[شهروند] 81 سال پیش در چنین روزی، برابر 6 آذر 1322 خورشیدی، ژوزف استالین رهبر شوروی، فرانکلین روزولت رئیس‌جمهوری آمریکا و وینستون چرچیل نخست‌وزیر انگلستان در محل سفارت شوروی در تهران گرد هم آمدند تا برای آینده دنیا پس از شکست هیتلر برنامه بریزند. این گردهمایی که به «کنفرانس تهران» معروف شد 4 روز یعنی تا 9 آذر به طول انجامید و طی این مدت تهران به مهم‌ترین پایتخت جهان تبدیل شد. متفقین دولت ایران و محمدرضا شاه را در جریان جزئیات سفر سران قدرت‌های جهان قرار نداده بودند و تازه بعد از ورود استالین، روزولت و چرچیل بود که علی سهیلی نخست‌وزیر وقت، از ورود آن‌ها به تهران مطلع شد. در این ایام ایران به رغم اعلام بی‌طرفی، از 2 سال قبل در اشغال نظامی متفقین بود و در واقع ژنرال‌های روس، انگلیسی و آمریکایی ضبط و ربط امور اساسی کشور را در دست داشتند.

تاکید بی‌اثر اشغالگران بر حفظ تمامیت ارضی ایران
10 آذر 1322 و در پایان کنفرانس تهران، سران متفقین اقدام به انتشار اعلامیه کردند که به «اعلامیه تهران» معروف شد. در بخشی از این اعلامیه آمده بود: «...دولت‌های کشورهای متحد آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی و ممالک متحد انگلستان در حفظ استقلال و حاکمیت و تمامیت ارضی ایران با دولت ایران اتفاق نظر دارند و به مشارکت ایران با سایر ملل صلح دوست در برقراری صلح بین‌المللی و امنیت و سعادت بعد از جنگ طبق اصول منشور آتلانتیک که مورد قبول هر چهار دولت است استظهار دارند...». این اعلامیه که به اصرار علی سهیلی و وزیر خارجه‌اش محمد ساعد مراغه‌ای صادر شد، حفظ تمامیت ارضی ایران و جبران خسارات هنگفت مالی و جانی وارده را مدنظر قرار داده بود، اما در نهایت چنین نشد و فقط در یک مورد ارتش سرخ شوروی تا مدت‌ها پس از پایان جنگ حاضر به تخلیه خاک ایران نبود و عاقبت وقتی زیر فشارهای بین‌المللی مجبور به این کار شد، یک حکومت تجزیه‌طلب و دست‌نشانده (حزب دموکرات) را در آذربایجان بر سر کار آورد.
گدایی التفات و عنایت از سران متفقین، توسط شاه
«...از سفیر خواهش کردم به استالین بگوید ایشان دیداری با شاه بکند، زیرا حال که نه چرچیل و نه روزولت به دیدن او نمی‌روند اگر ایشان بروند اثر فوق‌العاده‌ای بر او خواهد داشت. سفیر گفت پس به شاه اطلاع دهید که آماده پذیرایی باشد. ضمناً از در ورودی محوطه کاخ تا ساختمان، استالین گارد خود را می‌گذارد و گارد شاه باید برداشته شود...» متنی که خواندید بخشی از خاطرات حسین فردوست است که در آن اشاره می‌کند چرچیل و روزولت حاضر نشدند به دیدار محمدرضا بروند، اما رایزنی‌ با روس‌ها جواب داد و استالین پذیرفت به شرط تأمین امنیت توسط سربازان روس، با شاه دیدار کند. شرطی تحقیرآمیز که محمدرضا سریع پذیرفت، هرچند این دیدار نیز موجب نشد استالین بعدها خاک ایران را بی‌قید و شرط تخلیه کند. البته انگلیسی‌ها هم پس از پایان جنگ آنچنان بی‌توقع اقدام به تخلیه نیرو از خاک ایران نکردند و هنگامی سربازان خود را از شهرهای جنوبی ایران خارج کردند که توانستند طیف وسیعی از رجال وابسته به خود را در جریان تقلب‌های انتخاباتی چهاردهمین دوره قانونگذاری ایران به مجلس بفرستند.