زهرا جعفرزاده| پرستاران این روزها، حال خوبی ندارند. نارحتی‌هایشان، زیاد است. گلایه زیاد دارند،  از بیماران و همراهان‌شان، از پزشکان. آنها سال‌هاست که با تجمع در حیاط بیمارستان‌ها، مقابل ساختمان مجلس شورای اسلامی و حتی ریاست‌جمهوری خواسته‌هایشان را به زبان آوردند. اجرای قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت، قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، افزایش حقوق، جبران کمبود نیروی پرستار و ... را خواستار شدند. به سازمان نظام پرستاری، به خانه پرستار به معاونت پرستاری وزارت بهداشت و حتی رئیس‌جمهوری، متوسل شدند. هنوز ولی، گرفتارند. هنوز قانون بازنشستگی پیش از موعدشان تصویب نشده، قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، روزی زمین مانده و هنوز هم کمبود نیرو دارند.  همین دوماه پیش خبر آمد که 250 خدمت پرستاری تعرفه گذاری می‌شود. خبری که 8‌سال پس از تصویب قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، داده می‌شود. وزیر بهداشت، انتقاد جامعه پرستاری را شنیده، پزشک‌محور بودن این وزارتخانه را یا درآمدهای نجومی پزشکان را. اما می‌گوید که: «بدون حضور تیم و کار تیمی امکان موفقیت و خدمت‌رسانی به مردم وجود ندارد.» او مقایسه درآمد گروه‌های مختلف با یکدیگر نظیر جامعه پرستاری و پزشکی را اقدام معقولی نمی‌داند. اواخر آذرماه هم تأکید کرد که: «مطالبات پرستاران درخصوص تعرفه‌گذاری خدمات، دریافتی‌ها و رفع کمبود نیروی انسانی از طریق معاونت پرستاری این وزارتخانه درحال پیگیری است.» او قبول دارد که:  «در مورد پرستاری تاکنون هیچ اقدامی که رضایت‌مندی آنها را به همراه داشته باشد انجام نشده.»
 گلایه پرستاران در روزهای اخیر اما، بیش از گذشته شده. زمانیکه خبردار شدند، رزیدنت بیمارستان قلب شهید رجایی با پرستار زن برخورد فیزیکی کرده. ششم بهمن ماه    دبیرکل خانه پرستار این خبر را به رسانه‌ها اعلام کرد. ماجرا از این قرار بود که شب حادثه، رزیدنت زمانی‌که متوجه مرگ نوزاد سه ماهه می‌شود، به جای بررسی موضوع، به سراغ پرستار می‌رود و با او درگیری فیزیکی پیدا می‌کند.
پس از این حادثه بود که رئیس بیمارستان قلب شهید رجایی  برخورد فیزیکی  را تکذیب کرد و گفت که: «درگیری پزشک و پرستار لفظی بود، پزشک خطاکار هم از بیمارستان اخراج و به حوزه تخلفات دستیاری دانشگاه علوم پزشکی ایران معرفی شد.» فریدون نوحی به آنا گفت شبی که این اتفاق افتاد، پرستار تماس‌های مکرری با رزیدنت داشته، به همین خاطر او که مشغول اکوی یک بیمار بود، عصبانی شده و درنهایت برخورد لفظی کرده. «پزشکان حاضر در محل شهادت می‌دهند که دست رزیدنت به لباس پرستار هم نخورده.» به گفته رئیس بیمارستان قلب رجایی، رزیدنت، پیش از این هم سابقه بدرفتاری داشته.   به گفته نوحی، پس از این ماجرا، از پرستار عذرخواهی و ماجرا تمام می‌شود. از آن‌سو، نایب‌رئیس شورایعالی نظام پرستاری، اتفاقی را که برای پرستار بیمارستان رخ داده طبیعی
می داند  و می‌گوید: «این اتفاق ارزش چندانی ندارد و در جامعه ممکن است برای هر کسی در هر سمتی پیش آید.» عباس عباس‌زاده بر این موضوع تأکید دارد که: «این اتفاق موضوع شخصی و قضایی است و در این میان اصلا موضوع دعوای صنفی بین پزشک و پرستار مطرح نیست بنابراین فرد خاطی به مجازات خود خواهد رسید و این از نظر جنبه شخصی است.»
