اسدالله علم، وزیر دربار و از نزدیکترین چهرهها به محمدرضا شاه، تنها رجل سیاسی دوران پهلوی دوم است که خاطرات خود از ١٠ سال همنشینی نزدیک با شخص شاه و خاندان پهلوی را مکتوب کرده است. این تقریرات در ٧ جلد تحت عنوان «یادداشتهای علم» به چاپ رسیدهاند و ما در این ستون به تناوب این یادداشتها را مرور میکنیم.
ارتش و ترس از جنگ
صبح شاهنشاه به اتفاق انور سادات برای ملاحظه مانور نظامی تشریف بردند. من هم اتفاقاً دلم میخواست بروم ولی مقرر فرموده بودند که سیویلها (غیرنظامیها) نیایند و ما به کارهایمان برسیم. چون خیال میکردم دو سه ساعت صبح پنجشنبه در مانور خواهم بود، برنامهای تنظیم نشده بود... قبل از آن که از دفتر خارج شوم پیامی از هنری کیسینجر رسید. خواستم به محل مانور با هلیکوپتر بفرستم، گفتند پروازها بر فراز منطقه مانور ممنوع شده، ناچار آن را نفرستادم و ساعت ۱٫۵ بعد از ظهر تقدیم داشتم. مانور گویا بسیار خوب بوده و شاهنشاه شب خیلی اظهار رضایت فرمودند. ارتش ما با مراقبت دائمی شاهنشاه واقعاً یکی از ارتشهای قوی و مدرن خاورمیانه است. در خصوص روحیه آن همیشه در دلم خلجان است که اگر جنگ واقعی پیش بیاید چه خواهد شد؟...55.3.27
نگران از چکآپ پزشکی
عرض کردم در نوامبر ترتیب چک آپ شاهنشاه را در فرانسه دادم. فرمودند: «ابداً لازم نیست، من که عیبی ندارم.» عرض کردم چندی قبل فرمودید این کار را بکنم. فرمودند: «خب حالا میگویم لازم نیست.» عرض کردم اتفاقاً اطبا هم میگویند وجوبی ندارد. فرمودند: «خب پس چه بهتر، ولی البته اگر به وین رفتم در آن جا چک آپ خواهم کرد.» عرض کردم چک آپ وین عمقی ندارد و آن دکتر سابق شاهنشاه در وین (پروفسور کارل فلینگر) شارلاتان است و چیزی سرش نمیشود. فرمودند: «نه، وسائل که بالاخره در همه دنیا یکی هستند.» عرض کردم: «چیز دیگر بفرمایید و بگویید میل دارید در زمستان به این بهانه به اروپا تشریف ببرید که ما هم سر درگم نشویم.» شاهنشاه خندیدند. عرض کردم ولی با سلامتیتان شوخی نفرمایید و به خودتان زحمت چک آپ بیجهت ندهید. اگر دلتان میخواهد تشریف ببرید، از کسی که نمیترسیم، مگر اوضاع و احوال امنیتی باز اجازه ندهد.56.3.25
شکایت از واشنگتن پست
سر شام رفتم. شاهنشاه ناراحت بودند و فرمودند: «روزنامه واشنگتن پست نوشته است این خرابکاران ایران چیزی نمیخواهند که خلاف عقل و منطق باشد. فقط با حکومت فردی شاه مخالف هستند.» عرض کردم وقتی نسبت به خودشان آن همه پدرسوختگی میکنند و قضیه واترگیت را راه میاندازند، اعلیحضرت همایونی میخواهید با ما چه جور رفتار کنند؟ چه اهمیتی دارد؟ ما باید کار خودمان را بکنیم. فرمودند: «درست میگویی.»52.3.23