نقش امام(ره) به عنوان مدیر بحران بینالملل به ویژه در جنگ تحمیلی، در امور رهبری و فرماندهی عالی جنگ، طوری بود که قاطعانه گرههای کور و بنبستهای ایجاد شده در برنامهریزیهای رزمی و نظامی را باز میکرد. تمامی این اقدامات با توجه به مولفههای تشکیل دهنده نقشه راهبردی امام خمینی (ره) در دوران جنگ انجام شد. از جمله این مولفهها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. بسیج همگانی و سازماندهی مردم و نیروهای مسلح تحت دو یگان عمده رزمی و پشتیبانی: برای آنکه همه نیروهای داوطلب بتوانند در حد تواناییها و استعدادهای خویش در این امر مهم سهیم باشند، امام(ره) اقدام به این مهم کردند و در این باره فرمودند: «هرکس میتواند باید جبهه برود و هر که نمیتواند در پشت جبهه کمک کند.»
2. توسعه تشکیلاتی نظامی و فرمان بر تشکیل نیروهای سهگانه سپاه: این امر موجب شد سپاه بتواند با هماهنگی بیشتر با نیروهای ارتش، در عرصههای نبرد حضور قویتری داشته باشد.
3. هماهنگی و به کارگیری امکانات پشت جبهه: امام خمینی(ره) نیروهای پشت جبهه اعم از دستگاههای اجرایی و تبلیغی و سیاسی را به هماهنگی با یکدیگر و توجه به مسائل جنگ دعوت و تمام فعالیتهای سیاسی، تبلیغی و اقتصادی پشت جبهه را با دفاع مقدس مرتبط میکردند و همواره ارگانها و سازمانهای دولتی را برای تقویت و آمادگی رزمی مردم و پشتیبانی از جنگ به کار میگرفتند.
4. مقابله با عوامل بازدارنده داخلی و تبلیغات دشمن در دوران دفاع مقدس حوادث گوناگونی پدید میآورد، برخی از این حوادث مانند رقابتهای جناحهای مختلف در کشور، معلول شرایط سیاسی داخل کشور بود که بعضا ملتهبکننده اوضاع نیز بود و برخی دیگر نتیجه اعمال گروههای ناآگاه داخلی که هرکدام از این حوادث به طور مستقیم یا غیرمستقیم میتوانست در حضور رزمندگان اسلام برای ادامه دفاع مقدس بحران ایجاد کند. اما امام(ره) با تدبیر استراتژی نوین، تأثیر منفی و شکننده هر یک از این حوادث را بر عرصههای نبرد و روحیه رزمندگان اسلام خنثی میکرد.
5. امام خمینی(ره) مبنای تصمیمگیریهای مهم خود را براساس اطلاعات دقیق از وضعیت جنگ و مشورت با مسئولان لشکری و کشوری بنیان میکرد. رهنمودهای امام خمینی(ره) بر اجرای عملیاتهای نظامی و دفاعی و ورود به خاک عراق، اقدامات مقابله به مثل در جنگ شهرها و قبول قطعنامه 598 سازمان ملل و... بر همین اصل و اساس استوار بود. ایشان حتی در جلسات بعضی از عملیاتها مثل عملیات والفجر 8 حضور داشتند و به طور کامل از طرح محورهای عملیاتی و وضعیت استقرار یگانهای عملکننده آگاه میشدند.
6. تفویض اختیارات: گستردگی و تخصصی بودن امور جنگ باعث شده بود که امام خمینی(ره) مسئولیت برخی از مسائل اجرایی و کارشناسی مرتبط با جنگ را به مسئولان کشور تفویض کنند و خودشان سیاست کلی و راهبردی دفاع مقدس را ترسیم و بر انجام آنها نظارت میکردند.
7. تشویق به نبرد: هنر مدیریت و رهبری امام خمینی(ره)، نفوذ معنوی ایشان در قلب میلیونها انسان مخلص و متعهد و شیفته به ولایت و رهبری بود. هرگاه پیامهای حماسی و شورآفرین امام خمینی(ره) همانند جملههای: «امروز روز حضور در حجله جهاد و شهادت و میدان نبرد است؛ روز نشاط عاشقان خداست» صادر میشد، همه جبهههای نبرد آکنده از جوانان پرشور و با اخلاص میشد.
8. تقویت روحیه رزمندگان: کلمات دلنشین و نافذ و روحبخش پیامها و سخنان امام(ره) در دل و جان رزمندگان اثر شگرفی میگذاشت، سخنرانیهای ایشان در جمع فرماندهان قرارگاهها و رزمندگان دلاور و پیامهایی که به مناسبتهای مختلف برای رزمندگان صادر میشد، قوت قلبی برای دلاورمردان جبههها بود. پیام امام(ره) به فرماندهان جبهه پس از عملیات بدر، بارزترین نمونه تأثیر معنوی پیامهای امام(ره) در تقویت روحیه رزمندگان و فرماندهان در بحرانیترین شرایط جنگ است.
9. توجه دادن رزمندگان به معنویت: دائما رزمندگان و فرماندهان قرارگاهها را به مسائل معنوی توجه میدادند تا حماسهسازی رزمآوران عرصه پیکار با عرفان دینی و الهی آمیخته باشد.
10. اهتمام فراوان امام(ره) بر تقویت بنیه دفاعی و حمایت از تلاش برای ارتقای کیفیت و کمیت امکانات و تجهیزات نظامی و تأمین بودجههای جنگ در اولویت نخست و دفاع مقدس از خصوصیات تدبیر رهبری ایشان در دفاع مقدس بود. این اهتمام تا روزهای پایانی جنگ نیز ادامه داشت و در تجهیز همه آحاد و افراد این کشور براساس اصول خاص مدیریتی و دفاع همه جانبه تا رسیدن به تشکل واقعی ارتش20 میلیونی بسیج ادامه یافت.