وزارت بهداشت
خشونت  علیه پرستاران را پیگیری کند
ماجرا تنها به این حادثه محدود نمی شود. پیش از این در دی‌ماه نیز جراحی در اتاق عمل بیمارستان صدوقی یزد، با سوپروایز برخورد فیزیکی داشت، یا موردی که در بیمارستان شهدای تجریش تهران در چند ماه گذشته اتفاق افتاد. محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار، به «شهروند» می‌گوید: «خانه پرستار نمی‌تواند این ماجراها را پیگیری کند، سازمان نظام پرستاری باید به وزارت بهداشت نامه دهد و خواستار پیگیری موضوع شود، اما متاسفانه این اتفاق نیفتاده.»
پرستاران مشکل معیشتی دارند
پرستاران  از سازمان نظام پرستاری می‌خواهند تا مشکلاتشان را به گوش مسئولان برسانند. هرچند که میرزابیگی، رئیس سازمان نظام پرستاری، حالا با حفظ سمت، معاونت پرستاری وزارت بهداشت را هم برعهده دارد.  12سالی می‌شود که نظام پرستاری، راه‌اندازی و متعهد شده که پیگیر خواسته‌های پرستاران باشد، حالا به گفته رئیس شورایعالی سازمان نظام پرستاری، وضع پرستاران نسبت به قبل خیلی بهتر شده اما هنوز هم نیاز به توجه دارند. یعقوب جعفری به «شهروند» می‌گوید: «در‌ سال 81 پرستاران ماهانه 135‌هزار تومان حقوق می‌گرفتند، حالا شرایط حقوقی‌شان خیلی ارتقا پیدا کرده، با این همه هنوز اما مشکلات جامعه پرستاری زیاد است.» به گفته این مسئول در سازمان نظام پرستاری، 8‌سال است که قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تصویب شده اما هنوز معطل اجراست. «در همین ارتباط با کمیسیون اصل 90 جلسه‌ای داشتیم و این موضوع را با آنها مطرح کردیم، قرار است این کمیسیون، موضوع را اسفندماه در جلسه‌ای پیگیری کند.» از آن طرف هم قرار است 252 خدمت پرستاری، تعرفه‌گذاری شده و به کتاب ارزش‌گذاری خدمات سلامت، افزوده شد. اینها را رئیس شورایعالی سازمان نظام پزشکی می‌گوید و ادامه می‌دهد: «اگر این اتفاق بیفتد و وعده وزیر بهداشت برای افزایش کارانه پرستاران محقق شود، وضع حقوقی پرستاران بسیار بهتر می‌شود.» براساس اعلام جعفری، وزیر بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی دستور داده تا آنها تا پایان بهمن‌ماه، کارانه پرستاران را تا دو، سه برابر افزایش دهند. این همان کارانه واقعی است که باید اعمال شود.
با همه اینها جعفری  می گوید: «ما نمی‌گوییم که وزارت بهداشت در بحث حقوق، با پرستاران مانند پزشکان عمل کند، چرا که همین حالا هم در خیلی از کشورها، دریافتی پزشکان 5/3 تا 4 برابر پرستار است، این هم طبیعی است، اما نباید اختلاف‌ها خیلی زیاد باشد به‌طوریکه بخش سلامت دچار چالش شود.» این مسئول در سازمان نظام پرستاری بر تعیین سقف درآمدی برای پزشکان تأکید می‌کند.«ظاهرا وزارت بهداشت می‌خواهد برای حقوق پزشکان سقفی تعیین کند. البته باید تا پایان‌ سال منتظر ماند و دید که آیا وزارت بهداشت این کار را انجام می‌دهد یا خیر.»
کمبود پرستار در بخش مراقبت‌های ویژه
