طرح‌نو- سارا شمیرانی | «در روز ممکن است سه، چهار باری کنترلم را از دستم بدهم. از دیدن این همه بی‌نظمی و زرنگ‌بازی آدم‌ها عصبانی می‌شوم. برای همین هم نمی‌توانم آرام باشم و خیال کنم که اتفاقی نیفتاده. با آدم‌ها درگیری لفظی پیدا می‌کنم. بعد هم دلم می‌خواهد حرصم را یک‌جوری خالی کنم. حالا شده با دادزدن یا صدمه‌زدن به وسایل اطرافم. سابقه خانوادگی هم داریم. خانواده پدرم همگی آدم‌هایی تندخو و عصبی هستند. از این‌که تا این حد با آدم‌ها درگیر می‌شوم، کلافه‌ام. دلم می‌خواهد کاری کنم. دلم می‌خواهد صبورتر باشم و تا این حد واکنش‌های تند نشان ندهم.» این جمله‌ها را به‌عنوان یک شهروند خشمگین که از عصبانیت زیاد خودش خسته‌شده به مشاور کلینیک کنترل خشم می‌گویم. از او می‌خواهم کاری کند که بتوانم تا این حد عصبی نباشم. قرار است بدانیم در کلینیک کنترل خشم چه می‌گذرد. برای همین هم به‌عنوان مراجعه‌کننده وقت می‌گیرم و به اولین مرکزی که می‌خواهد آدمهای این شهر را کمی آرام کند، قدم می‌گذارم. مرکزی که البته این‌روزها محدود به یک اتاق کوچک است با دو صندلی و یک‌مشاور برای شنیدن حرف‌هایی که باعث عصبانیت و خشم زیاد در آدم‌ها شده است.
همه‌چیز بیشتر شبیه به یک‌جلسه مشاوره و روانشناسی است. شما هم اگر به این مرکز مراجعه کنید، اول باید کمی از موقعیت‌هایی که ممکن است شما را عصبانی کند، بازگو کنید. این‌که احساستان در این‌جور مواقع چیست؟ چه‌چیزی بیشتر شما را عصبانی می‌کند و وقتی عصبانی می‌شوید، دقیقا به چه موضوعی فکر می‌کنید. بعد هم مثال‌هایی را از زندگی روزمره‌تان و در مواجهه با آدمهای دیگر می‌زنید که نشان می‌دهد نقطه‌ضعف شما هنگام عصبانی‌شدن دقیقا چه‌چیزی است. مشاور هم به شما این قول را می‌دهد که در 4 جلسه به شما آموزش‌هایی بدهد که بتوانید به‌راحتی خشمتان را کنترل کنید. البته میزان خشم شما هم اهمیت زیادی دارد. ممکن است 8 جلسه برای شما درنظر گرفته شود یا اگر در موقعیتی هستید که هنگام عصبانیت به‌خودتان یا دیگران آسیب وارد می‌کنید، به یک روانپزشک معرفی شوید تا ضمن مصرف دارو جلساتی را بگذرانید که بتوانید خشمتان را کنترل کنید.
مشاور معتقد است، خشم همیشه هم بد نیست. یعنی این‌که اگر یک‌جاهایی بخواهید از خودتان دفاع کنید و حقتان را بگیرید لزوما نباید از این‌که عصبانی شده‌اید ناراحت باشید. خشم آن‌جایی نیاز به درمان دارد که شما را کلافه کند و همراه با این کلافگی یک حس دیگر مثل غم یا عذاب‌وجدان هم به دیگر احساسات شما اضافه کند. البته مشاور کلینیک کنترل خشم معتقد است، جلسات مشاوره گروهی خیلی بیشتر می‌تواند به افراد کمک کند تا خشمشان را کنترل کنند. اما فعلا این امکان برای این مرکز وجود ندارد. او می‌گوید، وقتی چند نفر آدم عصبانی دورهم جمع هستند و از موقعیت‌هایی که آنها را عصبی می‌کند، می‌گویند، بهتر می‌توان آنها را در موقعیت‌های مشابه گذاشت و راهکار داد برای این‌که بتوانند از این مرحله عبور کنند.
