شهروند| روزی که اولی هوینس در دادگاه آلمان به زندان محکوم شد، فوتبال همیشه منظم و پایبند به اصول ژرمن‌ها زیر سوال رفت. از آن روز، چندین ماه گذشته و برخلاف رسم معمول در ایران، گناهکار نه‌تنها به دلیل شهرت اندکی با تخفیف مواجه نشده بلکه اتفاقا به خاطر شهرت زیاد، تاوانی به اندازه یک خاطی معمولی را پرداخته است. این‌جا اما در حرف، کلی افشاگری وجود دارد و در عمل، وعده‌ها درحد حرف باقی می‌مانند.
فساد مالیاتی
به گفته عسکری، رئیس سازمان امورمالیاتی 80 تا 90درصد ورزشکاران کشورمان از دادن مالیات طفره‌رفته و می‌روند و این یعنی یک تخلف آشکار. با یک نگاه به اطراف، حرف‌های او را چندان بی‌پایه و اساس نمی‌یابیم. کی‌روش، سرمربی این روزهای به شدت محبوب تیم‌ملی درحالی خاک کشورمان را ترک کرده که گفته می‌شود از زمان حضور در ایران تا به امروز بابت قراردادهایی با ارقام مالی سنگین، هیچ‌گونه مالیاتی نپرداخته است. او در صورت عدم بازگشت به نیمکت تیم ملی، قطعا هیچ راه بن‌بستی برای پرداخت مالیات ندارد و به راحتی به جمع دیگر فراری‌های مالیاتی می‌پیوندد. ازجمله این افراد می‌توان به برانکو ایوانکوویچ، سرمربی سابق تیم‌ملی اشاره کرد. او در زمان حضور در ایران، کارنامه مالیاتی قابل قبولی نداشت؛ درست مانند افشین قطبی که او هم ازجمله بزرگترین فرارهای مالیاتی را رقم زد.
ورزشکاران در صف اول
با این مثال‌ها چندان عجیب نیست که دغدغه اصلی سازمان امور مالیاتی کشور، ورزشکاران باشد؛ ورزشکارانی که حاضر نیستند مبالغی از حقوق عمدتا نجومی خود را به مالیات - این رکن اصلی سرپاماندن اقتصاد هر کشور - اختصاص بدهند. بیش از 120میلیارد تومان از معوقات مالیاتی مربوط به باشگاه‌ها و ورزشکاران و 65درصد این رقم مربوط به باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال است. این ارقام در هر کشوری می‌تواند به زندانی‌شدن جمع زیادی از متخلفان بینجامد اما در ایران هنوز حتی نام همه فراری‌های مالیاتی هم مشخص نشده است.
جا مانده از سال 1372
بررسی‌های آماری نشان می‌دهد فرارهای مالیاتی از سال 1372 شروع شده و با گذشت بیش از 20سال هنوز بدهی‌ها پاک نشده است. حالا به قول معروف، آش آن‌قدر شور شده که سازمان مالیات درصدد یافتن راهی برای مطلع کردن مسئولان از ماجراست تا زمینه بازگشت مرتکبان به تخلف فرار مالیاتی به کشورفراهم شود. مشکل ازکجا شروع می‌شود؟
دروغ باشگاه‌ها
باشگاه‌ها در زمان انعقاد قرارداد می‌گویند مالیات را ما پرداخت می‌کنیم اما درنهایت این اتفاق رخ نمی‌دهد و هیچ‌کدام از بازیکنان و باشگاه‌ها زیر بار نمی‌روند. بر این اساس اصلا تعجبی ندارد که وقتی صحبت از باشگاه‌ها می‌شود، پرسپولیس و استقلال به‌عنوان مردمی‌ترین تیم‌های ایران در صدر حواشی باشند. آمارهای جدید می‌گوید سوگلی‌های فوتبال ایران بزرگترین بدهکاران مالیاتی کشور هستند؛ به نحوی که 50درصد بدهی‌های مالیاتی مربوط به این 2 باشگاه است. البته با احتساب فوتبالیست‌های 2 تیم، میزان بدهی استقلال و پرسپولیس به 60 تا 65درصد بدهی‌های مالیاتی کشور می‌رسد. به عبارت بهتر 120میلیارد تومان از معوقات مالیاتی به باشگاه‌ها و ورزشکاران مربوط می‌شود که 65درصد این رقم مربوط به باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال است.
