برزیل کشوری است که از لحاظ مسائل زیست‌محیطی بسیار برای دنیا اهمیت دارد. مسائل زیست‌محیطی در این کشور شامل جنگل تراشی در حوضه آمازون، تجارت غیرقانونی حیات‌وحش، شکار غیرمجاز، آلودگی آب و هوا، تخریب زمین و آلودگی آب ناشی از معدن کاوی، تخریب تالاب‌ها و استخراج نفت است. این کشور خانه تقریبا 13درصد کل گونه‌های شناخته شده است. برزیل دارای یکی از متنوع‌ترین مجموعه‌های گیاهی و جانوری روی کره زمین است. اثرات حاصل از فعالیت کشاورزی و صنعت به شدت تنوع زیستی این کشور را تهدید می‌کند. به‌عنوان یک کشور درحال توسعه و جدیدا صنعتی شده، نقش برزیل در به عهده گرفتن رهبری فعالیت‌های متناسب با حفظ محیط‌زیست بسیار برجسته است. در زمینه سوخت‌های زیستی، برزیل دومین تولید‌کننده بزرگ اتانول در جهان است. همچنین این کشور خانه دو شهر پایدار است، اگرچه مسائل و چالش‌های زیست‌محیطی همچنان نگرانی اصلی مردم برزیل است.
جنگل‌زدایی
این پدیده مشکل اصلی زیست‌محیطی این کشور است. برزیل زمانی بالاترین نرخ جنگل‌زدایی را در جهان داشت. یکی از علل تشدید جنگل تراشی در برزیل احداث سد بلو منتو بود. سدی که به دلیل اثرات منفی که بر تنوع زیستی و آزاد کردن گازهای گلخانه‌ای دارد، در مقابل اعتراض شدید بومیان برزیل و سازمان‌های محیط‌زیستی بزرگ قرار گرفت. جنگل‌تراشی در برزیل منبع مهم آلودگی، کاهش تنوع زیستی، و انتشار گازهای گلخانه‌ای در سراسر جهان است. اما این پدیده بزرگترین و اصلی‌ترین مشکل زیست‌محیطی و تخریب اکولوژیکی در برزیل را تشکیل می‌دهد. از سال 1970 بیش از 600هزار کیلومتر مربع جنگل‌های بارانی آمازون نابود شد و مساحت زمین‌های جنگل‌تراشی شده در مناطق حفاظت شده جنگل‌های بارانی آمازون تا بیش از 127درصد بین 2000 و 2010 افزایش یافت. همچنین، به منظور افزایش تقاضای جهانی برای چوب و سویا نابودی جنگل‌های بارانی آمازون شدت بیشتری هم گرفت.
دولت برزیل در‌سال 1985 وزارت محیط‌زیست را ایجاد کرد که به دنبال آن سازمان‌های زیست‌محیطی هم با هدف حفاظت محیط‌زیست طبیعی ایجاد شدند از قبیل سازمان بزرگ IBAMA در‌سال 1989. برزیل همچنین به لحاظ مدیریت و اداره محیط‌زیست جهانی از طریق ملحق شدن به گروه کشورهای با تنوع زیستی بالا و داشتن کرسی ریاست آن پیشگام بوده است. درواقع این کشور 70درصد تنوع زیستی زنده جهان را تشکیل می‌دهد و این خود نشان از این دارد که حفظ محیط‌زیست و منابع طبیعی این کشور از اهمیت خاصی نه‌تنها برای برزیل بلکه برای کل دنیا برخوردار است.
