مجموعه مستند «داستان یک پایان» به کارگردانی علیرضا خوشنویس به تاریخچه تبدیل سازمان مجاهدین به فرقه منافقین پرداخته است. این مستندساز درباره تجربه ساخت این فیلم صحبتهایی کرده که با هم میخوانیم:
درباره مستند «داستان یک پایان» بگویید.
این مستند روایتی است جامع از سازمان مجاهدین خلق از ابتدای تأسیس تا زمان آغاز این پروژه در سال 95. یک پروژه مشترک که بخشی از کارگردانی آن را هم عبدالمهدی آگاهمنش برعهده داشت. این مجموعه 6 قسمتی به مقاطع گوناگونی مانند مقطع پیش از انقلاب و تولد سازمان مجاهدین، اتفاقات مربوط به اوایل انقلاب و رفتن عوامل سازمان به کشور فرانسه، نقش منافقین در جنگ، تأسیس کمپ اشرف و ویژگیهای فرقه بودن این سازمان پرداخته است.
چه زمانی تصمیم گرفتید این مستند را بسازید؟
روایت این مستند برای من زمانی آغاز شد که مستند مشهور «فیلم ناتمامی برای دخترم سمیه» در حال ساخت بود. در همان دفتری که این مستند در حال تولید بود، پیشنهادی مطرح شد تا در کنار مستندهایی که روایت شخصی افراد بهحساب میآیند، یک تاریخچه جامع هم در قالب یک مستند داشته باشیم. قرار بود تمرکز این مستند دیگر روی یک شخص نباشد و موضوع آن کلی و ناظر به اتفاقاتی باشد که برای سازمان و شخص رجوی رخ داده است.
دلیل اهمیت این فرد آیا جدای از جایگاهش بهعنوان رئیس سازمان است؟
بله؛ یکی از مهمترین مصادیقی که نشان میدهد رفتار این سازمان از جایی به بعد حالت فرقه بهخود گرفته، تبدیل شدن نظرات شخصی مسعود رجوی به ایدئولوژی سازمان است. تصویری که رجوی از شیوه مبارزه نشان میدهد، از ابتدا تلفیقی از ایدههای اسلامی و مارکسیستی بوده است. آنها میگفتند ما مسلمان هستیم، اما برای مبارزه باید سراغ ایدههای مارکسیسم و لنینیسم برویم! این ایدهها در طول بیش از ۵۰ سال عمر سازمان مدام تغییر میکند و آرامآرام تبدیل به ایدهها و سلایق یک فرد میشود. از جایی به بعد، این فرد حتی خودش را محق میداند که در زندگی شخصی افراد فرقهاش هم دخالت کند. مهمترین نمود این رویکرد هم جریان طلاق اجباری اعضا در پادگان اشرف بود. نمونههای دیگری از این موارد مانند سوءاستفاده از اعضا یا ساختن زیارتنامه برای مسعود و مریم رجوی هم در این مستند به تصویر کشیده شده است.