[شهروند]  85 سال پیش در چنین روزی، برابر یکم سپتامبر ١٩٣٩ میلادی، راس ساعت 5:45 دقیقه بامداد، ارتش آلمان مرزهای بین‌المللی را پشت سر گذاشت و وارد خاک لهستان شد تا به این ترتیب سوت آغاز جنگ بین‌الملل دوم به صدا دربیاید. برلین هدف خود از لشکرکشی به لهستان را پس گرفتن منطقه آلمانی‌نشین «دانتزیک» که در پایان جنگ جهانی اول به لهستان منظم شده بود، اعلام کرد. اما انگلستان و فرانسه که این اقدام را عدول از مفاد پیمان صلح ورسای می‌دانستند، پس از 48 ساعت به آلمان اعلان جنگ دادند تا دیگر هیچ کس به حقیقت شعله‌ور شدن جنگی بزرگ در اروپا کوچکترین شکی نداشته باشد. همان زمان و بعدها بسیاری از پژوهشگران علوم سیاسی و اجتماعی بر این نکته پای فشردند که جنگ بین‌الملل دوم هرگز رخ نمی‌داد، اگر کشورهای پیروزِ جنگ جهانی اول در مذاکرات صلح ورسای، این میزان در تنبیه و تحقیر آلمان به عنوان طرف مغلوب جنگ پافشاری نمی‌کردند.

زیاده‌ خواهی و سیری ‌ناپذیری در «ورسای»
اما وقتی به مذاکرات صلح یا همان «پیمان ورسای» اشاره می‌کنیم، دقیقاً از چه حرف می‌زنیم؟ «ضبط اموال آلمان در همه کشورها»، «توقیف کل کشتی‌های جنگی و تجاری آلمان»، «الزام آلمان به تولید رایگان ٥ هزار موتور قطار و ۱۵۰ هزار خودرو برای طرف‌های پیروز»، «تحویل میلیون‌ها تن زغال سنگ به فرانسه، ایتالیا و بلژیک برای 10 سال»، «تحت نظارت قرار گرفتن واردات و صادرات آلمان برای ۵ سال»، «پرداخت ٧ میلیون لیره استرلینگ به عنوان غرامت»، «واگذاری معادن زغال سنگ به فرانسه برای ۱۵ سال»، «تقلیل ارتش آلمان به ١٠٠ هزار نفر، بدون هیچ‌گونه سلاح سنگین، و...» بله، این‌ها فقط بخشی از تعهداتی است که متفقین در ژوئن ١٩١٩ میلادی طی مذاکرات صلح در ورسای، به طرف آلمانی تحمیل کردند. این البته جدای از مناطق و سرزمین‌هایی بود که از خاک آلمان منفک و به کشورهای اطراف آن منظم می‌شد.

سوءاستفاده نازی‌ها از رنج و درد مردم آلمان
مردم آلمان که پس از شکست در جنگ جهانی اول به لحاظ اقتصادی نابود شده بودند، حالا با پیمان ورسای طعم تلخ تحقیر را نیز باید می‌چشیدند. شاید اگر فاتحین سرمست از پیروزی در جنگ جهانی اول می‌دانستند هزینه جریحه‌دارکردن غرور ملی آلمانی‌ها، رویش دمل چرکین نفرتی است که سال‌ها بعد توسط حزب نازی و شخص آدولف هیتلر به آن نیشتر زده خواهد شد، در تحمیل کردن بندهای خارج از انصاف و به شکلی عمدی تحقیرآمیز، به طرف شکست‌خورده دقت بیشتری به خرج می‌دادند. اما چنین درایت و دوراندیشی‌ای در بین متفقین وجود نداشت و چنین شد که 20 سال بعد از کنفرانس صلح ورسای، نظامیان آلمانی وارد خاک لهستان شدند تا انتقام زیاده‌خواهان ورسای‌ را از مردم لهستان بگیرند. آن روز هیچ‌کس گمان نمی‌برد این حمله در ادامه مقدمه معرکه‌ای می‌شود که در تاریخ از آن به عنوان خونبارترین جنگ تاریخ بشر یاد خواهد شد.