[شهروند] با مجموعه اقدامات سیاستی بانک مرکزی در جهت مدیریت انتظارات تورمی و کاهش نقدینگی، بازار ارز وارد دوره نسبتا باثباتی شده به‌نحوی که انتخاب رئیس‌جمهور جدید هم به ثبات هر چه بیشتر این بازار کمک کرده است و توانسته نقش مکل در جهت مدیریت بهتر انتظارات تورمی در بازار ارز داشته باشد.
دلار آمریکا در شرایطی روز گذشته(شنبه) وارد کانال 57هزارتومانی شد که در ایام تبلیغات انتخاباتی، نرخ دلار وارد کانال 62هزار تومانی هم شده بود ضمن اینکه در بازار طلا هم در روزهای اخیر شاهد ریزش قیمت‌ها بوده‌ایم به شکلی که اثر کاهش نرخ ارز در این بازار هم به خوبی نمایان شده تا بارقه‌های امید نسبت به ریزش بیشتر نرخ‌ها زنده شود. برخی تحلیلگران اعتقاد دارند انتخاب رئیس‌جمهور جدید وضعیت سیاسی کشور را بهبود داده و این مسئله توانسته مانع تحرک سفته‌بازان و نوسان‌گیران شود.
علاوه بر دلایل سیاسی، گروهی از کارشناسان ارزی درباره دلایل کاهش نرخ ارز در روزهای اخیر به چند نکته مهم اشاره می‌کنند. به اعتقاد آنها هماهنگی‌های انجام‌شده بین بانک مرکزی، وزارت صمت، جهاد کشاورزی و بهداشت باعث مدیریت تقاضای ارز در کشور شده است.
علاوه براین، افزایش 20درصدی ورود ارز به کشور باعث شده تا تامین ارزی نسبت به دوره مشابه سال قبل تقویت شود ضمن اینکه تعادل نسبی در عرضه و تقاضای ارز ایجاد شده است.
به‌عبارتی، تعادل نسبی ایجاد شده و تقاضای مؤثر ارز به راحتی تامین می‌شود. موضوع مهم دیگری که در تحلیل دلایل کاهش نرخ ارز باید به آن اشاره کرد مدیریت نقدینگی و متعاقب آن کاهش نرخ تورم در سطح مصرف و تولید‌کننده است.
در سال 1403نرخ تورم کاهشی شده و همین امر انتظارات تورمی را کاهشی کرده است. بنابراین، بهبود تراز تجاری و کاهش تورم و نقدینگی موجب کاهش انتظارات تورمی شده است که این عامل مهمی در کاهش نوسانات نرخ ارز به‌حساب می‌آید.
ضمن اینکه اخبار مثبت ناشی از رویدادها و تماس‌های بین‌المللی ایران با کشورهای دنیا موجب شده تا سیگنال مثبتی از تعاملات بین‌المللی کشور به بازار صادر شود. همچنین خبرهای مربوط به افزایش فروش نفت ایران و به تبع آن افزایش درآمدهای ارزی کشور موجب شده تا دست دولت و بانک مرکزی از محل درآمدهای نفتی باز شود.
انتظارات و ایجاد چشم‌انداز مثبت آینده، ناشی از تعاملات بین‌المللی برای خروج از محدودیت‌های بین‌المللی و گسترش تجارت خارجی کشور، اثر مثبتی در بازار داشته است.
همچنین تداوم و استمرار حراج شمش طلا و سکه در مرکز مبادله موجب شده تا انتظارات و مدیریت نقدینگی تحت‌تأثیر قرار گیرد.
لازم به ذکر است، در هفته‌های گذشته برخی التهابات مقطعی همچون بالا گرفتن تنش در مرز لبنان و فلسطین اشغالی و زمزمه حمله صهیونیست‌ها به لبنان باعث شده بود نرخ دلار آزاد برای مدتی به دامنه ۶۰ هزار تومان سرک بکشد که با فروکش کردن این التهابات، این عامل بیرونی هم نتوانست تأثیری روی روند کاهشی نرخ‌ها در بازار ارز بگذارد.
از سوی دیگر، انعقاد نخستین پیمان پولی دوجانبه بین ایران و روسیه که هفته قبل در سفر رئیس‌کل بانک مرکزی کشورمان به روسیه و شرکت در کنگره مالی روسیه امضا شد، سیگنالی قدرتمند به بازار ارز صادر کرد تا بتوان چنین پیش‌بینی کرد که از این پس فشار تقاضا برای دلار کاهش می‌یابد و ارز‌های ملی در روابط تجاری کشور سهم بیشتری پیدا خواهد کرد.
