[عبدالباسط انصاری] با داغ شدن گمانهزنیها حول گزینههای کابینه چهاردهم بسیاری از رسانهها و تحلیلگران به این موضوع پرداختهاند. گمانهزنیهایی که از سوی محمدجواد ظریف «رئیس شورای راهبری دوره انتقال دولت چهاردهم» صراحتا رد شد و وی از ادامه بررسیها و پذیرش پیشنهادات و ایدهها در این رابطه سخن گفت. همچنین دفتر رئیسجمهور منتخب معیارهای 18گانهای برای انتخاب اعضای کابینه اعلام کرده که ازجمله آن میتوان: اعتقاد به قانون اساسی و قوانین بالادستی، اشتهار به پاکدستی، داشتن نگرش ملی، دوری از گرایشهای جناحی ، قومی، مذهبی و منطقهای، باور به ضرورت توسعه عدالت و... را برشمرد که عموما معیارهای معقول و منصفانهای است. درباره چینش اعضای کابینه چهاردهم و الزامات تشکیل یک دولت کارآمد نکاتی چند گفتنی است:
1-حضرت امیرالمومنین(ع) در عهدنامه مالک اشتر درباره ویژگیهای منصوبان فرماندار حکومت اسلامی به ویژگیهای الزامی برای نصب وزرا، عُمال(به معنای امروزی کارکنان یا مدیران)، فرماندهان نظامی، قضات و... که باید مورد توجه قرار گیرد اشاره فرمودهاند. نظر به ساختار امروزی دولت و قوه مجریه بخشهای انتخاب وزرا و عُمال در اختیار رئیسجمهور است و نصب العین قراردادن معیارهای امام معصوم و عقل و تجربه امروزی در این زمینه ضروری است. امام علی درباره ویژگیهای وزرا(اصطلاح «وُزَرَائِک» از حضرت است و با تطبیق امروزی بهمعنای مسئولان ارشد دولت یا همان وزرا و معاونین است) خطاب به مالک اشتر با اشاره به ضرورت پرهیز از بکارگیری افراد بدسابقه برای وزارت فرمودهاند: «...تو میتوانی جانشینان خوبی به جای آنان انتخاب کنی، از کسانی که از نظر تفکر(دانش و تجربه) و نفوذ(اعتبار) اجتماعی کمتر از آنها نیستند. بنابراین آنها را از خواص خود در خلوتها و رازدار خویش در محافل خصوصی قرار بده. سپس (از میان آنها) افرادی را مقدم دار که در گفتن حقایق تلخ برای تو از همه صریحاللهجهتر باشند ؛ خواه موافق میل تو باشد یا نه.» خلاصه معیارهای حضرت درباره تعیین وزرا این است: عدمانتصاب افراد بدسابقه و و ضایع کننده حقوق مردم ، انتصاب افراد با سابقه مثبت و دانش بالا در طراز افراد باتجربه بدسابقه، مشورت با افراد خوشنام، معتبر و خوشسابقه، تعیین افراد صادق و نقاد و توجه بهنظرات آنان و پرهیز از انتصاب افراد گوشبهفرمان و بلهقربانگو برای وزارت.
2-امام علی در زمینه انتصاب عُمال(که قابل تطبیق بر کارکنان، نیروهای میانی و مدیران دولت است) نیز فرمودهاند: «در امور مربوط به کارگزارانت دقت کن و آنها را با آزمون و امتحان و نه از روی «تمایلات شخصی» و «استبداد و خودرأیی» بهکار گیر...از میان آنها افرادی را برگزین که دارای تجربه و پاکی روح باشند و از خانوادههای صالح و پیشگام و باسابقه در اسلام...آنگاه روزی آنها را فراوان کن (و حقوق کافی به آنها بده) زیرا این کار سبب تقویت آنها در اصلاح خویشتن میشود و ایشان را از خیانت در اموالی که زیرنظرشان است بینیاز میسازد و اضافه بر این حجتی در برابر آنهاست اگر از دستورات تو سرپیچی کنند یا در امانت تو خیانت ورزند. سپس با فرستادن مأموران مخفی راستگو و وفادار کارهای آنان را تحت نظر بگیر، زیرا بازرسی مداومِ پنهانی سبب تشویق آنها به امانت داری و مدارا کردن به زیردستان و مراقبت از معاونان میشود.» جمعبندی معیارهای انتخاب عمال یا همان مدیران رده دوم در اندیشه امام علی نیز اینگونه قابل بیان است: سنجش و تعیین افراد براساس آزمون و نگاه به توانایی و سوابق، تعیین افراد از خانوادههای با اصالت و باسابقه در خدمت به دین و کشور، تعیین حقوق مناسب برای مدیران جهت ممانعت از گرفتاری آنان به وسوسههای مالی و سوءاستفاده از بیتالمال و نظارت دائم بر آنان.
