شهروند| طوفان شن و فعال شدن کانون‌های گردوغبار داخلی، استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان و یزد را با گردوغبار شدید مواجه کرده و در وضع بحران قرار داده است. برق بسیاری از روستاهای این استان‌ها قطع شده و بسیاری از جاده‌های اصلی و فرعی این استان‌ها مسدوده شده‌اند. سازمان هواشناسی، غلظت آلاینده‌ها در زاهدان را ۲۵ برابر حد مجاز اعلام کرده است.
دیروز تصاویری از استان‌ها و شهرهای شرق و جنوب شرقی ایران رسید که این شهرها را درست مثل تصویر چند روز پیش اهواز فرو رفته در گردوغبار و آسمان آنها را تیره و خاک گرفته نشان می‌داد. دلیل این وضع که موجب شده نیروهای هلال‌احمر و سایر نهادهای امدادی به حالت آماده‌باش در بیایند، سرعت طوفان شن است که در ساعات اولیه در حدود 70 تا 80 کیلومتر اعلام شد، بعدازظهر به 95 کیلومتر در ساعت رسید. شدت گردوغبار ناشی از طوفان شن در هوای استان‌های کرمان و سیستان و بلوچستان به‌حدی بود که رفت و آمد در جاده‌ها از جمله جاده ترانزیت ریگان- چابهار را مختل کرد. براساس گزارش‌ها، بسیاری از جاده‌های فرعی و روستایی دچار شن گرفتگی شده‌اند. در کرمان شدت طوفان شن در شهرهایی مثل فهرج و ریگان موجب تعطیلی مدارس شد و بسیاری از معابر و جاده‌های این شهرها را فرا گرفت. طوفان شن نه‌تنها کانال‌ها و قنات‌های کشاورزی را مسدود کرده و خسارت‌های زیادی به کشاورزان زد که علاوه بر آن موجب قطع برق در 120 روستا در ریگان شد. طوفان شن همچنین با تخریب پمپ آب آشامیدنی شهر فهرج، موجب قطعی آب در نیمی از این شهر شد. براساس گزارش‌ها، نیروهای سازمان هلال‌احمر در شهرهای دچار بحران به حالت آماده‌باش درآمده‌اند. آنها دیروز 20 ماشین گرفتار در شن را در محور ریگان- ایرانشهر و کودکی که دچار خفگی در شن شده بود را نجات دادند. همچنین ۵۰تن از افراد گرفتار در محور فهرج – زاهدان با کمک امدادگران و نجات‌گران جمعیت هلال‌احمر از طوفان شن نجات یافتند.
امین باقری، فرماندار ریگان در پی طوفان اخیر گفت: «وزش طوفان‌های پی در پی شن در این منطقه از کشور، زندگی روزمره مردم را مختل و آنها را خانه‌نشین و بسیاری از باغات و مزارع‌شان را تخریب کرده است. این طوفان باعث شن‌گرفتگی بیش از 30 دهانه پل و بیش از 50 تابلو شد. » باقری ادامه داد: «این طوفان‌ها خسارت‌های میلیاردی بر جای می‌گذارد و باید برای آنها چاره‌ای اندیشیده شود.برای مهار طوفان‌های شدید شن نیاز به بادشکن در این شهرستان است تا بتوانیم از هجوم طوفان و شن به این شهرستان جلوگیری کنیم.» به گفته او، یکی دیگر از راهکارهای موثر برای مهار و کاهش خسارت‌های ناشی از طوفان‌های شن، توسعه کمربند فضای سبز پیرامون شهرهاست که از شدت طوفان‌ها کم می‌کند اما این شهرها اعتبارات کافی برای این منظور را در اختیار ندارند. طوفان شن همچنین باعث انحراف یک دستگاه تریلر و سپس واژگونی آن در جاده ریگان - ایرانشهر شد، البته این حادثه خسارت جانی در پی نداشت. آن‌طور که مریم سلاجقه، کارشناس هواشناسی، می‌گوید: «به دلیل جبهه هوایی مستقر در استان کرمان وزش باد مهم‌ترین پدیده در کرمان است که به همین دلیل هم گردوغبار آسمان این استان و شهرها و روستاهایش را فرا گرفته است.» او وجود کانون‌های محلی بیابانی در شرق استان کرمان را دلیل اصلی طوفان شن در این استان می‌داند.