سیاست‌های اخیر وزارت محیط‌زیست برزیل
برزیل دارای یک قانون به‌طورکلی پیشرفته و جامع در حفاظت از محیط‌زیست است. وزارت محیط‌زیست برزیل اخیرا داده‌هایی را اعلام کرد که نشان از کاهش نرخ جنگل‌زدایی در آمازون از اواسط‌سال 2011را می‌دهد. درواقع این کاهش به دلیل افزایش آگاهی از اثرات مخرب عملیات‌های دست بشر است و درحال حاضر بهره برداری از جنگل به سمت جنگلداری پایدار در برزیل سوق پیدا کرده است. اگرچه شرکت‌های جنگلداری - بسیاری از این شرکت‌ها در خارج از برزیل هستند - به افزایش طول مدت کارشان در آمازون علاقه‌مند هستند، اما دولت برزیل فعالانه سیاست‌های جنگل داری پایدار خود را برای سال‌های متمادی ارتقا داده است. سازمان ملی تحقیقات فضایی برزیل به وزارت محیط‌زیست در کاهش جنگل‌زدایی در کل سال 2011 از طریق سیستم شناسایی و ردیابی جنگل‌زدایی کمک کرده است. به علاوه، دولت برزیل درحال مذاکره برای استفاده از ماهواره‌ها از هند به منظور بهبود کنترل و نظارت جنگل‌تراشی در جنگل‌های بارانی آمازون است. مقامات رسمی برزیل به همراه طرفداران محیط‌زیست مطمئن هستند که این بررسی‌ها و مطالعات توانایی دولت برزیل برای کنترل و مبارزه با جنگل‌زدایی، هدررفت تنوع زیستی و آلودگی‌ها را افزایش خواهد داد. از طرف دیگر، وزارت محیط‌زیست برزیل درحال انجام اقداماتی به منظور اجرای موثرتر خط‌مشی کاهش جنگل‌زدایی خود از طریق بستن کارخانه‌های چوب‌بری غیرقانونی و تصرف تخته و الوار و وسایل نقلیه غیرقانونی است. وزارت محیط‌زیست برزیل کوشش بسیاری در زمینه حفظ و توسعه پایدار بیوماس و ذخیره ژنتیکی برزیل کرد. در نتیجه، دولت برزیل استراتژی‌هایی را برای اعمال سیاست‌های ویژه خود در امر حفاظت از تنوع زیستی توسعه داد و در این زمینه فرصت‌های بی‌نظیری را برای بخش خصوصی در جهت مطالعه و بررسی تنوع زیستی برزیل فراهم کرد. برای مثال برنامه «زمین قانونی»، که توسط وزارتخانه‌های توسعه کشاورزی و محیط‌زیست شکل گرفت، دربرگیرنده مسئولیت‌هایی در قانونی کردن استفاده از زمین‌های عمومی اشغال شده در منطقه آمازون است. این قانون و برنامه در محدود کردن بازار گوشتی که در مناطق جنگل‌تراشی شده غیرقانونی تولید شده‌اند بسیار موفق بود. همچنین این برنامه با شناسایی مناسب از مناطق مجاز در آمازون به رشد نیشکر برای تولید اتانول کمک کرد. مقامات برزیل دریافتند که جلوگیری از جنگل‌زدایی و حفظ محیط‌زیست و ارتقای تولید اتانول قسمتی از راه‌حل مشکل تغیر اقلیم است. در‌سال 2010، این کشور قدم‌های محکمی برای توسعه و پیشرفت تعهدهای تغییر اقلیمی خود برداشت. برای مثال، سیاست مبارزه با جنگل‌زدایی در آمازون در سال‌های اخیر نتایج مثبتی را به بار آورد. داده‌ها سال 2010 نشان می‌دهد که برزیل نرخ جنگل‌زدایی در آمازون را تا بیش از 70درصد کاهش داده است- پایین‌ترین نرخ جنگل‌زدایی طی 20سال. با این نرخ کاهش در جنگل‌زدایی، هدف این کشور کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تا 40درصد تا‌سال 2020 است. همه این اتفاق‌های مثبت باعث شد که وزیر وقت محیط‌زیست برزیل خانم ایزابلا تکسرا جایزه قهرمان زمین سال 2013 سازمان ملل را دریافت کند. تکسرا این جایزه را به دلیل نقش بسیار مهمش در کاهش جنگل‌زدایی در جنگل‌های آمازون و همچنین سهم وزارتخانه متبوعش دربالا بردن رتبه توسعه پایدار دریافت کرد. درواقع در اجرای سیاست‌های کاربری صحیح اراضی در برزیل که به کنترل و پیشگیری از قطع درختان کمک کرده است وزارت محیط‌زیست نقش مرکزی را به عهده داشت. براساس آمار دولت، طی 10 سال گذشته برزیل شاهد کاهش جنگل‌زدایی از 84درصد، معادل هدررفت بیش از 27هزار کیلومتر مربع در سال 2004، به حدود 4500کیلومتر مربع در سال 2012 بود.