در مجموع، نکته مهم درباره وضعیت بازار ارز آن است که اقدامات بلندمدت نظیر اجرای سیاست تثبیت اقتصادی نقش اصلی را در بهبود وضعیت این بازار داشته و توانسته تب انتظارات تورمی را کاهش دهد. کارشناسان اعتقاد دارند دلایل سیاسی تنها در کوتاه‌مدت می‌توانند بازار ارز را تحت‌تأثیر قرار دهند و لازم است برای استمرار وضعیت فعلی، حتما سیاست تثبیت اقتصادی با رویکرد کنترل نقدینگی و برخورد با بانک‌های ناتراز ادامه یابد.
به تعبیری، این انتظار وجود دارد که دولت جدید بتواند با مدیریت صحیح شاخص‌های کلان و پیگیری ویژه سیاست‌های تثبیت اقتصادی، مانع از بروز هرگونه شوک در بازار طلا و ارز شود.
پیامدهای مثبت راه‌اندازی بازار توافقی ارز
جعفر قادری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس، در رابطه با دلایل کاهش نرخ ارز در بازار آزاد، گفت: یکی از موفقیت‌های دولت سیزدهم به مدیریت مناسب در حوزه بازار ارز مربوط است، به‌طوری که در سایه اقدامات بانک مرکزی تلاطمات بازار غیررسمی کاهش یافت. در دولت سیزدهم شاهد افزایش قیمت دلار بوده‌ایم، اما خوشبختانه بعد از هر جهش با اقدامات بازارساز و کاهش تنش‌های سیاسی، نرخ ارز به کانال قبلی خود بازمی‌گشت.
قادری با اشاره به مدیریت مطلوب بازار ارز گفت: آزادسازی دارایی‌های بلوکه‌شده کشورمان نزد کشورهای مختلف در سایه دیپلماسی فعال ارزی، افزایش تولید و صادرات نفت و وصول مطالبات نفتی باعث شد تا وضعیت ذخایر ارزی کشور بهبود یابد و شاهد مدیریت بهتر بازار ارز باشیم.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس همچنین درباره مزایای راه‌اندازی «بازار ارز توافقی» در مرکز مبادله به همت بانک مرکزی گفت: راه‌اندازی بازار توافقی ارز در مرکز مبادله ایران از این نظر که می‌تواند ارز صادر کنندکان خرد را کانالیزه و وارد بخش‌های تعریف‌شده اقتصادی و تجاری کند بسیار حائز اهمیت است. وی در گفت‌وگو با ایبنا در این‌باره یادآور شد: مسئله مهم این است که حمایت از کسب‌وکار‌های خُرد، متوسط و دانش‌بنیان یک ضرورت انکارناپذیر است و نمی‌توان این موضوع را تأیید کرد که این واحد‌ها باید نادیده گرفته شوند، بلکه به‌دلیل نیازی که جامعه ما به ایجاد اشتغال دارد باید در مرکز توجه قرار بگیرند.
قادری اظهار کرد: اقدامات بانک مرکزی در بیش از یک سال گذشته در راستای ثبات‌بخشی به بازار ارز و تثبیت اقتصادی بسیار ارزشمند بوده است. راه‌اندازی بازار ارز توافقی نیز بخشی از این راهبرد به شمار می‌رود که قطعا عواید اقتصادی خوبی به‌دنبال خواهد داشت.
این نماینده مجلس گفت: تامین بخشی از ارز مورد نیاز فعالان و تأثیرگذاران در تجارت خارجی، به‌ویژه در شرایط تحریمی، و تسهیل دسترسی و عرضه ارز آنها موضوع بسیار مهمی است که برنامه مدون و روشنی می‌طلبد.وی در این‌باره تصریح کرد: هنگامی که بازاری با عنوان «بازار توافقی ارز» وجود داشته باشد و صادر‌کننده تحت فشار عرضه ارز با قیمت‌های پایین‌تر نباشد، ارز مورد نیاز وارد‌کننده با قیمت رقابتی تامین می‌شود و عرضه بیشتر به رقابت بیشتر و در نتیجه فراوانی کالا و کاهش هزینه‌های تجارت خارجی منتهی می‌شود. این روند می‌تواند بر کاهش هزینه‌های کالا‌های نهایی تأثیرات مثبتی بگذارد و کالا را با قیمت رقابتی کمتری به‌دست مصرف‌کننده نهایی برساند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس معتقد است: راه‌اندازی بازار ارز توافقی در مرکز مبادله به این معناست که قرار است نرخ ارز حالت بینابینی پیدا کند، بنابراین از این جهت به رفع تعهدات ارزی و تامین پایدار ارز در بازار می‌توان امیدوار بود.
نقش افزایش درآمدهای بانک مرکزی در مدیریت بازار ارز
سید کمال سیدعلی، معاون اسبق ارزی بانک مرکزی، نیز درخصوص مدیریت بازار ارز در یک سال اخیر اظهار کرد: مدیریت بازار ارز توسط بانک مرکزی در یک سال گذشته، نسبت به بقیه دوره‌ها مثبت ارزیابی می‌شود و لذا از مسیر ارز، فشاری به جامعه تحمیل نشده است.
