[راضیه زرگری - فرشته کیانی] «دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری آمریکا شد؛ برای عواقب آن آماده شوید»؛ اندیشکده آمریکایی «شورای آتلانتیک» گزارش خود را که شامل اظهار نظر کارشناسان درباره مهم‌ترین چالش‌های دولت بعدی آمریکاست، با این جمله آغاز می‌کند. «ترامپ بیش از هر چیزی به دنبال توافق با ایران است؛ سیاست «اول آمریکا» دیگر نه؛ ایران، روسیه و چین بزرگ‌ترین تهدید امنیت ملی آمریکا؛ پایان روزهای روشن آمریکا و اتحادیه اروپا و...» این موارد و بسیاری از موضوعات دیگر را در تحلیل نویسندگان اندیشکده «شورای آتلانتیک» از بازگشت ترامپ به کاخ سفید و چالش های دولت بعدی آمریکا، می‌خوانیم.
اول آمریکا؟ نه
«متیو کرونیگ» از مدیران ارشد اندیشکده شورای آتلانتیک، درباره سیاست دفاعی و امنیتی آمریکا در دوره ترامپ، بازگشت رویکرد «صلح از طریق قدرت» را پیش‌بینی می‌کند و می‌گوید که این به معنای سرمایه‌گذاری بزرگ در قابلیت‌های دفاعی آمریکا برای تقویت بازدارندگی و استفاده قاطعانه از زور در صورت شکست بازدارندگی خواهد بود. ارزش‌ها، حول محور جهت‌گیری «اول آمریکا، اما نه به تنهایی» متمرکز خواهد شد که تضمین می‌کند تعامل جهانی آمریکا به نفع صلح، رفاه و آزادی مردم آمریکاست.(اول آمریکا، شعار ترامپ در سال 2016 بود.)
ایران، روسیه و چین بزرگ‌ترین تهدید امنیت ملی آمریکا
«جان هربست»، مدیر ارشد مرکز اوراسیای شورای آتلانتیک و سفیر سابق آمریکا در اوکراین، درباره سیاست ترامپ در قبال اوکراین معتقد است: «بزرگ‌ترین تهدید امنیت ملی برای آمریکا، دیگر اعضای ناتو و سایر متحدان آمریکا، مشارکت روزافزون روسیه، چین، ایران و کره شمالی است. اوکراین مرکز این تهدید است. پیروزی در اوکراین برای روسیه، که اکنون تقویت شده، اقدام چین در قبال تایوان را تشویق خواهد کرد. مشخص نیست که ترامپ این چالش را تصدیق می‌کند یا نه، اما دولت او باید با آن و خطرناک‌ترین نقطه مواجهه با آن، یعنی اوکراین، دست‌وپنجه نرم کند. پیش‌بینی سیاست ترامپ درباره جنگ اوکراین دشوار است، زیرا دیدگاه‌های تیم او بسیار متفاوت است. یک گروه که با ترامپ هم مرتبط‌اند، از کاهش شدید کمک‌ها به اوکراین حمایت می‌کنند. این گروه در مورد سیاست کرملین در قبال آمریکا ساده‌لوح و از خطر پیروزی کرملین در اوکراین بی‌خبرند؛ پوتین به صراحت می‌گوید که آمریکا دشمن شماره یک است. گروهی دیگر معتقدند اگر آمریکا اوکراین را رها کند، منافع آمریکا در اروپا و جاهای دیگر تهدید می‌شود. این گروه سیاست «صلح از طریق زور» را دنبال می‌کند و برخلاف تیم بایدن، مرعوب هیاهوی هسته‌ای پوتین نخواهد شد. در هر حال، انتصاب‌هایی که ترامپ در پست‌های ارشد امنیت ملی انجام می‌دهد، بیشتر سیاست او را در این‌باره معلوم خواهد کرد.»