یکی از اقدامات دولت برای کاهش جنگل‌زدایی، افزایش بودجه نیروی پلیس در برخورد با عاملان غیرقانونی تجارت چوب و استفاده از ماهواره‌ها برای ردیابی کردن کوچکترین تغییرات در پوشش جنگلی بود. در این مسیر وزارت محیط‌زیست تنها نبود. درواقع تعداد زیادی از سازمان‌های خصوصی محیط‌زیست در داخل برزیل به همراه سازمان‌های بین‌المللی و NGOهای متعدد دولت را در این راه همراهی کردند. درواقع جامعه مدنی و بخش خصوصی برزیل اثر مثبت و قابل ملاحظه‌ای در حفظ محیط‌زیست برزیل دارند.
برزیل پنجمین کشور بزرگ دنیا است به همین دلیل توسعه اقتصادی در مسیر توسعه پایدار و در
رقابت بودن با کشورهای جهان در این کشور بسیار مهم و حیاتی است. در این خصوص حفظ محیط‌زیست و توسعه پایدار بزرگترین وظیفه دولت برزیل محسوب می‌شود. بنابراین برای رسیدن به این هدف سیستمی
به وجود آمد به نام سیستم محیط‌زیست ملی که کلیه سازمان‌های زیست‌محیطی چه دولتی و چه خصوصی از شهرداری‌ها گرفته تا فرمانداری‌ها و استان‌ها را در برگرفته است و هدفشان حفظ و ارتقای محیط‌زیست و نظارت دقیق بر فعالیت‌های اقصادی در مناطق درحال توسعه است. از این‌رو برای این‌که برزیل در رقابت بازارهای جهانی باقی بماند، قانونی در این کشور به تصویب رسید که کلیه موادشیمیایی ساخته‌شده در برزیل باید گواهی معتبر ISO 1400 دریافت کنند. یعنی درحال حاضر شرکت‌های شیمیایی این گواهی را دارند. درواقع این گواهی‌ها و سایر اعتبارنامه دو هدف را دنبال می‌کنند یکی ماندن در عرصه رقابت تجارت جهانی و دیگر تبدیل شدن به کالاهای دوستدار محیط زیست. وزارت محیط‌زیست با همکاری سایر وزارتخانه‌ها مثل وزارت کشاورزی تأکید زیادی بر تولید سوخت‌های سبز کردند. از این رو این کشور یکی از سردمداران تولید سوخت‌های زیستی در دنیا است. وزیر محیط‌زیست برزیل، ایزابلا تکسرا ادعا می‌کند که تولید سوخت زیستی در برزیل طبق سیاست‌های کلان این کشور به‌طور پایداری درحال افزایش است. تولید سوخت‌های زیستی علاوه بر این‌که از محیط‌زیست و طبیعت محافظت می‌کند، اشتغال‌زایی و مزایای اجتماعی بسیاری را هم با خود همراه دارد. اگرچه این کشور همچنان با مشکلات زیست‌محیطي عدیده‌ای روبه‌رو است، ولی این امید وجود دارد که با همین رویکرد و بهره گرفتن از افکار عمومی و جامعه مدنی این مشکلات
پشت سر گذاشته شود تا مجدداً بخشی از حیات از دسته رفته به یکی از بزرگترین ذخایر زیست کره جهان بازگردد.
http: //www.unep.org