نکته پنهان‌مانده
اصلی‌ترین جریمه فرار مالیاتی، ممنوع‌الخروج شدن است؛ اتفاقی که در ابعاد وسیع در فوتبال کشورمان رخ‌داده و بسیاری از فوتبالیست‌ها به دلیل فرار مالیاتی، حق خروج از کشور را ندارند. با این حال با ریز شدن در امور همین باشگاه‌های متخلف هم متوجه می‌شویم چند‌درصد از بار گناه فوتبالیست‌ها باید توسط باشگاه‌ها به دوش کشیده شود. در فوتبال ما غیر از چند باشگاه، بقیه سازوکار مالی مناسبی ندارند و بازیکنان تیم‌های مختلف عموما حقوق معوقه زیادی طلب دارند. در این شرایط بسیار بدیهی است که بازیکنان بی جیره و مواجب، نمی‌توانند از جیب خود مالیات بدهند. با این حال هیچ نهادی با متخلفان فردی و باشگاهی برخورد نمی‌کند.
نمونه‌های خارجی
علاوه بر اولی هوینس، سیلویو برلوسکونی که زمانی یکی از اصلی‌ترین پست‌های اجرایی کشور ایتالیا را به دست داشت به دلیل فرار مالیاتی تحت تعقیب قرارداشت. مسی هم هر چند زیر بار فرار مالیاتی نرفت اما همراه پدرش مقصر شناخته شد و نیمار هم داستان مشابهی داشت. در همه این موارد یا برخوردهایی مانند به زندان رفتن اولی هوینس صورت گرفت یا شخص پرنفوذی مانند برلوسکونی هم دادگاهی شد. در ایران معمولا در این‌گونه مواقع پرده‌پوشی‌های خاصی صورت می‌گیرد اما اگر هم زبانی برای افشاگری وجود داشته باشد، پای پیگیری نیست و همه چیز خیلی زود فراموش می‌شود.
اولیایی: پول نمی‌گیرند، مالیات نمی‌دهند!
کاظم اولیایی، مدیرعامل اسبق باشگاه استقلال دراین‌باره به «شهروند» می‌گوید: «با این‌که پرداخت مالیات جزو قوانین کشور است و باید قطعا انجام شود اما به نظرم آقایان فوتبال را کیسه بوکس کرده‌اند زیرا مالیات بر آمد است. بخشی از این قراردادهای میلیاردی که می‌بینید با فوتبالیست‌ها بسته می‌شود، بعد از چند سال هنوز پرداخت نشده اما مسئولان می‌گویند که مالیات آن پول پرداخت نشده هم باید پرداخت شود. کل هزینه‌ای که در فوتبال می‌شود، سالیانه حدود 500میلیارد است که 3درصد آن باید به‌عنوان مالیات پرداخت شود. به نظرم این اعداد و ارقامی که اعلام می‌شود، بزرگنمایی است.» وی همچنین می‌افزاید: «مطمئنا آن افرادی که از مالیات فرار می‌کنند، مورد تأیید هیچ‌کس نیستند اما برای پرداخت این بدهی‌های مالیاتی باید اصل دریافتی بازیکنان و مربیان استخراج شود. به نظرم بهترین راه این است که سارمان امور مالیاتی این مسأله را به اتحادیه باشگاه‌ها بسپارد تا آنها به صورت کارشناسی، پرداختی‌های بازیکنان و مربیان را درآورده و سپس میزان عادلانه بدهی را اعلام کنند، آن وقت باشگاه‌ها و بازیکنان ملزم به پرداخت این مبالغ شوند.»
آذری: اطلاعات پایین مدیران
اصلی‌ترین دلیل است
سعید آذری، مدیرعامل باشگاه ذوب‌آهن نیز درباره بدهی سنگین مالیاتی فوتبالی‌ها به «شهروند» توضیح می‌دهد: «برای حل این مشکل در سال‌های آینده سازمان امور مالیاتی باید سازوکاری را تعیین کند که نقش مدیران باشگاه‌ها نیز در این میان بسیار مهم است. باشگاه‌ها می‌توانند طبق یک قانون مشخص ملزم شوند تا بخشی از قرارداد مربی یا بازیکن را در هنگام پرداخت به او کسر کرده و به‌عنوان مالیات پرداخت کنند. به نظرم کم اطلاع بودن مدیران باشگاه‌ها باعث شده تا چنین مشکلی پیش بیاید؛ البته متاسفانه ما هنوز به این نتیجه نرسیدیم که پرداخت مالیات یکی از درآمدهای اصلی کشور است.» وی همچنین می‌افزاید: «تنها راه‌حل برای جلوگیری از بالا رفتن میزان این بدهی‌ها همین کسر مالیات‌ها توسط باشگاه‌هاست. البته این بدان معنا نیست که برخی از باشگاه‌ها بیایند و مالیات بازیکن را هم برعهده بگیرند زیرا این مسأله غیرقانونی است. متاسفانه این ماجرا از آن‌جا شروع شد که یکی، 2 باشگاه قراردادهای نجومی به بازیکنان پرداخت کردند و مالیات‌ها نیز پرداخت نشد.»