وی در گفت‌وگو با رسانه بانک مرکزی به افزایش درآمدهای ارزی بانک مرکزی پرداخت و بیان کرد: به لحاظ اینکه ما در این دوره فروش نفت بالایی داشتیم (از ۳۰۰ هزار بشکه، به حدود ۲ میلیون بشکه در روز)، درآمدهای ارزی ما به‌طور قابل توجهی افزایش یافته است. در ادامه مداخلات مناسبی نیز در بازار ارز صورت گرفته و همچنین نیاز‌های ارزی برای واردات کالا‌ها پاسخ داده شده است. در مجموع این عوامل سبب شده است تا قیمت ارز ثبات نسبی داشته و افزایش نیابد.
معاون اسبق ارزی بانک مرکزی بیان کرد: به‌نظر بنده در بلندمدت باید همین مسیر را حفظ کنیم و اگر بتوانیم روابط بین‌المللی را به سمتی ببریم که فروش نفت بیشتری هم داشته باشیم، بانک مرکزی در کنترل ارز موفق‌تر خواهد بود.
وی همچنین به موضوع کسری بودجه اشاره کرد و گفت: بحث کسری بودجه نیز که از مشکلات کلان اقتصاد کشور است، باید حل شود تا بانک مرکزی با مدیریت مناسب خود، به موفقیت بیشتری در کنترل تورم برسد. در مجموع، به‌نظر من، رئیس‌کل بانک مرکزی در مدت مسئولیت خود، عملکرد خوبی در حوزه ارزی داشته است.
سیدعلی تصریح کرد: اگر تورم به زیر ۲۰ درصد برسد، کنترل کامل نرخ ارز برای بانک مرکزی میسر می‌شود. اما همین نرخ تورم ۳۱ درصدی نیز عدد خوبی است و شرایط نسبت به گذشته بهتر شده است.
وی در پایان به نرخ معاملات ارز بین صادرکنندگان و واردکنندگان کالا‌ها پرداخت و بیان کرد: باید به صادرکنندگان کمک شود که ارز خود را با نرخ بالاتر از نرخ نیما بفروشند، اما کماکان نه با نرخ بازار آزاد، زیرا در آن صورت تورم بیشتری از مسیر واردات کالا‌ها بر کشور تحمیل می‌شود.
انتظار معامله‌گران برای وزرای پیشنهادی دولت جدید
کامران رحیمی، کارشناس اقتصاد ایران، نیز درباره کاهش معاملات در بازار ارز گفت: دلیل اول به موضوع ماه محرم بازمی‌گردد که طبق سنوات گذشته خرید و فروش در بازارهای ارز و طلا، مخصوصا طلا، به‌شدت کاهش می‌یابد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: دلیل دوم بی‌رمقی بازار، ثبت‌نام خودروهای وارداتی است. همین موضوع باعث شده تا مردم برای خرید این خودروها دارایی خود را در بازار ارز و سکه نقد کنند.
وی افزود: دلیل سوم و اصلی رکود بازارها، انتظار معامله‌گران برای برنامه‌ها و وزرای پیشنهادی رئیس‌جمهور منتخب است.
رحیمی تأکید کرد: قیمت طلا و سکه در بازار داخلی با وجود افزایش اونس جهانی، دنباله‌رو نرخ دلار شده و روند ریزشی را طی می‌کند. به‌نظر می‌رسد به‌زودی مولفه‌های اقتصادی مجددا بر مؤلفه‌های سیاسی غلبه می‌کند و روند آینده بازار طلا و سکه مشخص می‌شود.
پیش بینی کاهش بیشتر نرخ ارز در روزهای آینده
دلار آزاد در بازار تهران روز گذشته(شنبه) ۵۷۶۰۰ فروخته و ۵۷۲۰۰ تومان خریداری شد. البته این نرخ مبادله برای کسانی است که نیاز فوری به ارز دارند وگرنه با توجه به فضای کاهشی شکل‌گرفته، کمتر کسی در سمت خرید قرار می‌گیرد و عموم بازیگران بازار پیش‌بینی می‌کنند که امکان کاهش بیشتر نرخ وجود دارد و بر همین اساس، منتظر کاهش بیشتر قیمت‌ها هستند.
به نقل از برنا، علاوه بر کف بازار، نرخ معاملات فردایی در کانال‌های تلگرامی هم کانال ۵۸ را از دست داد و در ساعاتی میانی معاملات، وارد کانال ۵۷ هزار تومان شد. از آنجا که معمولا نرخ این کانال‌ها بالاتر از بازار و به عنوان سیگنال روزهای آینده مطرح می‌شود، به نظر می‌رسد ادامه روند ریزشی دلار دور از ذهن نیست.