| مهدی پورمحمدی |
کشف روغن خطرناک و زندگی بر باد ده نخل در لبنیات و خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی به سلامت غذایی فرصتی یگانه در اختیار دولت برای خدمت بیشتر می‌دهد. طی این مدت مردم دریافتند که:
1- دولت قبلی با وجود شعارهای پوپولیستی برای سلامتی مردم هیچ ارزشی قائل نبوده است.
2- دولت قبلی با عرضه بنزین آلوده به بنزن تولید پتروشیمی‌ها باعث شد تا ایران به مقام بالاترین نرخ شیوع سرطان در جهان برسد.
3- دولت قبلی با صدور اجازه ورود روغن پالم به کشور و صدور اجازه به کار بردن این ماده بسیار خطرناک در کارخانجات روغن نباتی، لبنیات و دیگر صنایع غذایی با عذر ناموجه پایین نگه داشتن قیمت‌ها، سکته‌های قلبی و مغزی را به مهم‌ترین عامل مرگ‌ومیر در ایران تبدیل کرد و سن سکته را به زیر 30 سالگی کشاند.
تدبیر وزیر محترم بهداشت در اعلام عمومی این خطای نابخشودنی دولت قبلی و افشای وجود روغن نخل در لبنیات، اعتماد مردم به دولت تدبیر و امید در این خصوص را صد چندان کرده است. این فرصت یگانه‌ای است که دولت باید آن را غنیمت شمارد و با پشتیبانی مردم به اصلاح مسیر تولید موادغذایی اهتمام کند و سفره‌های مردم را از سموم و غذاهای بیماری‌زا بپالاید.
دولت اقدام عاجل کند
عاجل‌ترین اقدام دولت باید ممنوعیت فوری ورود روغن نخل به کشور باشد. مسئولان کشور ما در دوران هشت‌سال دفاع مقدس، دوران سازندگی و اصلاحات با تمامی مضایق و کمبودها، محدود بودن منابع ارزی، نیازهای جبهه‌ها و لزوم تأمین مایحتاج مردم، از ورود روغن نخل به کشور ممانعت کردند و توانستند کشور را اداره کنند. اگر در آن دوران سخت چنین امری ممکن شد باز هم با تدبیر می‌توان کشور را بدون روغن نخل بهتر از گذشته اداره کرد. مردم از این تصمیم دولت استقبال و از مسئولان پشتیبانی خواهند کرد.
دومین اقدام دولت باید وادار کردن تولیدکنندگان موادغذایی به شفافیت باشد. برچسب‌های فعلی موادغذایی خصوصا در مورد «مواد تشکیل‌دهنده و ترکیبات» ناخوانا، مبهم و منحرف‌کننده است. دولت تولیدکنندگان را موظف کند که بخش مواد تشکیل‌دهنده و ترکیبات دارای مشخصات زیر باشد:
1- با فونت درشت، خوانا و قابل خواندن با چشم غیرمسلح باشد. درحال حاضر حتی روی بسته‌های بزرگ موادغذایی، مانند بطری‌های روغن نباتی، شیر و بسته‌های ماست، ماکارونی بیسکویت‌ها و کیک‌ها به‌رغم کافی بودن فضا برای نوشتن از فونت‌های بسیار ریزی استفاده می‌شود که مصرف‌کننده برای اطلاع از مواد تشکیل‌دهنده جنسی که می‌خرد به زحمت می‌افتد و اگر در فروشگاه عینک و ذره‌بین و در برخی موارد میکروسکوپ همراه نداشته باشد نمی‌تواند بفهمد که بابت خرید چه چیزی پول می‌پردازد. این حق مسلم مشتری است که بداند بابت خرید چه چیزی پول می‌پردازد.
2- نام و تصاویر معرفی‌کننده کالا با نوشته های بخش مواد تشکیل‌دهنده و ترکیبات مغایرت نداشته باشد. بنا به حساسیتی که اخیرا با برملا شدن وجود روغن نخل در لبنیات پیدا شده است، دیروز روغن‌نباتی‌های موجود در منزل را وارسی کردم. روی بطری یک برند معروف روغن‌نباتی نوشته شده است: «روغن مخصوص سرخ‌کردنی» و زیر آن تصویر یک «گل آفتابگردان» مشاهده می‌شود. معنای این نام و این تصویر برای من و هر مصرف‌کننده دیگری آن است که محتوی این ظرف روغن آفتابگردان است و اقرار می‌کنم که صاحب این قلم آن را به همین اعتبار – بخوانید بی‌اعتباری - خریده است. اما در پشت بطری با خطی بسیار ریز و ناخوانا که فقط با چشم مسلح به تلسکوپ‌های بسیار قوی مخصوص ستاره‌شناسی قابل خواندن است ترکیبات آن را به این صورت شرح داده است: «مخلوطی از روغن‌های آفتابگردان، سویا،کلزا، پالم، پالم اولئین و آنتی‌اکسیدان مجاز خوراکی TBHQ و اسید سیتریک 12درصد» بدون تردید از نظر صاحب این قلم، این یک کلاهبرداری آشکار، غش در معامله و فریبکاری است. اگر این یک روغن‌نباتی مخلوط است، تولید‌کننده حق ندارد زیر نام آن فقط تصویر گل آفتابگردان بگذارد. چرا عکس نخل روغنی را نگذاشته است؟ ثانیا از هرکدام از این روغن‌ها چند درصد در این بطری وجود دارد. 1درصد روغن آفتابگردان، 2درصد سویا، 3درصد کلزا و 94درصد پالم و پالم اولئین و یا بالعکس! بالعکس آن را چه کسی باور می‌کند. مشتری حق دارد با نگاه اول از محتوای جنسی که می‌خرد آگاه باشد. ترکیبات و مواد تشکیل‌دهنده موادغذایی باید با نام و تصاویر روی بسته تطابق داشته باشد و درصد ترکیبات الزاما ذکر شود.