3-افزون بر معیارهای امیرالمومنین، مقام معظم رهبری نیز با تجربه دوران انقلاب و تحولات و دورانهای مختلف کشور در رابطه با ویژگیهای لازم برای مسئولان دولتی مباحث متعددی مطرح فرمودهاند. ایشان در آذرماه 97 و اختلافات بر سر قوانین بازنشستگی و کنار رفتن مدیران قدیمی کشور فرموند: «اطلاق قانون[بازنشستگی]، یعنی اینکه هر بازنشستهای باید بهکار گرفته نشود، این اطلاق درست نیست. چون بعضی از افراد هستند مثلاً سی سال هم خدمت کردهاند، بازنشسته هم شدهاند، فرض کنید که بیستساله بوده، هجدهساله بوده استخدام شده، حالا هم یک مردی چهلوهشتساله، پنجاهساله است، وقت کارش است و تجربه خوبی هم پیدا کرده، جایگزین هم ندارد؛ این است دیگر؛ قانون این را هم شامل میشود؛ اما شمول قانون نسبت به اینجور آدمهایی که کموبیش پیدا میشوند، درست نیست.» در اردیبهشت 99 معظم له در بیانی ماندگار، علاج مشکلات کشور را «دولت جوان حزباللهی» خواندند و در این رابطه فرمودند: «معنای دولت جوان و حزباللهی یک دولت پای کار، آماده و با نشاط است که علاج مشکلات است و میتواند کشور را از راههای دشوار عبور دهد. برخی در سنین بالا نیز بهمعنایی جوان و پر تلاش و با نشاط هستند، مانند شهید بزرگوار حاج قاسم سلیمانی که بیشتر از ۶۰ سال داشت اما اگر شهید نمیشد، او را تا ده سال دیگر نیز در همان مسئولیت حفظ میکردم.» مواردی همچون: داشتن روحیه جهادی، پاکدستی، مردمی بودن، کارآمدی، تحول گرایی، ابتکار و خطرپذیری، روحیه خدمتگزاری، روحیه جوانی و تلاشگری، ارتباط با دانشگاهیان و نخبگان و... نیز، ازجمله ویژگیهایی است که رهبر انقلاب به کرات و در دیدار اعضای دولتهای مختلف به آن اشاره داشتهاند.
4-نظر به موارد اشاره شده اکنون فرصت خوبی برای تحول در نحوه چینش کابینه و فرستادن پیام امید به عموم مردم و نخبگان، برای رئیسجمهور منتخب فراهم آمده است. آنگونه که از گوشه و کنار به گوش میرسد آقای پزشکیان علاقهمند به تشکیل دولت فراجناحی و ملی با حضور سلایق گوناگون است که تحقق آن در عمل بسیار میتواند امیدبخش باشد. در این راستا ضروری است وی از انتصاب چهرههای تکراری که حضور آنان در سطح اول دولت برای مردم ملالآور است پرهیز نماید، به نخبگان و جوانان درون وزارتخانهها و سازمانها برای انتخاب معاونین، رؤسا و وزرا توجه کند، افراد با سوابق تند سیاسی و رفتارها و مواضع نامناسب جناحی را کنار بگذارد، چهرههای تحولگرا، متخصص و خوشنام در جریانهای مختلف را وارد کابینه کند و در برابر سهمخواهیها ایستادگی کند. با رعایت چنین مواردی است که دولت فراجناحی، ملی و فراگیر میتواند تشکیل شود و رسم و سنت خوبی در تشکیل دولت باب شود. در نتیجه اتخاذ چنین رویکردی، بدنه دولت نیز راضیتر و باانگیزهتر شده و زمینه مشارکت اجتماعی و سیاسی مردم و نخبگان نیز بیش از پیش فراهم میشود.