اجرای قانون ارتقای بهره‌وری مشکل دیگر پرستاران است. سال‌ها طول کشید تا وزارت بهداشت زیر بار اجرای این قانون رفت، سرانجام هم در دولت قبلی، قانون عملی شد، اما نه آنگونه که پرستاران انتظار داشتند. رئیس شورایعالی سازمان نظام پرستاری می‌گوید: «از این قانون تنها 8 ساعت کار پرستاران اعمال شد و به آنها اضافه کار تعلق گرفت، درحالی‌که بازنشستگی پیش از موعد که برای مشاغل سخت و زیان‌آور باید اجرا شد و موردتأیید بیمه‌ها هم است، اعمال نشد.» او معضل را در کمبود نیرو می‌بیند. معضلی که سبب شده بخش مراقبت‌های ویژه، با 12تخت، تنها دو پرستار داشته باشد.
برخورد با متخلفان
 پروتکل وزارت بهداشت می‌خواهد
 از اردیبهشت‌ماه امسال هم که طرح تحول نظام سلامت اجرا شد، کار پرستاران دو برابر شد. آنها حالا با فشار مضاعفی مواجه شده‌اند، بیمارستان‌های شلوغ شده اما به تعداد نیروها اضافه نشده است. «در برخی استان‌ها حتی نصف آن نیرویی که موردنیاز است هم تأمین نشده، به همین خاطر مسئولان به فکر بکارگیری بهیار و بیمار یار افتاده‌اند.» او در ادامه به ماجرای اخیر برخورد فیزیکی اخیر با یکی از پرستاران هم اشاره‌ای می‌کند.  این مسئول در سازمان نظام پرستاری از تکرار این حوادث انتقاد می‌کند. «وزارت بهداشت باید پروتکلی برای برخورد با این متخلفان داشته باشد و پیگیری‌های لازم هم انجام شود. »
منشور اخلاقی بیمارستان‌ها
نادیده گرفته می‌شود
حمید چراغی، سوپروایزر بیمارستان بوعلی است. او هم در گفت‌وگو با «شهروند» از مشکلات پرستاران می‌گوید.  او کمبود پرستاران در بخش‌های مختلف بیمارستان را لمس کرده. «بعد از اجرای طرح تحول نظام سلامت، برخی بیماستان‌ها که بخشی با 40 تخت داشتند، اگر قبلا با 3 پرستار اداره می‌شد، حالا به‌خاطر مراجعه بالای بیماران و توزیع پرستاران در بخش‌های دیگر، همان بخش با دو پرستار و یک دانشجوی پرستاری اداره می‌شود. بخش‌های 18تخته، شده 25 تخت. همین اتفاقات‌درصد خطا را بالا می‌برد، در این شرایط بیمار خدمات با کیفیتی دریافت نمی‌کند از آن طرف هم پرستار با فشار زیادی مواجه می‌شود.» اینها اما تمام ماجرا نیست. پرستارها در معرض انواع مشکلات هستند. از کمبود نیرو و پایین بودن درآمد و اجرا نشدن قوانین‌شان، که بگذریم، می‌رسیم به شرایط سخت کاری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی. همانجا که آنها را در معرض انواع خطرات قرار می‌دهد. جایی که گرفتار انواع مشکلات عصبی و فیزیکی می‌شوند. نمونه آن پرستار یاسوجی است که شهریورماه‌ سال 89 از سوی همراه بیمار با پنجه بوکس مورد حمله قرار گرفت و یک چشمش را از دست داد. سوپروایز بیمارستان بوعلی که عضو کمیته پیگیری مطالبات پرستاران نیز هست، توضیحات بیشتری می‌دهد. «یک پرستار که صبح از خانه به مقصد محل کارش خارج می‌شود، باید خودش را برای هر اتفاقی در محیط کار آماده کند، این اتفاق می‌تواند درگیری با همراه بیمار یا پزشک، ابتلا به انواع بیماری‌ها و ... باشد. گاهی حتی پرستار درگیر مسائلی می‌شود که اصلا جزو وظایفش نیست.» چراغی، از رعایت نشدن منشور اخلاقی در بیمارستان‌ها هم گلایه می‌کند. «کسانی که این منشورها را نوشته‌اند هم به آن پای بند نیستند، حتی پزشکان هم این منشورها را نمی‌خوانند، همه‌اش شعار است.» او حرف‌هایش را اینگونه تمام می‌کند: «ما نیاز مندیک سیستم نظارتی قوی در نظام سلامت هستیم.»

