[ مهدی جابری] نهم دی‌ماه همه آرمان‌ها و زیبایی‌های تاریخ انقلاب را یکجا در خود دارد و این رویداد را در تقویم ایران اسلامی می‌توان پیشواز دهه فجر دانست. نهم دی حماسه‌ای بود که 33 روز مانده به آغاز جشن‌های دهه فجر رقم خورد تا انقلاب را یکبار دیگر و پیش از سالروزِ پیروزی‌اش بیمه کند. برای پی بردن به اهمیت و ماهیت اصیل و ارزشمند این رویداد، قبل از هر تحلیل باید به بازخوانی بیانات رهبر معظم انقلاب پرداخت تا بتوان از دستاوردهای حماسه روز نهم برای تعالی و رشد همه‌جانبه ایران اسلامی در مسیر فتح قله‌ها بهره‌مند شد. ایشان 20 روز پس از این حماسه فرمودند: «یکی از این قله‌های فراموش‌نشدنی، همین نهم دی امسال (1388) بود.» آنچه می‌خوانید حاصل چندین ساعت جست‌وجو، تحقیق و مطالعه خبرنگار «شهروند» در پايگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آيت‌الله‌العظمی سيدعلی خامنه‌ای (مدظلهالعالی) است.
حماسه نسلِ سوم انقلاب
مقام معظم رهبری همواره تاکید ویژه‌ای بر نقش‌آفرینی نسل جدید در عرصه‌های مختلف داشته و دارند. ایشان حماسه نهم دی را مربوط به نسل سوم انقلاب می‌دانند: «نهم دى را همین جوان‌ها، همین نسل سوم انقلاب به راه انداختند؛ آن حادثه عظیم را به‌وجود آوردند؛ آن سیلى محکم را به‌صورت کسانى نواختند که سعى‌شان این بود که مسیر حرکت اسلامى را با ایجاد فتنه منحرف بکنند؛ این کار را چه کسى کرد؟ جوان‌ها کردند، نسل سوم انقلاب کردند.» (بیانات در دیدار مردم قم؛ 17 دی 1393)
نهم دی و اراده انسان‌ها
رهبر فرزانه انقلاب اسلامی همه روزهای سال را مشابه یکدیگر می‌دانند و از نگاه ایشان، آنچه به این روزها هویت و اصالت می‌بخشد، «انسان» و اراده و مجاهدت اوست: «روزهای سال، به طور طبیعی و به‌خودی‌خود همه مثل همند؛ این انسان‌ها هستند، این اراده‌‌‌‌‌ها و مجاهدت‌هاست که یک روزی را از میان روزهای دیگر برمی‌کشد و آن را مشخص می‌کند، متمایز می‌کند، متفاوت می‌کند و مثل یک پرچمی نگه می‌دارد تا راهنمای دیگران باشد. روز عاشورا -دهم محرم- فی نفسه با روزهای دیگر فرقی ندارد؛ این حسین بن علی (علیه‌السلام) است که به این روز جان می‌دهد، معنا می‌دهد، او را تا عرش بالا می‌برد؛ این مجاهدت‌های یاران حسین بن علی (علیه‌السلام) است که به این روز، این خطورت و اهمیت را می‌بخشد. روز نوزدهم دی هم همین جور است، روز نهم دىِ امسال هم از همین قبیل است. نهم دی با دهم دی فرقی ندارد؛ این مردمند که ناگهان با یک حرکت -که آن حرکت برخاسته از همان عواملی است که نوزدهم دىِ قم را تشکیل داد؛ یعنی برخاسته از بصیرت است، از دشمن‌‌‌‌‌شناسی است، از وقت‌‌‌‌‌شناسی است، از حضور در عرصه مجاهدانه است- روز نهم دی را هم متمایز می‌کنند.» (بیانات در دیدار مردم قم در سالگرد قیام نوزدهم دی؛ 19 دی 1388)
مصداق پیروزی خون بر شمشیر
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظلهالعالی) حماسه نهم دی را مشابه با روزهای نخستین انقلاب توصیف می‌کنند و نقش عاشورای حسینی را در آن پررنگ می‌دانند: «نهم دی ۸۸، حادثه کوچکی نیست بلکه آن حرکت عظیم و ماندگار مردمی، شبیه حرکت بزرگ ملت در روزهای اول انقلاب است و باید تلاش شود در سالگرد این حماسه، حرف اصلی ملت ایران، یعنی حرکت در سایه دین و تحقق وعده‌های الهی تبیین شود. همانگونه که در ابتدای انقلاب، محرم به کمک این مردم آمد و امام خمینی(ره) فرمود خون بر شمشیر پیروز است، در قضایای ۹ دی هم، عاشورا به کمک ملت آمد و حماسه بزرگ و ماندگاری را خلق کرد.» (دیدار اعضای ستاد بزرگداشت حماسه 9 دی با رهبر انقلاب؛ 21 دی 1390)
البته ایشان در همان دیدار تاکید دارند که حماسه نهم دی نباید رویکردهای شعاری به خود بگیرد: «...اولا در بزرگداشت نهم دی جنبه‌های شعاری غلبه پیدا نکند و ثانیا به عمق شعارها که حرف اصلی ملت ایران بود، توجه شود.»
