آسيبشناسي اجتماعي مطالعه و ريشهيابي بينظميها، ناهنجاريها و آسيبهايي نظير بيكاري، اعتياد، فقر، خودكشي، طلاق و...، همراه با علل و شيوههاي پيشگيري و درمان آنها و نيز مطالعه شرايط بيمارگونه و نابساماني اجتماعي است. اگر در جامعهاي هنجارها مراعات نشود، كجروي پديد ميآيد و رفتارها آسيب ميبيند. يعني، آسيب زماني پديد ميآيد كه از هنجارهاي مقبول اجتماعي تخلفي صورت پذيرد. عدم پايبندي به هنجارهاي اجتماعي موجب پيدايش آسيب اجتماعي است.
از سوي ديگر، اگر رفتاري با انتظارات مشترك اعضاي جامعه يا يك گروه يا سازمان اجتماعي سازگار نباشد و بيشتر افراد آن را ناپسند يا نادرست قلمداد كنند، كجروي اجتماعي تلقي ميشود. سازمان يا هر جامعهاي از اعضاي خود انتظار دارد كه از ارزشها و هنجارهاي خود تبعيت كنند. اما طبيعي است كه همواره افرادي در جامعه يافت ميشوند كه از پارهاي از اين هنجارها و ارزشها تبعيت نميكنند. افرادي كه همساز و هماهنگ با ارزشها و هنجارهاي جامعه يا سازماني باشند، «همنوا» يا «سازگار» و اشخاصي كه برخلاف هنجارهاي اجتماعي رفتار كنند و بدانها پايبند نباشند، افرادي «ناهمنوا» و «ناسازگار» هستند. در واقع، كساني كه رفتار انحرافي و نابهنجاري آنان دایمي باشد و زودگذر و گذرا نباشد، كجرو يا منحرف ناميده ميشوند. اينگونه رفتارها را انحراف اجتماعي يا كجروي اجتماعي گويند.
اما آيا در مورد آسيبهاي اجتماعي مدل و شيوه برخورد ايراني داريم؟ ولیالله نصر، مدیرکل دفتر آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی کشور ميگويد: بايد نسبت به ایجاد مدل ایرانی برای مطالعات خود در حوزه آسیبهای اجتماعی تلاش کنیم. چرا كه در حوزه مسائل اجتماعی کشور با عقبماندگیهای بسیاری مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه تحریمها و مسائل سیاسی، اقتصادی در عقبماندگی کشور در رابطه با مسائل اجتماعی تاثیرگذار بوده است، افزود: با وجود تالیف 7 جلد کتاب در حوزه طلاق، همسر آزاری، کودکآزاری، کودکان کار، زنان آسیبدیده خیابانی، دختران فراری و خودکشی باز هم نیاز است که سایر پژوهشگران در این حوزه وارد شوند. در حوزه آسیبهای اجتماعی قدمهای مفیدی برداشتهایم چراکه ما دارای، پتانسیلها و پژوهشگران خوبی هستیم. یکی دیگر از مشکلات ما در حوزه آسیبهای اجتماعی خلأ نظریهپردازی و مدل اجتماعی است چراکه آنچه بهعنوان دانش درحال فراگرفتن هستیم، وارداتی و از سایر کشورهاست بنابراین ضرورت دارد نسبت به ایجاد مدل ایرانی برای مطالعات خود در حوزه آسیبهای اجتماعی تلاش کنیم. مدیرکل دفتر آسیبدیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی در خاتمه از آغاز بهکار مجدد شورای سازماندهی کودکان خیابانی پس از 8سال تعطیلی خبر داد.