بیژن عبدالکریمی  دانشیار فلسفه

جامعه امروز ما، جامعه‌ای است که با پدیده‌های مختلفی دست به‌گریبان شده و در این بحث نمی‌توان انگشت اتهام را به‌سمت خاصی نشانه گرفت، در این میان گاهی‌اوقات، رویه‌هایی در جامعه شیوع پیدا می‌کند که مضراتش به کل جامعه می‌رسد. یکی از این پدیده‌ها که جامعه ما را دربر گرفته، پوپولیسم است به این معنا که شیوه‌هایی از سوی افراد برگزیده می‌شود که با توجه به آن نوعی عوامگرایی در جامعه قالب می‌شود. در این میان، ژورنالیسم نیز از این پدیده تأثیر پذیرفته است و خود ژورنالیست‌های ما نیز درگیر پوپولیسم و آنچه پوپولیست‌ها می‌پسندند، شده‌اند. این پدیده در حالت کلی، باعث دلخوری است و این سوال را مطرح می‌کند که چرا روزنامه‌نگاران ما که به‌نوعی روشنفکران این سرزمین هستند، وارد این بازی می‌شوند و در بسیاری از موارد، مسائل اساسی را مطرح نمی‌کنند و بیش از اندازه به حاشیه‌ها می‌پردازند! در این میان، دردهای واقعی جامعه، از متن به حاشیه می‌رود؛ مطالبی که می‌توانند به جامعه کمک کنند و همیشه به شکلی در جامعه مطرح بوده و ارزشمند هستند اما تحت‌تأثیر این فضا، به شکل دیگر مطرح می‌شوند. مباحث زیادی وجود دارد که می‌تواند مطرح شود و با طرح آنها، مناظرات و مباحثاتی شکل بگیرد که نفع عمومی جامعه را دربر دارد اما متاسفانه جایی منتشر نمی‌شوند و از آنها، سخنی به میان نمی‌آید.
این فضا و عمومیت یافتن آن، باعث شده است در ابعاد مختلف دچار روزمرگی شویم. قدرت، روزمره؛ دولت، روزمره؛ افراد، روزمره؛ ژورنالیست‌هایمان هم دچار روزمرگی شده‌اند! دغدغه آنها در این شرایط چنین است که می‌خواهند صفحه‌هایی را که باید، پر کنند. با اطمینان می‌توان گفت در این فضا، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. این کار هم نوعی خودارضایی ذهنی است، یا نهایتا درد یک لقمه نان. تاسف اینجاست که با شیوع چنین رویه‌ای، حرف‌هایی که می‌تواند افق تازه‌ای ایجاد کند و به اندازه سر سوزنی، جامعه را به‌جلو ببرد، زده نمی‌شود. درست همان حرف‌ها و مطالبی که باید بیان و در روزنامه‌ها منتشر شود، مورد بی‌مهری قرار می‌گیرد و از آنها، صرف‌نظر می‌شود. بیش از هر چیز در این وادی، مسأله خودآگاهی است که به محاق می‌رود. حتی ژورنالیست‌هایی که مدعی آزادی‌اندیشه‌اند و بخشی از کنشگران جامعه را تشکیل می‌دهند، این امر را بر نمی‌تابند. آنها با پرداختن به موضوعات قشری و سطحی‌ای که به پدیده پوپولیسم دامن می‌زنند، به تهیه خوراک برای منابع ذینفع، می‌پردازند و با تغذیه پوپولیسم و رواج بیشتر آن، موجب فربه‌تر شدن آنها می‌شوند.