اسدالله علم، وزیر دربار و از نزدیکترین چهرهها به محمدرضا شاه، تنها رجل سیاسی دوران پهلوی دوم است که خاطرات خود از ١٠ سال همنشینی نزدیک با شخص شاه و خاندان پهلوی را مکتوب کرده است. این تقریرات در ٧ جلد تحت عنوان «یادداشتهای علم» به چاپ رسیدهاند و ما در این ستون به تناوب این یادداشتها را مرور میکنیم.
توهم فتنه خارجی!
شاهنشاه امروز باز هم از وضع دانشگاهها اظهار عدم رضایت فرمودند که: «من نمیدانم اینها دیگر چه میخواهند؟ همه چیز که دارند، پس هماهنگی آنها با ماجراجویان و تروریستها چیست؟» عرض کردم یک عده که مأمورند و معذور. فرمودند: «مأمور کی؟» عرض کردم خارجیها! مگر خارجی ساکت مینشیند؟ همین الان دکتر علینقی کنی (رئیس سابق حزب مردم) که از بندگان شاهنشاه است و همه میدانند که به خارجی کاری ندارد و احتیاجی هم ندارد، شب و روز انگلیسیها و آمریکاییها سعی دارند با او تماس بگیرند. منتها من به او گفتهام طفره برود و حالا دو سه سال است که از این کار طفره میرود. شاهنشاه خیلی تعجب فرمودند و من از تعجب شاهنشاه تعجب کردم! معلوم است خارجی بیکار نمینشیند. فرمودند: «آخر آمریکا و انگلیسیها چه میخواهند؟» عرض کردم استخوانی لای زخم به هر صورت میخواهند و نباید غافل بود. اما عده دیگر جوانند و احساساتی و پرشور که تحت تأثیر تبلیغات قرار میگیرند و یا اصولاً جوانها، طاغی طبع هستند و اگر هم بعضی دیوانگان بین آنها باشند، کار بدتر میشود.54.2.4
هبه مخازن نفتی به عربستان
امروز راجع به اختلاف ما بر سر منطقه نفتخیز فلات قاره با عربستان صحبت شد. در این زمینه چندی پیش پروتکلی امضاء شده که به ضرر ماست. همان وقت دو سال پیش من عريضهای به شاهنشاه که در سوئیس تشریف داشتند عرض کردم و به وسیله ابوالفتح محوی که در شرکت پان آمریکن (که در آن حدود حق اكتشاف و استخراج دارد) کار میکند دادم که به سوئیس ببرد. در عریضه از مخازن عجیب این منطقه نوشتم که قریب 13میلیارد بشکه است و عرض کردم، این خط مرزی مورد گفتوگو ممکن است خیلی بر ضرر ما ترسیم شود. ولی شرکت ملی نفت به تحریک فتحالله نفیسی خائن که مسئول این کار بود و وزارت خارجه نادان (اردشیر زاهدی)، موضوع را خیلی بیاهمیت به عرض رساندند و مخازن را خالی گزارش کردند. حالا معلوم شد گزارش پان آمریکن صحیح بود. به هر صورت شاهنشاه دستور فرمودهاند کشتیهای حفاری عربستان را با زور بحریه اخراج کنند و این کار شده تا نتیجه چه شود. 46.2.5
جلف بازی هویدا در میهمانی
ساعت ۶ بعد از ظهر ولیعهد بحرین دیدن من آمد. جوان ورزیده، تحصیل کرده و فهمیدهای است. در آکادمی نظامی سلطنتی سندهرست بوده است. خیلی جوان است، ۲۳ سال دارد. شام هم مهمان او بودم، مهمانی مفصلی بود. نخستوزیر ما (هویدا) به صورت خیلی نامطلوبی مست شده بود و حرکات ناشایست میکرد، منجمله اینکه لااقل پنج شش دفعه به سلامتی سفیر آمریکا و همسرش شراب نوشید. 52.2.9