برگردد.
طمع امپراتوری عثمانی به تبریز در طول قرنها
در تاریخ آمده است شاه اسماعیل صفوی پس از چالدران دیگر آن آدم سابق نشد و غم این شکست تا پایان عمر با او بود. عثمانیها بعدها و در زمان حکومت دیگر پادشاهان صفوی و شاهان دیگر سلسلهها نیز شانس خود را برای اشغال تبریز امتحان کردند، اما هیچگاه موفق نشدند این آرزوی دیرینه را تمام و کمال جامه عمل بپوشانند. این روال ادامه داشت تا این که در اواخر دوره قاجار بار دیگر همسایه غربی به طمع اشغال تبریز افتاد و این دفعه به دلیل ضعف شدید حکومت مرکزی، آرزوی دیرینه عثمانیها 4 قرن پس از چالدران بار دیگر رنگ تحقق به خود گرفت. این چنین شد که 110 سال پیش در چنین روزی، برابر 15 دی ١٢٩٣ خورشیدی، یعنی درست 400 سال پس از جنگ چالدران و اشغال تبریز توسط ارتش سلطان سلیم، مردم این شهر بار دیگر شاهد رژه سربازان ارتش عثمانی در خیابانهای خود بودند.
تحویل شهر از یک اشغالگر به اشغالگری دیگر
جالب این که تا قبل از اشغال تبریز توسط ارتش عثمانی، اختیار این شهر در دست دولت مرکزی نبود، زیرا از مدتها قبل روسها آن را به اشغال خود درآورده بودند. بهانه روسها برای این اشغالگری سپردن امور مالی کشور به مورگان شوستر آمریکایی بود که با وجود قبول اولتیماتوم مسکو و اخراج شوستر، دست از تصرف تبریز برنداشتند و آنقدر آنجا ماندند تا بالاخره یک ارتش بیگانه دیگر وارد عمل شد و با بیرون راندن آنها خود اختیار تبریز را به دست گرفت. همانطور که اشاره شد فعل و انفعالات فوق همه در سایه بیکفایتی و بیعملی دولت مستقر در تهران رخ داد و هنگامه جنگ جهانی اول نیز مزید بر علت شد تا ارتشهای بیگانه از هر سو وارد شده و هر یک گوشهای از خاک ایران را به دندان بگیرند. عثمانیها تقریباً تا پایان جنگ جهانی اول، تبریز را در اشغال خود داشتند و این در حالی بود که ایران بیطرفی کامل خود را در جنگ اعلام کرده بود.