[  شهروند]  بسیاری از مردم این سرزمین که سن‌شان به نشستن پای سینما و تلویزیون دهه 60 و اوایل دهه 70 قد می‌داد؛ یک بار دیگر پس از سال‌ها یاد فردوس کاویانی افتاده بودند. بازیگر نجیب این سامان که با اینکه در سال‌های اخیر درگیر پارکینسون و بعد هم آلزایمر بود و همین‌ها هم او را از فضای رسانه‌ای کشور دور کرده بود، اما هیچ‌گاه از دل مردم بیرون نرفته بود و حضورش -هر بار در بازپخش سریال‌هایش- این واقعیت را به ستارگان امروزی یادآوری می‌کرد که زمانی نه‌چندان دور، ستاره‌ها چقدر درخشان‌تر بودند! بازیگری که یکی از آخرین بازماندگان نسلی است که بعد از سال‌ها ممارست، بالاخره در دهه پرماجرای 60 که سینما و تلویزیون شاهد یک تغییر نسلی اساسی بودند، چراغ تولیدات هنری را روشن نگه داشتند و خود نیز بالیدند و به اوج رسیدند و ستارگانی بسیار بسیار پرفروغ شدند که نام و یادشان هنوز و همچنان زنده و محبوب است...

کارنامه غبطه‌برانگیز
فردوس کاویانی که در 82 سالگی درگذشت، کارنامه‌ای پروپیمان‌تر از بسیاری از ستارگان دیگر این حرفه داشت. او در واقع یکی از بهترین بازیگران مکمل سینما و تلویزیون ایران در تمام عمر این رسانه-هنرها بود. اما نجیب بود و این نجابت دست‌کم در این اواخر او را از کانون توجه دوربین‌ها دور نگه داشته بود. فردوس دوست‌داشتنی ما از آنهایی نبود که خود را همیشه و همه‌جا توی چشم بکنند. برای همین هم آنهایی که عقل‌شان به چشم‌شان بود، بسیاری از مواقع فراموشش می‌کردند. بله، باور کنید. بازیگری که فیلم‌هایی چون «رسول پسر ابوالقاسم» داریوش فرهنگ، «پرونده» مهدی صباغ‌زاده، «اجاره‌نشین‌ها»ی داریوش مهرجویی، «در مسیر تندباد» مسعود جعفری‌جوزانی، «سایه خیال» حسین دلیر، «همه دختران من» اسماعیل سلطانیان، «جاده عشق» رجب محمدین، «سفر پرماجرا»ی    سیامک اطلسی و بسیار بسیار آثار دیگر از قبیل «سگ‌کشی» بهرام بیضایی را بازی کرده بود، این اواخر داشت فراموش می‌شد. به‌رغم همکاری با کارگردانان بنامی چون بهرام بیضایی، داریوش مهرجویی، محمد بزرگ‌نیا، زنده‌یاد یدالله صمدی و مسعود جعفری‌جوزانی، مخاطبان اما او را با نقش‌آفرینی در سریال‌های تلویزیون به یاد می‌آورند. به عنوان عضو گروه بازیگران سریال‌هایی چون «محله بروبیا» و «محله بهداشت» که در دهه 60 اصلا می‌توان گفت فعالیت‌های نمایشی تلویزیون بعد از انقلاب را آغاز کردند. هنرمندی که سریال‌هایی مثل «آئینه» غلامحسین لطفی، «مش‌خیرالله صندوقچه اسرار» داریوش مودبیان، «همسران» مسعود رسام و بیژن بیرنگ، «آژانس دوستی» و «تفنگ سر پر» امرالله احمدجو و بسیار سریال‌های به‌یادماندنی دیگر را در کارنامه داشت. زنده‌یاد فردوس کاویانی در طول دوران کاری خود در نمایش‌هایی چون «بالماسکه دزدان»، «سلطان مار»، «سهراب و اسب و سنجاقک»، «آهسته با گل‌سرخ»، «مرگ تصادفی یک آنارشیست» و «شهر قصه» بازی کرده بود و یکی از آخرین تجربه‌های حضورش روی صحنه هم به نمایش «تانگوی تخم‌مرغ داغ» به کارگردانی هادی مرزبان به سال ۱۳۹۳ برمی‌گردد.
زنده‌یاد کاویانی که دانش‌آموخته رشته بازیگری و کارگردانی از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود، بازیگری را از سال ۱۳۴۰ در تئاتر آغاز کرده بود. او اما بعد از اولین حضور خود در سینما در سال 1349، مهم‌ترین نقش‌آفرینی‌هایش را در سینما و تلویزیون بعد از انقلاب تجربه کرد و علاوه بر جوایز متعدد تئاتری و تلویزیونی برای بازی در فیلم‌های «در مسیر تندباد» (۱۳۶۷) و «جنگجوی پیروز» (۱۳۷۷) نامزد سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل مرد نیز شد. گفتنی است که در ۲۶ تیر ۱۳۹۸ مراسم نکوداشتی برای فردوس کاویانی در خانه سینمای ایران برگزار شد که او خود به دلیل کسالت در آن مراسم حضور نداشت.