فاصله درآمد پزشک و   پرستار زیاد است

عزت‌الله منوچهری ناظر مجلس در شورای عالی سازمان نظام پرستاری

وزارت بهداشت به شدت درگیر افزایش تعرفه‌هاست. هم اكنون نيز تعرفه پزشکان به‌ویژه جراحان خیلی بالا رفته، تا جایی که پزشکان متخصصِ غیرجراح نگران دستمزدها و تعرفه‌های خودشان شده‌اند. فاصله میان درآمد یک پزشک متخصص و عمومی خیلی زیاد شده، چه رسد به پرسنل غیرپزشک وزارت بهداشت، یعنی همان پرستاران و بهیاران و ماماها. همه اینها در شرایطی رخ می‌دهد که پزشکان تنها یک‌دهم کار مراقبت و درمان بیمار را انجام می‌دهند و عملا پرستاران در بیمارستان‌ها 80‌درصد کارها را عهده‌دار هستند اما درآمدهای نجومی چند صد‌میلیون تومانی برای همان پزشکان است و پرستاران از این درآمدها سهمی ندارند. همین موضوع سبب شده تا فاصله دریافت حقوق‌ها میان این گروه، اختلاف زیادی پیدا کند. لازم است وزارت بهداشت در عین حال که نقص‌های طرح تحول نظام سلامت را برطرف می‌کند، به این ایرادها و اتفاقاتی که در دریافت‌ها رخ داده، توجه کند. همین اختلاف در دریافت‌ها، پرستاران و پرسنل غیرپزشک را ناراضی کرده است. در هیچ کجای دنیا پزشکان تا این اندازه درآمدهای نجومی ندارند، آنجا تنها تعدادی پزشکان از درآمدهاي بالا برخوردارند اما حالا وزارت بهداشت برای از بین بردن زیرمیزی، حقوق این گروه را نجومی کرده است. در حالی ‌که باید حقوق متعادلی میان این گروه‌ها توزیع شود. این موضوع هم تنها بر سر درآمد میان پزشک و پرستار نیست، تمام جامعه باید حقوق‌های متعادلی دریافت کنند. شرایط به گونه‌ای است که فاصله معناداری میان حقوق جراحان با پزشکان عمومی و پرستاران ایجاد شده است. در حالی ‌که پرستاران قشر زحمت‌کشی هستند که تمام بار مراقبت از بیمار بر دوش آنها قرار دارد، ما در کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به شدت از حقوق پرستاران دفاع می‌کنیم.

