ترس مرضی یا فوبیا (phobia)، یکی از اختلالات اضطرابی است که فرد مبتلا به آن دچار ترس شدید از یک وضعیت، شیء و یا موقعیت می باشد. این ترس برای یک دوره طولانی حداقل 6 ماه به طول می انجامد. هیچ دلیل عقلانی ندارد و زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می دهد. در فوبیا منبع ترس به شکلی که به نظر می رسد ترسناک نیست. بلکه فرد نمی تواند ترس خود را کنترل کند. همان طور که می دانید ترس بخشی از زندگی کودکان محسوب می شود. ممکن است بچه ها در سنین مختلف ترس های متفاوتی را تجربه کنند. برای مثال در اوایل کودکی از صداهای بلند می ترسند، از 6 ماهگی به بعد از غریبه ها می ترسند. در سن 3 سالگی از تنهایی می ترسند و … در واقع این ترس ها هم طبیعی هستند.
زمانی این ترس ها تبدیل به فوبیا می شوند و به کودک آسیب می رسانند که از طرف والدین و اطرافیان، برخورد مناسبی با آن ها نشود.

انواع فوبیا در کودکان
فوبیا در کودکان و بزرگسالان رایج است. کودکی که نسبت به یک شیء یا موقعیت فوبیا دارد، ممکن است تا بزرگسالی از این ترس مرضی رنج ببرد. برخی از ترس ها خود به خود و به مرور از بین می روند. اما برخی دیگر ممکن است تا مدت ها ادامه داشته باشند. برخی از انواع فوبیا ها که ممکن است کودکان را تحت تاثیر قرار دهند عبارتند از :
آگروفوبیا (Agoraphobia): در این حالت وقتی که کودک وارد یک فضای باز می شود احساس ترس و اضطراب می کند.مثلا ترس از فضای مدرسه یا یک بازار شلوغ و …
فوبیای خاص: شرایطی که کودک از اشیاء یا مکان های خاص می ترسد.
اختلال اضطراب جدایی : در این شرایط کودک می ترسد که از خانواده و اطرافیان خود جدا شود. مثل پدر، مادر، خواهر، برادر و یا مراقبین وی.
صحبت در یک جمع : در این حالت کودک می ترسد و اضطراب دارد که در یک جلسه عمومی صحبت کند.
اختلال اضطراب اجتماعی : در این حالت کودکان خود را با هم سن و سالانشان مقایسه می کنند و ممکن است به این نتیجه برسند که نسبت به آن ها ارزش کمتری دارند و بی فایده هستند. هم چنین بسیار خجالتی و ناتوان از تعامل با دیگران در خارج از منزل هستند.
اختلال هراس: در این شرایط وقوع یک ترس ناگهانی موجب افزایش ضربان قلب و اضطراب شدید کودک می شود.
به طور کلی عوامل بروز ترس مرضی عبارتند از:
1- عوامل ژنتیکی و خانوادگی: همانند سایر ویژگی ها مانند رنگ مو، چشم و پوست، ممکن است کودک رفتاری مانند ترس را از والدین خود به ارث ببرد. بچه تحت تاثیر اطرافیان خود هستند. اگر اطرافیان کودک در معرض فشار و یا اضطراب باشند، کودک نیز تمایل دارد احساسات مشابهی نشان دهد. به عنوان مثال اگر والدین از سوسک ها ترس داشته باشند. ممکن است فرزندشان هم این ترس را داشته باشد
2- عوامل بیولوژیکی: مواد شیمیایی به نام انتقال دهنده های عصبی نقش مهمی در انتقال پیام ها به مغز و کنترل احساسات فرد ایفا می کنند. هنگامی که سطوح انتقال دهنده های مهم عصبی مانند دوپامین و سرتونین تحت تاثیر قرار می گیرند، می توانند باعث ایجاد اضطراب شوند.
3- عوامل محیطی: علل محیطی ممکن است موجب ایجاد ترس و فوبیا در کودکان شود. برای مثال یک رویداد آسیب زا یا رفتن به مدرسه پس از یک تعطیلات طولانی می تواند منجر به بروز فوبیا در کودکان شود.

علائم فوبیا در کودکان
هر کودکی ممکن است در مواقعی که احساس ترس می کند علائمی از خود بروز دهد اما رایج ترین نشانه ها در کودکان مبتلا به ترس مرضی عبارتند از؛ افزایش ضربان قلب، عرق کردن، لرزیدن، تنگی نفس، احساس خفگی، درد در قفسه سینه، ناراحتی معده، احساس سرگیجه یا ضعف، از دست دادن کنترل ترس خود، ضعف و سستی، داغ شدن یا احساس گرمای شدید.

راهکارهای درمان فوبیا در کودکان
موارد زیر برای کمک به کودک مبتلا به فوبیا توصیه می شوند:
از فرزند خود حمایت کنید و او را مورد قضاوت قرار ندهید.
سعی کنید به حرف های او گوش کنید، نسبت به او بی تفاوت نباشید. این می تواند به برنامه درمانی او کمک کند. در برنامه های خانواده درمانی شرکت کنید.