پایان خوش
فردوس کاویانی با اینکه از فضای کار و خبر خارج شده بود، اما فراموش نشده بود. او که در ده دوازده سال اخیر، به دلیل بیماری از دنیای رسانه به دور بود، زمانی که از دنیا رفت، به خوبی دید -و دیدیم- که هنوز و همچنان در دل و ذهن مردم است. این را کسانی می‌توانند گواهی دهند که در محوطه خانه هنرمندان ایران گردهم آمدند تا با او که یکی از آخرین بازماندگان طنز فاخر ایران بود، وداع کنند؛ جمعی از هنرمندان و دوستداران فردوس کاویانی، از اصغر همت -که به گفته خودش یکی از معدود بازماندگان لیست بلندبالای «آژانس دوستی» است- تا پژمان بازغی، رئیس هیأت بازیگران و البته هم‌دوره‌ها و همکارانی مثل مهدی میامی، اکبر رحمتی، اسماعیل خلج، رضا بابک، عزت‌الله رمضانی‌فر، حبیب دهقان‌نسب و خیلی‌های دیگر از جمله حسن فتحی و مسعود جعفری‌جوزانی. این پایان خوشی برای فردوس کاویانی بود.

یادآوری تلخ
فردوس کاویانی یکی از آخرین بازماندگان نسلی بود که این روزها بیشترشان تبدیل به خاطره شده‌اند. نسلی که با اینکه برخی از آنها در مراسم وداع با فردوس کاویانی حضور داشتند، ولی بیراه نیست اگر بگوییم که سینما و تلویزیون ایران تا ابد داغدار بسیاری از آنها خواهد ماند. از زنده‌یادها عزت‌الله انتظامی، محمدعلی کشاورز، جمشید مشایخی و داود رشیدی -که با اینکه به‌خصوص در سال‌های پیش از انقلاب بیشتر از کاویانی شناخته‌شده بودند، اما با هر متر و معیاری همگی جزو یک نسل هنرمند به شمار می‌آیند- تا هنرمندانی که در مرور یک‌به‌یک آثار زنده‌یاد کاویانی نام بسیاری از آنها به یاد می‌آید. از رضا ژیان و کامبیز صمیمی مفخم همکاران فردوس کاویانی در «محله بهداشت» تا حسین محب‌اهری در «محله بروبیا» و حسین پناهی، احمد آقالو، هرمز هدایت، حمید لبخنده، فتحعلی اویسی، فرهنگ مهرپرور، ابراهیم آبادی، خسرو شکیبایی، انوشیروان ارجمند، اسماعیل داورفر و نیکو خردمند که هر کدام در دوره‌هایی خاطرات پررنگی برای مخاطبان تلویزیون به وجود آورده‌اند و حالا نبود هر کدام یک حفره پرنشدنی به جای گذاشته است.