پزشک  و   پرستار یک تیم هستند

مراد ‌هاشم زهی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس

به دلیل اتفاقاتی که اخیرا برای یکی از پرستاران رخ داده، جامعه پرستاری دچار حساسیت‌هایی شده اما باید به این نکته توجه داشت که پزشک و پرستار، جایگاه‌شان مانند یک خانواده است، ما اینها را جدا از هم نمی‌دانیم. البته این اواخر شاهد هستیم که درآمد پزشک و پرستار مقایسه می‌شود که البته از نظر من این‌گونه مقایسه‌ها منطقی نیست. اگر پرستاران اعتراضی دارند، باید این موضوع را در قشر خودشان جست‌وجو و پیگیري كرده و در درون همان گروه، درخواست‌های خود را مطرح کنند. نباید این دو گروه رقیب همدیگر به شمار روند. ما پیش از این در کمیسیون بهداشت از وزیر بهداشت پرسیدیم که چه جایگاهی برای پرستار در طرح تحول نظام سلامت دیده شده که آقای ‌هاشمی تأکید کرد که این طرح به نفع مردم است و پزشک و پرستار جایگاه خاصی در آن ندارند. البته نباید فراموش کرد که برخی از پزشکان حالا زمینه‌ای برای‌شان فراهم شده تا درآمدهای بالایی دریافت کنند، در مقابل هم هستند پزشکانی که حتی نمی‌توانند اجاره و مالیات مطب‌شان را پرداخت کنند. شاید مهم‌ترین خواسته پرستاران، اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری باشد، این هم مساله‌ای بود که متاسفانه از گذشته نادیده گرفته شده و خدماتی که از سوی این گروه و حتی پزشکان ارایه می‌شود، تعرفه مشخصی ندارد. حالا پس از گذشت ده‌ها‌ سال، کتاب ارزش‌گذاری خدمات سلامت تدوین شده، در حالی ‌که تعرفه‌ها باید هر‌ سال بازبینی می‌شد که باز هم متاسفانه برای پرستاران تعرفه خدماتی مشخص نشده؛ کاری که باید 20، 30‌ سال پیش انجام مي‌شد. هم اكنون نيز با اینکه اين قانون چندین ‌سال پیش تصویب شده، هنوز خبری از اجرایش نیست. به ‌هر حال پرستاران باید مطالبات و خواسته‌های خود را از روال منطقی دنبال کنند. نباید خود را با پزشکا ن مقايسه كنند.

نگاه واقع‌بینانه‌ای به جایگاه حقوقی پرستاران نشده

محمدحسین قربانی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس

دغدغه‌های جامعه پرستاری زیاد است، آنها هم مشکل حقوق و مزایا و هم سختی کار و هم کمبود پرستار دارند. پرستاری یکی از شغل‌های سخت و پرمشغله‌ است. پزشکان و بیماران هر دو گروه، از پرستاران انتظار دارند، به‌ویژه حالا که با اجرای طرح تحول نظام سلامت و پزشک خانواده در برخی از استان‌ها، حقوق پزشکان بهتر شده، لازم است که به این گروه بیش از گذشته اهمیت داده شود. با همه اینها به اعتقاد من با وجود سازمان نظام پرستاری، پرستاران باید مطالبات خودشان را از این گروه پیگیری کنند. هرچند که برخی از جامعه پرستاری برای خودشان نردبانی ساخته و توانستند به جایگاه‌هایی برسند و مطالبات پرستاران را پشت گوش انداخته‌اند، با این حال باید راهی برای فعال‌سازی این بخش سازمان نظام پرستاری پیدا کرد. البته کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم این آمادگی را دارد که از مسائل صنفی و حقوقی پرستاران در مجلس حمایت کند، به ‌هر حال همه اینها حق جامعه پرستاری است و باید آنها را مطالبه کنند. ما در کمیسیون بهداشت این تضمین را می‌دهیم که پیگیر مطالبات پرستاران باشیم. این را هم باید گفت که متاسفانه نگاه واقع‌بینانه‌ای به جایگاه حقوقی پرستاران نشده است. باید قبول کنیم که برخی قوانین مانند تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری، حتما باید اجرا شود و در چارچوب بیمه‌ای قرار گیرد. اتفاقات اخیری هم که در حوزه پرستاری رخ داده، از سوی جامعه پزشکی محکوم است اما نباید سبب شود تا همه پزشکان را با یک چوب برانیم. به‌ هر حال تیم سلامت همه باید در کنار هم کار کنند. هیچ‌کس سهم بیشتر ندارد. پزشک و پرستار و حتی کادر خدماتی بیمارستان، مکمل یکدیگر هستند، ما نمی‌توانیم آنها را از هم جدا کنیم.