حماسه برخاسته از اعتماد
رهبر معظم انقلاب به برخی اظهارات مصلحت‌جویانه اشاره می‌فرمایند که در این اظهارات گفته می‌شود «آقا اعتمادِ از دست رفته مردم را برگردانید!» ایشان به صراحت اعلام می‌کنند که حماسه نهم دی مظهر اعتماد مردم به نظام است: «حادثه نهم دی یک حادثه عجیبی است؛ به خاطر دلبستگی مردم به نظام بود. اینها نشان‌دهنده اعتماد مردم است. متاسفانه می‌شنویم همین طور در اظهارات مصلحت‌جویانه، مکرر می‌گویند: آقا اعتمادِ از دست رفته مردم را برگردانید! کدام اعتمادِ از دست رفته؟! مردم به نظام اعتماد دارند، نظام را دوست دارند، از نظام دفاع می‌کنند.» (بیانات در دیدار مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران؛ 16 مرداد 1390)
آزمونِ دی‌ماه
مقام معظم رهبری دو روز پس از حماسه نهم دی در سال 1388، این رویداد تاریخی را یکی دیگر از آزمون‌های بزرگ ملت ایران عنوان می‌فرمایند: «اما مسئله نهم دی، [یعنی] دو روز قبل... پاسداشت آزمون‌های بزرگ یک ملت، یک مسئله اساسی است. آزمون‌هایی سر راهِ کشورها و ملت‌ها قرار می‌گیرد که در آن آزمون‌ها گاهی خوب می‌درخشند؛ مخصوص ملت ما هم نیست، منتها برای ملتِ ما در دوران انقلاب و بعد از پیروزی انقلاب تا امروز از این آزمون‌ها زیاد بوده است و از این درخشش‌ها هم زیاد بوده است و ملت درخشیده که یکی‌اش روز نهم دی سال ۸۸ بود. یعنی حضور ملت در عرصه فضای عمومی و در کف خیابان‌ها توانست یک توطئه ریشه‌دار و مهم را از بین ببرد.» (بیانات در دیدار جمعی از پرستاران سراسر کشور؛ 11 دی 1398)
پاسخ خطای دشمن
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظلهالعالی) در بیانات خود اشاره می‌فرمایند که در روز نهم دی، یکبار دیگر اشتباه محاسباتی دشمن درباره شرایط ایران اسلامی مشخص شد: «این را قاطعا عرض می‌کنم که دشمن با همه برنامه‌ریزی‌هایش، مردم ما را نشناخته، ملت ایران را نشناخته؛ اشتباه می‌کنند. دیدید در سال ۸۸ خطا کردند و آن فتنه را راه انداختند و کار را به جاهایی رساندند که به خیال خودشان جاهای بسیار باریک و حساس و دقیقی بود، [اما] ناگهان حرکت عمومی نهم دی همه را مبهوت کرد. این حرکت نهم دیِ سال ۸۸ از جنس همان حرکت نوزدهم دی شماها در سال ۵۶ است.» (بیانات در دیدار مردم قم؛ 19 دی 1395)
حرکتِ تداوم و استمرار انقلاب
