|  مصطفی عابدی  |   روزنامه‌نگار  |

شهردار تهران در روزهاي گذشته موضوع مهمي را درباره آينده منطقه شهري تهران بيان كرد و گفت: « آمار نشان می‌دهد که با روند مذکور تا ‌سال 1400 جمعیت مجموعه شهر تهران به بیش از 22‌میلیون نفر خواهد رسید که باید برای آن فکر و برنامه‌ریزی جدی شود. وی با اشاره به این‌که نرخ رشد جمعیت پایتخت در حال حاضر به 5/1‌درصد رسیده اما در مناطق پیرامون شهر تهران این عدد برابر با 7/4‌درصد است، گفت: این آمار نشان می‌دهد که با روند مذکور تا ‌سال 1400 جمعیت مجموعه شهر تهران به بیش از 22‌میلیون نفر خواهد رسید که باید برای آن فکر و برنامه‌ریزی جدی شود. شاید ما خط و خطوطی رسم کنیم که شهر تهران را در میان آن محدود نماییم اما برنامه‌ریزی باید برای کل منطقه تهران و جمعیت آن باشد، زیرا همان‌گونه که با موج‌های مختلفی ازجمله آموزش، مسکن، اشتغال و غیره روبه‌رو بوده‌ایم؛ در آینده موج‌های جدیدی ازجمله پیری و معضلات اجتماعی گریبانگیر ما خواهد بود. از شورایعالی نظارت بر توسعه شهری تهران می‌خواهم تمام توان خود را به کار گیرد تا سندی جامع و قابل دفاع در جهت حل مسائل مجموعه شهر تهران و اصلاح ساختارها در موضوعات سیاست، اکولوژی، امنیت اجتماعی، فرهنگی و کالبدی و فارغ از دیدگاه‌های سیاسی و مدیریتی تهیه نماید تا به مراجع ذی‌ربط و نهادهای بالادستی نظام ارایه شود».
اولين نكته مهم در اين اظهارات، تفكيك نكردن جلگه تهران از شهر تهران است كه شامل 22 منطقه است. شهر تهران را به لحاظ اداري مي‌توان واحد مستقلي در نظر گرفت، ولي جدا كردن آن از شهرك‌هاي اطراف و برخي شهرها مثل ورامين و پاكدشت و اسلامشهر و... غيرممكن است، به همين دليل بايد آينده اين شهر را در ذيل آينده واحدهاي مسكوني در جلگه تهران تصوير كرد و از اين منظر، مديريتي عالي براي آن بايد تصميم‌گيري و برنامه‌ريزي كند. همه موارد مناطق مسكوني در اين جلگه به يكديگر ربط دارند. از وضعيت به غايت بحراني آب گرفته تا هوا و امور اجتماعي و اقتصادي، در اين منطقه در هم تنيده است و نمي‌توان بدون لحاظ كردن وضعيت مناطق شهري جلگه تهران، شهر تهران را مديريت و اداره كرد. فارغ از اين نكته مهم که همسو با نگرانی طرح شده در جملات فوق است ولی تصويري است كه از سوی آقاي شهردار از تهران و شهرهاي اطراف آن در ‌سال 1400، يعني 7‌سال ديگر ارايه مي‌شود، دقیق نیست.