ناتو باید خود را برای «دشمن‌ترسانی» و پیش‌بینی‌ناپذیری ترامپ آماده کند
«فیلیپ دیکینسون» از مدیران اندیشکده «شورای آتلانتیک» درباره روابط دولت آینده آمریکا و ائتلاف ناتو(پیمان آتلانتیک شمالی) می‌گوید: «تمام سال گذشته، اروپایی‌ها می‌پرسیدند که آیا ترامپ ممکن است ضد ناتو باشد؟ حالا که ترامپ به کاخ سفید بازمی‌گردد، رهبران اروپایی، به‌ویژه دبیرکل جدید ناتو، مارک روته، باید نشان دهند برنامه‌ای برای همکاری با او دارند. هر کسی ادعا کند قطعا می‌داند سیاست ترامپ درباره ناتو چیست -فراتر از درخواست‌های اجتناب‌ناپذیر او از اروپایی‌ها برای مسئولیت‌‌پذیری بیشتر در قبال ناتو- باید در او شک کرد. رویکرد دیپلماتیک ترامپ این است که همیشه دیگران -دوست و دشمن- را در حالت تعلیق، نااطمینانی و بی‌خبری نگه می‌دارد. ناتو که به ثبات اهمیت می‌دهد، باید دوباره بیاموزد که چگونه با سیاست «دشمن‌ترسانی»(روشی برای گرفتن حداکثر امتیاز از رقیب در یک بحران سیاست خارجی با تظاهر به مبادرت به جنگ)، ماجراجویی و پیش‌بینی‌ناپذیری ترامپ کنار بیاید.
بازگشت ترامپ چالش بزرگی برای اتحادیه اروپاست؛ همه چیز بدتر می‌شود
«یورن فلک»، مدیر ارشد مرکز اروپای «شورای آتلانتیک»، درباره رابطه دولت جدید آمریکا و اتحادیه اروپا می‌گوید: «بازگشت ترامپ به کاخ سفید چالش بزرگی برای اتحادیه اروپا خواهد بود. روابط آمریکا و اتحادیه اروپا خیلی کمتر از قبل استراتژیک و فراگیر خواهد شد. همه چیز به سرعت بدتر می‌شود. ترامپ ممکن است تهدید خود مبنی بر اعمال تعرفه بر اتحادیه اروپا را -که بروکسل را برای انتقام‌جویی و جنگ تجاری متقابل تحت فشار قرار می‌دهد- عملی کند. دولت ترامپ همچنین احتمالا به ابتکارات موجودی که اتحادیه اروپا با دولت بایدن از آنها خرسندند، نگاه نخواهد کرد و بسیاری از اعضای حلقه ترامپ که به دنبال مشاغل عالی هستند، دوستان بروکسل نیستند. اتحادیه اروپا دیگر به‌طور پیش‌فرض شریک استراتژیک نخواهد داشت، از جمله در حمایت از اوکراین یا جاه‌طلبی‌های دفاعی اتحادیه اروپا، امنیت اقتصادی و .... از قضا، دولت ترامپ احتمالا از اتحادیه اروپا مطالبات بیشتری خواهد داشت، از جمله در مورد تجارت، سیاست چین، حمایت از اوکراین در صورت ادامه کمک‌های آمریکا و موارد دیگر.
با همه اینها باید گفت دوره دوم ترامپ مانع از همکاری نمی‌شود، اما تیم ترامپ این رابطه را بیشتر از دریچه معاملاتی خواهد دید. اتحادیه اروپا باید چند حوزه کلیدی از جمله تجاری و مساله چین را که اولویت‌های ترامپ هستند، در نظر بگیرد. صرف نظر از این، دولت آینده ترامپ و اتحادیه اروپا باید با هم کار کنند و تیم ترامپ ممکن است متوجه شود که اگر واشنگتن قصد مقابله با چینی‌ها را داشته باشد، بیشتر از آنچه فکر می‌کند به اتحادیه اروپا و اروپایی‌ها نیاز دارد.»