رهبر حکیم و فرزانه انقلاب اسلامی از حماسه نهم دی‌ماه با عنوان یک «حرکت» یاد می‌کنند؛ حرکتی که استمرار انقلاب اسلامی است: «نهم دی -که البته در تبریز هشتم دی، یک روز زودتر از همه وارد میدان شدند- کسانی می‌آیند وارد میدان می‌شوند. همه این حرکت‌ها، حرکت‌های استمرار انقلابند؛ همه اینها اجزای یک حرکت عمومی هستند که ما اسم آن حرکت را می‌گذاریم «حرکت تداوم انقلاب و استمرار انقلاب» که همه با نگاه به هدف‌های بزرگ انقلاب و هدف‌های بلند انقلاب انجام می‌گیرد... .» (بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان‌شرقی؛ 28 بهمن 1400)
فهمِ نیاز در حماسه نهم دی
حرکت ماندگار و بزرگ نهم دی‌ماه از نگاه مقام معظم رهبری، ناشی از فهم یک نیاز اجتماعی و چگونگی پاسخ درست به آن نیاز بوده است: «...نهم دی یکی از این فعالیت‌ها بود؛ مردم، به صورت خودجوش، خودشان آمدند وارد میدان شدند، احساس نیاز کردند و این نیاز را برآورده کردند.» (بیانات در ارتباط تصویری با مردم آذربایجان‌شرقی؛ 28 بهمن 1400)
ایشان همچنین در 29 دی 1388 در دیدار با اعضای شورای هماهنگی تبلیغات اسلامی به همین نکته اشاره داشته‌اند: «...کار نهم دی‌ماهِ امسال هم همین جور بود. شناختن موقعیت، فهمیدن نیاز، حضور در لحظه مناسب و مورد نیاز؛ این اساس کار است که مومن باید این را هم با خود همراه داشته باشد تا بتواند وجودش موثر بشود؛ آن کاری را که باید انجام بدهد، بتواند انجام بدهد. »
فرصتی برای شناختن مردم توسط مسئولان
حماسه نهم دی‌ماه از نگاه رهبر معظم انقلاب، فرصتی برای شناختن مردم توسط مسئولان و دست‌اندرکاران است. ایشان از مسئولان می‌خواهند که مردم را اشتباه نگیرند و با همه وجود برای آنها کار و تلاش کنند: «اگر می‌خواهید حرف مردم را بفهمید، گوش کنید ببینید اینها چه می‌گویند. مردم آن کسانی هستند که بعد از آنکه یک تعدادی اغتشاشگر وارد میدان می‌شوند، اگر هم اعتراضی داشتند، به مجردی که می‌بینند شعار اغتشاشگر را، خودشان را کنار می‌کشند. بعد در روز نهم دی می‌آیند در میدان شعار خودشان را می‌دهند. مردم اینها هستند؛ اشتباهی نگیرند مردم را. مردم را با شعارهایشان، با حرف‌هایشان بشناسند و برای مردم کار کنند؛ مُخلِصاً لِلّهِ و لِوَجهِهِ الکَریم...» (بیانات در دیدار فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش؛ 19 بهمن 1396)
روزِ غیرت و تبدیل تهدید به فرصت
مقام معظم رهبری تاکید دارند که در جریان حادثه نهم دی، غیرت مردم به میدان آمد تا یک تهدید را به فرصت تبدیل کند: «...حادثه نهم دی سال ۸۸ هم همین جور است؛ آنجا هم یک تهدید بزرگی راه افتاد، چند ماه هم طول کشید اما غیرت مردم روز نهم دی به میدان آمد و آن حادثه را از بین برد، بلکه آثار سوء را هم از بین برد، آن تهدید را تبدیل کرد به فرصت. این یک نکته که عامل اصلی این پیروزی‌ها، این موفقیت‌ها، این تبدیل‌شدن تهدیدها به فرصت، غیرت دینی مردم بوده؛ این را بایستی حفظ کرد.» (بیانات در ارتباط تصویری با مردم قم؛ 19 دی 1400)