ابتدا به نظر مي‌رسد كه آمار و ارقام ارايه شده درخصوص جمعيت تهران و اطراف آن و نيز رشد جمعيت اين منطقه چندان درست نيست و برآوردهاي ارايه شده بيش از واقعيت است. شايد براي جلب توجه مخاطب چنين برآوردهايي جذاب باشد، ولي وقتي كه اعداد و ارقام مشخصی درباره آن ارايه مي‌شود، اين پرسش را ايجاد مي‌كند كه نكند، مجموعه نظام برنامه‌ريزي شهري براساس اين برآوردهاي غيرمنطبق بر واقعيت انجام شود. مطابق سرشماري‌سال‌های 1385 و 1390، جمعيت شهر تهران در اين فاصله حدود 400‌هزار نفر افزايش يافته است كه مطابق آمارنامه شهر تهران در ‌سال جاری مندرج در سایت شهرداری تهران، رشد جمعیت تهران در فاصله این پنج‌سال كمتر از نیم در ‌سال است و اگر اين رشد كمتر نشود، و به همين شيوه ادامه يابد، تا ‌سال 1400، حداكثر 700‌هزار نفر به جمعيت شهر تهران افزوده خواهد شد. ولي جمعيت ساير شهرهاي استان تهران كه شامل شهرهاي جلگه تهران به علاوه دماوند و فيروزكوه است، در اين پنج‌سال نيز از حدود 3/3 ميليون به رقم 3/4 ميليون رسيده و تا ‌سال 1400 حداكثر رقمي كه ممكن است با ادامه رشد فعلي در مناطق اطراف تهران بزرگ در جمعيت شاهد باشيم، حدود 3/2 ميليون نفر است كه در نهايت در ‌سال 1400، جمعيت تهران و جلگه آن حداكثر 3 ميليون نفر بيش از ‌سال 1390 خواهد بود كه برابر 7/15 ميليون نفر مي‌شود و اين رقم تا 22 ميليون نفر اعلام شده خيلي فاصله دارد. لحاظ کردن جمعیت روستایی جلگه تهران نیز تغییر چندانی در این برآوردها نمی‌دهد. ولي نكته مهم‌تر اين است كه فرض كنيم اين اظهارات و برآوردهاي آقاي شهردار درست باشد، چه بايد كرد؟ پاسخ به اين پرسش در حيطه مديريت شهري كشور ازجمله شهرداري تهران است. تهران و مناطق مسكوني اطراف آن همين الان هم دچار مشكلات متعددي هستند و غيرطبيعي نخواهد بود كه بحران آب در‌ سال 1394 گريبان اين منطقه را بگيرد و از تابستان هم بحران برق آن را تشديد كند.

 آلودگي هوا را هم كه نمي‌توان فراموش كرد. وقتي كه با همين تعداد جمعيت موجود ظرفيت‌هاي فعلي با نحوه مصرف ما همخواني ندارد، وقتي كه چند ميليون نفر ديگر هم اضافه شدند چه مي‌توان كرد؟ مخاطب اين هشدارها كيست؟ اینها تازه معلوم نشده از سال‌ها پیش چنین چشم اندازی وجود داشت. وقتي كه درصدد افزايش جمعيت هستيم بايد هم امكانات و ظرفيت‌هاي متناسب آن را فراهم كنيم. اينكه گفته مي‌شود «هر آن كس كه دندان دهد نان دهد.» درست است، مشروط به اينكه از عقلی هم كه داده شده استفاده شود. عرصه سياست و مديريت اجتماعي را نمي‌توان به امان خدا رها كرد، زيرا خداوند قدرت برنامه‌ريزي و مديريت و آينده‌نگري را هم به انسان عطا كرده است. آنچه در اظهارات آقاي شهردار آمده، تصوير به نسبت هولناكي را از وضعيت جمعيت در منطقه تهران در دهه آینده ارايه مي‌كند، ولي كدام مرجع بايد در جهت تصحيح اين تصوير گام عملي بردارد؟ گرچه دیر است ولی ماهی را هر وقت از آب بگیریم تازه است و اميدواريم كه دستورالعمل آقای شهردار دارای برنامه زمانبندی شده باشد و نتایج آن به اطلاع مردم برسد و به بیان معضلات كشور بسنده نشود، بيان مشکلات در درجه اول وظيفه مردم و رسانه‌هاست؛ وظيفه مديران ارايه راهبردهاي موثر براي حل آنها و ايجاد اطمينان در ميان مردم مبنی بر این‌که اراده و برنامه‌هایی برای حل مشکلات موجود است.