احیای پیمان ابراهیم؛ تلاش مجدد ترامپ برای نفوذ بر خاورمیانه
«امیلی میلیکن» معاون مدیر رسانه و ارتباطات برنامه‌های خاورمیانه شورای آتلانتیک درباره وضعیت پیمان یا توافق ابراهیم و روابط جهان عرب با رژیم اسرائیل در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ می‌گوید: «پیمان ابراهیم احتمالاً به‌عنوان ستون اصلی سیاست ایالات متحده در خاورمیانه برای دولت ترامپ عمل خواهد کرد. با علم به اینکه توافقات این پیمان یکی از مهم‌ترین موفقیت‌های سیاسی در دوره اول ترامپ محسوب می‌شد، دولت این دوره او نیز، تقویت و گسترش این توافق را با تمرکز بر تضمین بازیگران کلیدی مانند عربستان سعودی در اولویت قرار خواهد داد.» با این حال این نویسنده شورای آتلانتیک معتقد است: «درحالی‌که دولت ترامپ به‌دنبال فرصت‌هایی برای تعامل با رهبران فلسطین و پایان دادن به جنگ اسرائیل و حماس است، اما هرگونه توافق آتش‌بس را پیش شرط لازم برای گسترش این پیمان نخواهد دید.» میلیکن به نقش ایران در ایجاد یک اتحاد منطقه‌ای به‌عنوان تهدید برای ترامپ و آمریکا اشاره کرده و با اذعان بر تلاش ترامپ برای نفوذ به منطقه خاورمیانه با جذب اعضای جدید و رسیدن به توافقنامه‌های تسلیحاتی، مدعی شده است که ترامپ بر ایجاد یک اتحاد منطقه‌ای علیه مشارکت ایران تمرکز خواهد کرد.
انتظار ارتقای دمکراسی از دولت دوم ترامپ نداشته باشید
«جوزف لمواین» مدیر ارشد بخش آزادی و رفاه شورای آتلانتیک معتقد است: «نباید از دولت دوم انتظار دمکراسی به مفهوم واقعی داشت؛ ما می‌توانیم انتظار تغییر به سمت یک مدل محدودتر ترویج دمکراسی، با تمرکز اصلی بر منافع استراتژیک در مقابل تلاش‌های دمکراسی‌سازی جهانی داشته باشیم. دوره قبلی ترامپ نشان‌دهنده تمایل به اولویت دادن به امنیت ملی و اهرم اقتصادی بود. ما می‌توانیم در دوره دوم ریاست‌جمهوری او بیشتر از این انتظار داشته باشیم.» با این حال این نویسنده شورای آتلانتیک معتقد است: «ترویج دمکراسی جهانی ایالات متحده احتمالاً متناقض باقی می‌ماند و همین مسئله پیشرفت در تعامل ایالات متحده با جنوب جهانی را بیشتر به خطر می‌اندازد. ترامپ احتمالاً از چارچوب‌های لفاظی بایدن در مورد رهبری آمریکا در رقابت «بین دمکراسی و خودکامگی» فاصله بگیرد و این رویکرد یعنی آمریکا در مواجهه با طرح‌های دمکراسی جهانی گزینشی عمل می‌کند. به بیان دیگر بر مناطق و کشورهایی متمرکز می‌شود که با منافع اقتصادی و امنیتی ایالات متحده هماهنگ باشد.»
به پیونگ یانگ نگاه کنید، نه واشنگتن
«مارکوس گارلاوسکاس» مدیر ابتکار امنیت هند و اقیانوسیه شورای آتلانتیک می‌گوید: «اگر می‌خواهید بدانید سیاست دولت بعدی آمریکا در قبال کره‌شمالی چه خواهد بود، به پیونگ‌یانگ نگاه کنید نه واشنگتن. هیچ‌یک از نامزدهای ریاست‌جمهوری در جریان مبارزات انتخاباتی چندان درباره کره‌شمالی صحبت نکردند، و به‌نظر نمی‌رسد ترامپ قصد دارد آن را در اولویت قرار دهد. اما کره‌شمالی راهی برای تحمیل خود به دستور کار رئیس‌جمهور ترامپ پیدا می‌کند.» نویسنده شورای آتلانتیک همچنین معتقد است: «صرفاً به این دلیل که رئیس‌جمهور جدید آمریکا روی کار آمده، پیونگ‌یانگ از مجموعه تلاش‌هایی که منافع ایالات متحده را به چالش می‌کشد، عقب‌نشینی نمیکند. ازجمله مهم‌ترین چالش‌ها اعزام نیرو و مهمات از کره‌شمالی برای حمایت از جنگ روسیه علیه اوکراین، همسویی با پکن، مسکو و تهران در برابر ایالات متحده و در عین حال تقویت نیروهای هسته‌ای و موشکی این کشور است. سؤال این است که آیا اقدامات کره‌شمالی در سال آینده به اندازه کافی برای آمریکا دراماتیک خواهد بود که واکنش متمرکز کاخ سفید را برانگیزد؟ چراکه در هر صورت، تاریخ و منطق نشان می‌دهد که کیم ابتکار عمل را در دست خواهد داشت و دولت جدید آمریکا هم به جای ترسیم مسیر خود، در مورد سیاست کره‌شمالی، به او واکنش نشان خواهد داد.