حماسه‌ای با قهرمانیِ مردم
قهرمان واقعی در همه حماسه‌ها و حوادثی همچون نهم دی از نگاه رهبر انقلاب، «مردم» هستند: «مردم در همه این دوران‌ها قهرمان اصلی ماجرا و سرگذشت انقلاب بوده‌اند. این راهپیمایی‌های عظیم، این حضور مردمی عظیم، این حضور در جبهه‌های دفاع مقدس در طول هشت سال و در بقیه جبهه‌ها، این راهپیمایی‌ها و تظاهرات انقلابی، بیست‌ودوم بهمن، روز قدس، حوادثی مثل بیست‌وسوم تیر، مثل نهم دی؛ اینها چیزهای عجیبی است؛ در همه اینها این ملت است که توانسته [شگفتی بیافریند]؛ یادمان باشد اینها را؛ و امروز روی این حساب کنیم، عبرت بگیریم، درس بگیریم که با این ملت چگونه می‌شود رفتار کرد، چگونه باید رفتار کرد.» (بیانات در دیدار رئیس‌جمهوری و اعضای هیأت دولت؛ 8 شهریور 1401)
نهم دی؛ تمام‌کننده حجت
حرکت بزرگ نهم دی‌ماه بنا به تعبیر رهبر فرزانه انقلاب، حجت را بر همه تمام کرد تا بدانند که حرکت مردم ایران اسلامی در کدام جهت است: «مسئولین کشور بحمداللّه چشم‌شان هم باز است، می‌بینند؛ می‌بینند مردم در چه جهتی دارند حرکت می‌کنند. حجت بر همه تمام شده است. حرکت عظیم روز چهارشنبه نهم دی‌ماه حجت را بر همه تمام کرد. مسئولین قوه مجریه، مسئولین قوه مقننه، مسئولین قوه قضاییه، دستگاه‌‌‌های گوناگون، همه می‌دانند که مردم در صحنه‌‌‌اند و چه می‌خواهند. دستگاه‌‌‌‌‌‌ها باید وظایفشان را انجام بدهند؛ هم وظایفشان در مقابل آدم مفسد و اغتشاشگر و ضدانقلاب و ضدامنیت و اینها، هم وظایفشان در زمینه اداره کشور.» (بیانات در دیدار مردم قم؛ 19 دی 1388)
ایشان در بخش دیگری از بیانات‌شان در همان دیدار می‌فرمایند: «در شرایط فتنه، کار دشوارتر است؛ تشخیص دشوارتر است. البته خدای متعال حجت را همیشه تمام می‌کند؛ هیچ وقت نمی‌گذارد مردم از خدای متعال طلبکار باشند و بگویند تو حجت را برای ما تمام نکردی، راهنما نفرستادی، ما از این جهت گمراه شدیم. در قرآن مکرر این معنا ذکر شده است. دست اشاره الهی همه جا قابل دیدن است؛ منتها چشم باز می‌خواهد. اگر چشم را باز نکردیم، هلال شب اول ماه را هم نخواهیم دید؛ اما هلال هست. باید چشم باز کنیم، باید نگاه کنیم، دقت کنیم، از همه امکانات‌مان استفاده کنیم تا این حقیقت را که خدا در مقابل ما قرار داده است، ببینیم.»
