[شهروند] یک شهید پس از گذر سال‌ها از زمان شهادت، در اینِ مستند در جمع خانواده‌اش حاضر است و اهالی خانه و خانواده نیز حضور او را حس می‌کنند. دو شخصیت «انیسه» و «سید علی» که اولی خواهر پا به سن گذاشته و دیگری خود شهید است، به عنوان دو شخص اصلی در مستند معرفی می‌شوند و انیسه به عبارتی نماینده کل خانواده‌ای است که در روایت اثر حضور دارند. مستندساز برای ایجاد عنصر غافلگیری، روایتش را این‌گونه طراحی می‌کند که خود شهید از ابتدا تا کمی پس از نیمه مستند، شخصیتی معرفی شود که تمایلی به حضور در جلوی دوربین ندارد. اساسا تلاش مستندساز این است تا از ابتدا به صورت قطعی بیان کند «سید علی» شخصیتی زنده است که خودش تمایلی به تولید این مستند نیز ندارد. این خط اصلی مستند «برار انیسه» است که به کارگردانی صادق کاظمی یکی از پرچالش‌ترین‌ها و در عین حال بحث‌انگیزترین مستندهای این چند وقت اخیر لقب گرفته است.
آن‌چه در پی می‌آید صحبت‌های کارگردان مستند «برار انیسه» درباره تجربه‌های چالش‌برانگیز تولید این اثر است که زندگی ساده یک شهید مهربان و معمولی را به تصویر کشیده است.
ایده اصلی مستند
سیدصادق کاظمی کارگردان مستند «برار انیسه» که پیش از این جایزه بهترین کارگردانی مستند نیمه بلند جشنواره «تلویزیونی مستند» و جایزه استعداد نو از جشنواره «سینماحقیقت» را دریافت کرده، در رابطه با انتخاب این سوژه و چرایی تولید مستندی با این موضوع می‌گوید: «من از بچگی از روستای اونج که روستای پدر و مادری من است خاطرات خیلی قشنگی داشتم. در فضای سینما به شما یاد می‌دهند آن چیزی را که از حس تان نشأت می‌گیرد، روایت کنید، خیلی از اوقات از جهت تکنیکی چیزهایی بلد هستیم اما اگر خودمان با احساسات همراه شده باشیم می‌توانیم بقیه را هم همراه کنیم». کاظمی با اشاره به اینکه از بچگی درگیر خاطرات و فضای بکر روستای خود بوده است، می‌گوید: «برای اولین مستند جدی خود سراغ این سوژه رفتم و خاطرات کودکی و دغدغه شخصی ام در این فضا منجر به تولید این فیلم شد. محور اصلی کار راجع به یک شهید است که مخاطب تا اواسط داستان متوجه شهید بودن شخصیت اصلی نمی‌شود. فیلم ساختن درباره شهدا کلیشه‌ای شده است از این رو مهم‌ترین کار یک کارگردان در مورد شهدا شکستن این کلیشه‌های روایی است».
یک شهید معمولی
این کارگردان با اشاره به اینکه شهید سوژه مستند در ظاهر فردی معمولی است، عنوان کرد: «شهید ما در ظاهر خیلی معمولی است و اتفاق خیلی خاصی را رقم نزده یا سردار و فرمانده نبوده است؛ بلکه یک انسان پاک، معصوم و مهربان بوده که این مهربانی از حیوانات روستا تا خانواده را در بر می‌گرفته است. همین مهربانی نسبت به کشور عامل حرکت او به سمت حضور داوطلبانه در جبهه‌ها شده است. با توجه به عبارت «شهدا زنده‌اند» روند روایت فیلم را به گونه‌ای طراحی کردیم که مخاطب تا اواسط فیلم تصور می‌کند راجع به یک شخصیت زنده صحبت می‌شود و در روایتی خلاقانه حضور و زنده بودن شخصیت برای مخاطب ملموس است».
چالش‌های تولید اثر
سیدصادق کاظمی با اشاره به چالش‌هایی که در تولید این مستند داشت؛ می‌گوید: «قبل‌تر هم کار مستند انجام داده بودم اما این کار اول من و یک کار حرفه‌ای بود و همین کار اولی بودن خودش چالش‌برانگیز است. امکانات ما خیلی محدود بود و تقریباً بودجه و حمایتی برای تولید این اثر وجود نداشت؛ و این در حالی است که همه از کار تعریف می‌کردند اما خبری از کمک و حمایت نبود و به عنوان مثال من حتی برای تصویربرداری، لنز نداشتم و از طریق راضی کردن یک بانی هیأت توانستم هزینه لنز را تأمین کنم و کار با یک دوربین خیلی ساده تصویربرداری شد».این مستندساز در ادامه می‌گوید: «با توجه به اینکه تجربه اول من بود، ساماندهی ایده‌ها سخت بود و همچنین تصویر روشنی از اینکه کار با استقبال مخاطب مواجه خواهد شد یا نه؛ وجود نداشت. از طرفی کار در چند جشنواره سطح پایین حضور پیدا کرد و هیچ جایزه‌ای نبرد؛ بنابراین از اینکه مستند در جشنواره‌های شاخص جایزه بگیرد ناامید شده بودم ولی در نهایت به واسطه لطف شهید، این مستند در ۲ جشنواره شاخص مستند کشور به خوبی مورد توجه قرار گرفت و با وجود اینکه در ابتدای مسیر کار بسیار سخت بود، ولی در نهایت برای من حجت شد که این نتیجه خوب پایانی به واسطه عنایت شهید و خانواده شهید بوده است».وی در پایان می‌گوید: «این فیلم اوج سادگی است و حتی نقطه اوج درام فیلم درباره ۲ استکان چای است که این تعلیق استکان چای به کشف شخصیت منجر می‌شود و عامل اتفاق غم‌انگیز بین خواهر و برادر فیلم بوده است. در کل می‌توانم بگویم که اگر شخصی بخواهد برای دقایقی از زندگی پرهیاهو و شلوغ شهری فاصله بگیرد و به زندگی فطری و انسانی خود که امروزه در روستاها متبلور است، برگردد، مستند «برار انیسه» پیشنهاد مناسبی به شمار می‌رود».
فیلم مستند «بِرارِ انیسه» روایتی از زندگی یک انسان معمولی روستایی به نام سید علی است که به دلایلی که در اواسط فیلم مشخص می‌شود، از حضور در جلوی دوربین سر باز می‌زند. این فیلم با روایت فضای شیرین سنتی و طبیعت زیبای روستای اَوَنجِ استان اصفهان به موازات روایت از شخصیت اصلی، بنا دارد روی ارتباط وی با خواهر بزرگترش، آبجی انیسه دست گذاشته و از یک اتفاق سوزناک پرده بردارد؛ اتفاقی که هردوی آنها هیچ وقت فراموش نکرده‌اند.