ترامپ و انتظار اعمال سیاست‌های تنبیهی بیشتر علیه تایوان
«ون تی سونگ» یکی از اعضای بخش مرکز جهانی چین شورای آتلانتیک می‌گوید: «ریاست‌جمهوری ترامپ برای تایوان ابهام قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. از نظر استراتژیک، تمایلات معامله‌گرایانه دولت ترامپ به این معنی است که رئیس‌جمهور منتخب انتظار دارد که حمایتش از تایوان برایش سودی داشته باشد و به جای اینکه از مشارکتی مبتنی بر ملاحظات ناشی شود، براساس مورد به مورد تصمیم‌گیری شود. از نظر اقتصادی، ترامپ بارها از صنعت نیمه هادی تایوان به‌دلیل دزدیدن مشاغل آمریکایی انتقاد کرده است. به‌گفته این عضو اندیشکده شورای آتلانتیک «در ترکیب با تمایل آشکار ترامپ به استفاده از تعرفه و جریمه به‌عنوان ابزار انتخابی در سیاست اقتصادی، انتخابات او می‌تواند سیاست‌های تعرفه‌ای تنبیهی بیشتری علیه نخبگان اقتصاد تایوان اعمال کند و در نتیجه یکپارچگی اقتصادی بین‌المللی تایپه را پیچیده کند.»
«شی» قدرت چین را به هزینه واشنگتن ارتقا می‌دهد
مایکل شومان، کارشناس ارشد در مرکز جهانی «شورای آتلانتیک» در چین، درباره رویکرد دولت جدید آمریکا درباره چین معتقد است: «سیاست ترامپ در قبال چین در دولت دوم او احتمالا مشابه رویکرد دوره اولش خواهد بود. او قبلا طرحی را برای اعمال تعرفه‌های بالا بر کالاهای چینی تشریح کرده که اختلافات با پکن بر سر این موضوع دوباره شعله‌ور می‌شود و احتمالا شاهد اقدام تلافی‌جویانه علیه کسب‌وکارهای آمریکایی از سوی چین خواهیم بود.
از جنبه‌های دیگر، ترامپ ممکن است تنش‌ها با چین را کاهش دهد، اما نه به نفع منافع استراتژیک آمریکا. موضع دوستانه ترامپ در قبال روسیه درباره جنگ اوکراین، نقطه اختلاف با پکن را از بین می‌برد، اما در خدمت دستور کار ژئوپلیتیکی شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین، نیز خواهد بود.
ترامپ قبلا به حمایت‌نکردن از تایوان اشاره کرده و به نظر می‌رسد معتقد است که می‌تواند از اقدام نظامی چین جلوگیری کند.
شی احتمالا مبهوت نخواهد شد و نمایش ضعف ترامپ می‌تواند پکن را برای اتخاذ موضعی تهاجمی‌تر در قبال جزیره تایوان جرأت دهد. به‌طور گسترده‌تر، تحقیر آشکار ترامپ در برابر متحدان سنتی واشنگتن، احتمالا اقدام جمعی در قبال چین را پیچیده‌تر می‌کند و شکاف‌هایی را برای شی جین‌پینگ به منظور بهره‌برداری و گسترش نفوذ جهانی چین ایجاد می‌کند.