3- مبهم‌گویی و مبهم‌نویسی اگرچه در مورد مسائل سیاسی در تمامی دنیا معمول، مجاز و صحیح است، اما در مورد موادغذایی در کشورهای پیشرفته ممنوع است و در کشور ما هم لازم است به‌طورکلی ممنوع شود. دیروز یکی از تولیدکنندگان معروف مواد لبنی با ارسال پرشماری پیامک به مردم اعلام کرده است که «لبنیات... همیشه تازه، همیشه سلامت، همیشه بدون پالم. جهت اطمینان مصرف‌کنندگان محترم تأکید می‌نماید لبنیات... بدون روغن پالم می‌باشد.» نکته مبهم این آگهی این است که روغن‌نباتی‌های دیگر چطور؟ این مبهم‌نویسی است. درخصوص موادغذایی باید آنچنان شفاف نوشت که نیازی به ترجمه از فارسی به فارسی سلیس و روان نباشد!
روزنامه‌های امروز برای چندمین‌بار از قول دبیرکل محترم کانون انجمن‌های صنایع غذایی نوشته‌اند که «هیچ محصول لبنی بدون مجوز تولید نشده... کلیه واحدهای تولیدی از وزارت بهداشت پروانه دارند...» باید به جناب آقای دبیرکل دام عزه العالی محض استحضار ایشان عرض کرد که ما مصرف‌کنندگان سر سفره‌های صبحانه و ناهار و شام خود مجوز و پروانه نمی‌خوریم. بگذارید آن مجوزها و پروانه‌ها در قاب‌های زیبا زینت‌بخش اتاق‌های لوکس و سوپر مدرن تولیدکنندگان موادغذایی باشند. آقای دبیرکل! راحت باشید و خیلی ریلکس بفرمایید در شیر، ماست، پنیر خامه‌ای، پنیر پیتزا، پنیر پروسس، بستنی و سایر مواد لبنی که کودکان و سالمندان ما مصرف می‌کنند ماده سمی و خطرناک روغن نخل و وایتکس که از عوامل عمده سرطان و سکته‌های قلبی سال‌های اخیر بوده وجود دارد یا خیر. پاسخ این سوال به غایت ساده که این‌قدر پیچ و واپیچ ندارد. مبهم‌گویی به مصرف‌کنندگان خیانت به نسل‌های امروز و فردا است.
بازرسان وزارت بهداشت و سازمان استاندارد فعال شوند
وقایع اخیر، انتظار مردم از بازرسان را صد چندان کرده است. اعتماد مردم به بازرسان نباید خدشه‌دار شود. اگر بازرسان وزارت بهداشت و سازمان استاندارد برای این اعتماد ارزش قائل هستند که حتما این‌طور است باید خود پاسدار و نگهبان این اعتماد باشند. کار بزرگی که وزیر محترم بهداشت، درمان و آموزش پزشکی درخصوص محصولات لبنی انجام داد که به نظر این قلم باعث نجات جان هزاران انسان بی‌گناه خواهد شد کاری بود که باید بازرسان انجام می‌دادند. بازرسان وزارت بهداشت و سازمان استاندارد باید چشم و گوش دولت و مردم و حافظین سلامت هموطنان خود باشند.
کارکنان و کارگران صنایع غذایی اطلاع‌رسانی کنند
نقش کارکنان و کارگران شاغل در صنایع غذایی در اطلاع‌رسانی به هموطنان خود می‌تواند از هر فرد دیگری موثرتر، مستدل‌تر و آگاهی‌بخش‌تر باشد. این کارکنان و کارگران با اشرافی که به ورودی و خروجی واحدها و کارخانجات تولیدی دارند، بدون آن‌که امنیت شغلی خود را به خطر بیندازند می‌توانند تخلف‌های تولیدکنندگان را از طرق امنی که خود بهتر به آنها آگاهی دارند به مراجع ذی‌ربط و از طریق شبکه‌های اجتماعی به هموطنان خود اطلاع دهند و از این راه‌ها به سلامت و بهداشت جامعه کمک کنند و حافظ جان هموطنان خود باشند. هرکس جان انسانی را نجات دهد به مانند آن است که جان همه انسان‌ها را نجات داده است.
سازمان مردم‌نهاد برای نظارت بر حقوق مصرف‌کننده
«آخرالدوا الکی» راه‌حل نهایی و مکمل همه راه‌حل‌های سازمانی مردم‌نهاد است که بر همه مواد مصرفی نظارت مستمر و مردمی داشته باشد. این سازمان بنا به مردمی و مستقل بودن به آسانی می‌تواند در مواقع لازم حتی بر علیه دولت هم اقامه دعوی کند. اگر در زمان دولت‌های نهم و دهم چنین سازمانی وجود داشت، روغن نخل برای مصارف خوراکی وارد کشور نمی‌شد، کارخانه‌های موادغذایی این ماده خطرناک سکته‌آفرین را داخل غذای مردم نمی‌کردند، کارخانجات روغن‌نباتی عکس گل آفتابگردان را روی ظرفی که داخل آن روغن‌های دیگری هم هست چاپ نمی‌کردند. تولیدکنندگان، ترکیبات موادغذایی را روشن و دقیق با ذکر درصد با خطی خوانا و درشت بدون ابهام در بسته‌های تولیدی چاپ می‌کردند. اگر چنین سازمانی وجود داشت الان مسئولان وزارت بهداشت و سازمان استاندارد دولت‌های نهم و دهم درحال بالا و پایین رفتن از پله‌های دادگاه‌ها بودند.