«ما در لیبی صاحب حق هستیم. همواره بودهایم. مثل بریتانیا در هندوستان، یا حتی فرانسه در مصر. هیچ کس نمیتواند این حق را از ما بگیرد». این دیالوگی است که در صحنهای از فیلم «عمر مختار» (با نام بینالمللی «شیر صحرا» محصول 1981 میلادی) اثر زندهیاد مصطفی عقاد از زبان ژنرال رودولفو گراتسیانی فرمانده نیروهای اشغالگر ایتالیایی در شمال آفریقا خطاب به عمر مختار رهبر استقلالطلبان لیبیایی بیان میشود. پاسخی که ژنرال مغرور ایتالیایی از پیرمرد دشداشهپوش و نحیف بادیهنشین میشنود اما شنیدنیتر است: ««شما هیچ حقی اینجا ندارید. لیبی کشور ماست». 92 سال پیش، برابر 16 سپتامبر 1931 میلادی، عمر مختار، که از دادگاه نظامی حکم اعدام دریافت کرده بود در شهر بنغازی لیبی به دار آویخته شد. تصویری که اغلب ما از عمر مختار میشناسیم مربوط به همان فیلم مشهور است که بارها از تلویزیون به نماش درآمده، اما برخلاف این شمایل سینمایی، او تنها یک پیرمرد بادیهنشین ساده نبود. عمر مختار صاحب تحصیلات دانشگاهی و یک سیاستمدار خودآموخته بود که چاره مبارزه با اشغالگری ایتالیاییها را در به دست گرفتن سلاح و مبارزه مسلحانه میدید. مختار از سال 1912 میلادی یعنی آغاز حمله ایتالیا به لیبی، تا سال 1931 میلادی که در جریان یک نبرد اسیر شد، به مدت 19 سال با اشغالگران جنگید. لیبی تا دهه نخست قرن بیستم جزو امپراتوری عثمانی به شمار میرفت. در سال 1911 میلادی، ایتالیا که از مدتها قبل به دنبال مستعمرهسازی در حاشیه دریای مدیترانه بود، این سرزمین را تصرف و آن از زیر بیرق عثمانیها خارج کرد. ایتالیاییها همانگونه که در دیالوگ ردوبدل شده در فیلم مصطفی عقاد نیز مشخص است، لیبی را معادل مصر برای فرانسه و هند برای انگلستان قلمداد کرده و این اشغالگری را نوعی موازنه قوا با رقبای منطقهای خود برمیشمردند. اما محاسبات آنها وقتی به هم ریخت که پیرمردی آزادیخواه دست به تفنگ برد تا کشورش را آزاد کند. تردد عمر مختار و یاران او در صحراهای بی آب و علف لیبی دست اشغالگران را برای به بند کشیدنشان بسته بود تا جایی که عاقبت بنیتو موسولینی دیکتاتور ایتالیا، پس از سالها جنگ و گریز بیحاصل، ژنرال چهار ستاره خود یعنی گراتسیانی را با مأموریتی ویژه یعنی دستگیری رهبر انقلابیون لیبیایی که حالا دیگر همه او را با لقب «شیر پیر صحرا» میشناختند، به شمال آفریقا فرستاد.