ترامپ وعده تمرکز بر موضوعاتی با حداقل اهمیت استراتژیک برای آمریکا را می‌دهد که با وجود این، به نزاع پکن و واشنگتن منجر می‌شود و همراه با عقب‌نشینی آمریکا از رهبری جهانی به شی اجازه می‌دهد قدرت چین را به هزینه واشنگتن ارتقا دهد.»
ناکامی ترامپ در بازسازی شبکه ضدایرانی در منطقه
«جاناتان پانیکوف» مدیر بخش ابتکار امنیتِ خاورمیانه‌ی شورای آتلانتیک مدعی است، بازگشت ترامپ احتمالاً به سرعت خاطرات کمپین فشار حداکثری او و ترور قاسم سلیمانی، رهبر سپاه قدس ایران را تداعی خواهد کرد: « این یک احتمال واضح است که ترامپ فوراً به یک کمپین فشار حداکثری بازگردد که در آن تحریم‌ها نه‌تنها افزایش می‌یابند، بلکه اعمال می‌شوند.» این نویسنده شورای آتلانتیک معتقد است: «یکی از نخستین تصمیمات مهمی که ترامپ در قبال ایران با آن روبروست، منقضی شدن مکانیسم ماشه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل متحد در اکتبر 2025 است(مکانیسم ماشه امکان اعمال مجدد تحریم‌ها را به‌دلیل عدم‌اجرای توافق هسته‌ای از سوی ایران فراهم می‌کند.) سؤال بزرگ برای ترامپ این خواهد بود که آیا باید به همتایان اروپایی ملحق شده و درخواست فعال کردن ماشه را دنبال کند یا نه؟ درباره روسیه و چین تقریباً مطمئن هستیم که با این کار مخالف خواهند بود؛ اما ترامپ و تیمش به‌احتمال زیاد از چنین سیاستی حمایت خواهند کرد.
پانیکوف با اشاره به اینکه ترامپ و تیم امنیت ملی او ممکن است برای یافتن همان سطح حمایتی که چهار سال پیش در منطقه داشتند، تلاش کنند، توضیح می‌دهد: «در آن زمان، عربستان سعودی و امارات با تلاش‌های ترامپ برای مقابله با منافع ایران متحد بودند؛ اما درست یک سال پس از ریاست‌جمهوری بایدن، پس از حمله حوثی‌های یمن به زیرساخت‌های نفتی عربستان در ابقیق و آنچه از سوی ریاض به‌عنوان حمایت ناکافی ایالات متحده توصیف شد، اکثر متحدان ثروتمند کشورهای خلیج‌فارس بر منافع منطقه متمرکز شده و به‌دنبال آرام کردن تنش‌ها با ایران هستند.»
ترامپ بیش از هر چیزی به‌دنبال توافق با ایران است
این نویسنده شورای آتلانتیک نتیجه می‌گیرد: «دولت آینده ترامپ شاید نتواند شبکه کامل متحدان خود را برای اتخاذ یک سیاست فشرده ضدایرانی در منطقه بازسازی کند؛ به‌خصوص اگر این سیاست شامل یک هدف نهایی روشن برای دستیابی به یک توافق جامع با ایران نباشد.» او معتقد است: «بسیاری از مقامات سیاسی حاضر در کابینه رئیس‌جمهور منتخب احتمالاً از ایده مذاکرات جدید با ایران خودداری می‌کنند، اما این بدان معنا نیست که ترامپ در نهایت از این گزینه صرف‌نظر خواهد کرد. زیرا ترامپ بیش از هر چیز خواهان توافق با ایران است. او احتمالاً از این فرصت استثنایی لذت می‌برد که به توانایی خود برای انعقاد قراردادی با ایران ببالد که هیچ‌کس دیگری نتوانست آن را انجام دهد. اما احتمال چنین موقعیتی، اگر غیرممکن نباشد، احتمالاً بسیار دور خواهد بود.»