«در حال‌حاضر 30درصد قتل‌های عمد را عصبانیت‌های لحظه‌ای به‌وجود می‌آورند. همین عصبانیت‌های لحظه‌ای ممکن است برای هرکسی به‌وجود بیاید. برای آدم‌هایی که البته پیش‌زمینه تندخویی هم دارند، بیشتر است.» این حرف‌ها را مشاور مرکز کنترل خشم می‌زند. او توضیح می‌دهد که زندگی سخت شده و آدم‌ها خیلی از هنجارها را رعایت نمی‌کنند. هرکسی ممکن است رفتار خودش را داشته باشد. البته که تمام این رفتارها نیاز به درمان دارد اما ما باید یاد بگیریم بیشتر از این‌که به فکر عوض‌کردن محیط اطرافمان باشیم، خودمان را عوض کنیم. باید برخی مهارت‌ها را یاد بگیریم تا صبورتر باشیم. هرکدام از این مهارت‌ها البته نیاز به تمرین دارد. قرار نیست همه طوری رفتار کنند که ما می‌خواهیم. اما می‌توانیم بی‌خیال‌تر باشیم و از کنار مسائل راحتتر بگذریم. برای همین مشاور به شما دو برگه می‌دهد که باید تا جلسه بعد همه آنها را پرکنید. در این برگه‌ها موقعیت‌هایی که شما را در طول هفته عصبانی می‌کند،
با قید زمان و مکان می‌نویسید. بعد در یکی از ستون‌ها توضیح می‌دهید که موقع عصبانیت به چه چیزی فکر می‌کردید؟ درواقع تا جلسه بعد باید از حس خشم گرفته تا غمگینی و چیزهای آزاردهنده دیگر را روی کاغذ بیاورید. در جلسات بعد به‌صورت موردی روی این موقعیت‌ها کار می‌شود و درمان ادامه دارد.
بستن چشم‌ها و تصور یک موقعیت پر از آرامش و فرار هنگام عصبانیت، به این تصویر ذهنی یکی از تکنیک‌هایی است که باید یاد بگیرید تا بتوانید کم‌کم خشمتان را کنترل کنید. تنفس عمیق و شکمی نیز به شما کمک می‌کند برای این‌که در لحظه از شدت عصبانیت تان کم کنید. مشاور تأکید می‌کند که آدمهای زودجوش حتما چیزهای شیرین همراه داشته باشند. خوردن یک شیرینی یا شکلات در اوج عصبانیت قند خون را بالا می‌برد و می‌تواند از تولید هورمون‌هایی که باعث خشم شده‌اند جلوگیری کند. او معتقد است با این‌که وراثت و ژنتیک نقش زیادی در عصبی‌بودن آدم‌ها دارد اما قوه خشم را به‌راحتی می‌توان تقلیل داد. شاید عصبانیت آدمی که خانواده پدری‌اش همگی عصبی هستند به صفر نرسد اما این امکان وجود دارد که تا حد زیادی کاهش پیدا کند. کسانی که معتقدند وراثت باعث شده تا آنها عصبانی باشند دنبال یک توجیه هستند برای این‌که از درمان و پرداختن به این موضوع فرار کنند. جلسه مشاوره تقریبا 45 دقیقه زمان می‌برد. تکنیک‌های بیشتری در جلسات بعدی آموزش داده می‌شود. مشاور در پایان حرف‌هایش امیدوار است که این جلسه‌ها حتما جواب می‌دهد و می‌تواند از یک آدم عصبی، یک آدم صبور بسازد. چراکه این تجربه‌ها و ساخت چنین کلینیک‌هایی در کشورهای پیشرفته تجربه خوبی بوده و برای همین هم امروز به کشور ما رسیده است. او تأکید زیادی دارد که جلسات را ادامه بدهم و نگذارم همه‌چیز به حال خودش بماند. مشاور مرکز کنترل خشم می‌گوید،
4 جلسه زمان زیادی نمی‌برد اما ممکن است در همین جلسات کم اتفاقاتی بیفتد که از شما یک انسان آرام با رفتارهای هیجانی نرمال بسازد که کمتر در مواجهه با آدم‌ها آسیب ببینید.