فعال‌شدن کانون‌های گردوغبار به دلیل 17سال خشکسالی مستمر
در عین حال محمود صفرزاده، مدیرکل محیط‌زیست استان کرمان در گفت‌وگو با «شهروند»، گردوغبار اخیر در آسمان این استان را ناشی از شرایط داخلی می‌داند و می‌گوید: « 17سال است که ما در استان کرمان با خشکسالی مستمر مواجه هستیم. همین موضوع موجب کاهش میزان رطوبت خاک شده و فرسایش آن را افزایش می‌دهد. به طور کلی گردوغبار استان کرمان منشأ داخلی دارد و ما در این استان نقاطی داریم که منشأ تولید ریزگرد است و بعضا تحت‌تأثیر بادهای 30 روزه سیستان هم قرار می‌گیرد. خشکسالی موجب فعال‌شدن کانون‌های بیابانی و شکل‌گیری گردوغبار می‌شود و این مسأله در شرق کرمان شدید‌تر است.» به گفته او، پوشش گیاهی مناطق بیابانی هم تحت‌تأثیر خشکسالی و نابودی سفره‌های آب زیرزمینی از بین رفته است. او البته به این نکته اشاره کرد که در سال‌های اخیر 300هزار هکتار بوته‌کاری توسط سازمان منابع طبیعی انجام شده تا جلوی حرکت شن‌های روان و طوفان‌های شن را بگیرد اما علاوه بر این باید اقدامات دیگری ازجمله مالچ‌پاشی و بوته‌کاری‌های جدید انجام شود. به گفته محسن صالحی، مدیرکل ستاد بحران و حوادث غیرمترقبه استانداری کرمان، طوفان شن سه استان‌های کرمان، سیستانوبلوچستان و یزد را درگیر کرده و تنها در استان کرمان 40 تیر برق شکسته است. او تأکید کرد که براساس پیش‌بینی سازمان هواشناسی هوای این شهر از ظهر امروز (یکشنبه) به تدریج به وضع عادی بازمی‌گردد.
گردوغبار در زاهدان ۲۵ برابر حد مجاز
نه تنها در کرمان که طوفان‌های شن غلظت آلاینده‌ها و گردوغبار را در آسمان شهرها و روستاهای سیستانوبلوچستان هم به‌شدت افزایش داده است. به گزارش سازمان هواشناسی این استان، شدت وزش طوفان، غلظت گردوغبار حاکم بر شهرهای استان به‌ویژه زاهدان را به ۲۵ برابر حد مجاز و پنج برابر حد بحرانی رساند. براساس آخرین اطلاعات، غلظت ذرات معلق در هوای شهر زاهدان در دو روز گذشته به سه‌هزار و
۸۰۰ میکروگرم بر متر مکعب رسیده، این درحالی است که استاندارد جهانی ۱۵۰ میکروگرم بر متر مکعب است. در اثر گردوغبار، شعاع دید در زاهدان به کمتر از
۵۰۰ متر کاهش یافته و محور زاهدان به کرمان بر اثر طوفان شن و کاهش دید مسدود شد. خبرگزاری‌ها از قطعی برق در اثر سقوط تیرهای برق در بخش‌های شمالی استان زاهدان خبر داده‌اند. به گفته امین‌حسین نقشینه، کارشناس سازمان هواشناسی طوفان و گردوغبار در سیستانوبلوچستان تا ظهر امروز(یکشنبه) ادامه دارد و پس از آن به تدریج غبار در هوا فرو نشسته و به وضع عادی بازمی‌گردد.