آخرین ضربه در نهم دی
رهبر معظم انقلاب اسلامی از حماسه نهم دی 1388 با عنوان قوی‌ترین و آخرین ضربه‌ای یاد می‌کنند که توسط مردم و در ماجرای فتنه بر پیکر بدخواهان و دشمنان وارد شد: «قوی‌ترین و آخرین ضربه را ملت در روز نهم دی و بیست‌ودوی بهمن وارد کرد. کار ملت ایران در بیست‌ودوم بهمن، کار عظیمی بود؛ نُه دی هم همین جور. یکپارچگی ملت آشکار شد. همه کسانی که در عرصه سیاسی به هر نامزدی رأی داده بودند، وقتی دیدند دشمن در صحنه است، وقتی فهمیدند اهداف پلید دشمن چیست، نسبت به آن کسانی که قبلا به آنها خوشبین هم بودند، تجدیدنظر کردند؛ فهمیدند که راه انقلاب این است، صراط مستقیم این است. (بیانات در اجتماع زائران و مجاوران حرم مطهر رضوی؛ یکم فروردین 1389)
حرکت بدون فراخوان
حرکت و حماسه نهم دی از آن جهت اهمیت دارد که براساس بیانات رهبر معظم انقلاب به صورت خودجوش و بدون فراخوان عمومی اتفاق افتاده است: «راز ماندگاری این انقلاب، اتکای به ایمان‌هاست؛ اتکای به خداست. لذا شما می‌بینید آن روزی که توده عظیم مردم در سرتاسر کشور احساس کنند که دشمنی‌ای متوجه انقلاب است، احساس کنند که دشمنیِ جدی‌ای وجود دارد، بدون فراخوان حرکت می‌کنند می‌آیند. روز نهم دی شما دیدید در این کشور چه اتفاقی افتاد و چه حادثه‌ای پیش آمد. دشمنان انقلاب که همیشه سعی می‌کنند راهپیمایی‌های میلیونی را بگویند چند هزار نفر آمده‌اند -تحقیر کنند، کوچک کنند- اعتراف کردند و گفتند در طول این بیست سال، هیچ حرکت مردمی‌ای به این عظمت در ایران اتفاق نیفتاده است؛ این را نوشتند و گفتند. آن کسانی که سعی در کتمان حقایق درباره جمهوری اسلامی دارند، این را گفتند. علت چیست؟ علت این است که مردم وقتی احساس می‌کنند دشمن در مقابل نظام اسلامی ایستاده است، می‌آیند توی میدان. این حرکتِ ایمانی است، این حرکتِ قلبی است؛ این چیزی است که انگیزه خدایی در آن وجود دارد؛ دست قدرت خداست، دست اراده الهی است؛ این چیزها دست من و امثال من نیست. دل‌ها دست خداست. (بیانات در دیدار فرمانده و پرسنل نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران؛ 19 بهمن 1388)
حماسه خیره‌کننده
حضرت آیت الله خامنه‌ای (مدظلهالعالی) حماسه نهم دی را به حدی عظیم می‌دانند که چشم جهانیان را به خود خیره کرد: «شما دیدید فتنه‌ای به وجود آمد، کارهایی شد، تلاش‌هایی شد، آمریکا از فتنه‌گران دفاع کرد، انگلیس دفاع کرد، قدرت‌های غربی دفاع کردند، منافقین دفاع کردند، سلطنت‌طلب‌ها دفاع کردند؛ نتیجه چه شد؟ نتیجه این شد که در مقابل همه این اتحاد و اتفاق نامیمون، مردم عزیز ما، ملت بزرگ ما در روز نهم دی، در روز بیست‌ودوی بهمن، آنچنان عظمتی از خودشان نشان دادند که دنیا را خیره کرد.» (خطبه‌های نماز جمعه تهران در حرم امام خمینی (ره)؛ 14 خرداد 1389)
ضرورت یادآوری نهم دی‌ماه به رسم قرآن
مقام معظم رهبری بر ضرورت یادآوری همیشگی ایام‌الله و حماسه‌هایی همچون نهم دی تاکید دارند و آن را راه و رسم قرآن کریم می‌دانند: «روز سیزدهم آبان، روز نوزدهم دی، روز نهم دی، روز بیست‌ونهم بهمن ــ قضیه تبریزــ روز تشییع شهید سلیمانی، روز تشییع شهید حُججی، اینها همه ایام‌الله هستند؛ اینها را می‌خواهند کتمان کنند... این درست نقطه مقابل قرآن است؛ قرآن ما را به یاد و ذکر این‌گونه حوادث امر می‌کند: وَ اذکُر فِی الکِتابِ مَریَمَ اِذِ انتَبَذَت مِن اَهلِها مَکاناً شَرقیّا؛ حادثه مهم [حضرت] مریم نباید فراموش بشود؛ این باید در تاریخ بماند. وَ اذکُر فِی الکِتابِ اِبراهیم... وَ اذکُر فِی الکِتابِ موسی... وَ اذکُر عَبدَنا اَیّوب... وَ اذکُر عَبدَنا داودَ ذَا الاَید... وَ اذکُر اَخا عادٍ اِذ اَنذَرَ قَومَهُ بِالاَحقاف؛ شاید ده مورد یا بیشتر در قرآن این جوری دارد: وَ اذکُر، وَ اذکُر. (بیانات در دیدار مردم قم؛ 19 دی 1401)