شهروند| آستین‌ها بالا زده شد. بذرهای بادام تلخ، بر زمین نشست و هزاران هکتار بیابان بی‌آب و علف را سبز کرد. هشت سالی می‌شود؛ اهالی کهگیلویه و بویراحمد آمده‌اند، کنار مسئولان ایستاده‌اند و برای سبز کردن زمین‌هایی که بیابانی بیش نیست، آستین‌ها را بالا زده‌اند. حال گفته می‌شود، 26هزار هکتار از زمین‌های استان، سبز شده است. بذرهایی که سال‌های گذشته کاشته شده‌اند، درختند و بذرهایی که سال پیش زیر خاک رفته‌اند، حالا جوانه زده و از میان خار و خاشاک سر
بیرون آورده‌اند.
مردم سهم بسیاری در این سبز شدن دارند. به گفته محمدرضا جهان‌آرا مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد، «22هزار هکتار از اراضی بادام‌کاری‌شده با مشارکت مردم بوده و تنها چهار‌هزار هکتار از زمین‌ها توسط دولت بادام‌کاری شده است.»
شاید بتوان گفت برای نخستین بار است که وقتی سخن از هزاران هکتار جنگل به میان می‌آید، صحبت از تخریب، آتش‌سوزی، آفت و... نیست. روایت جنگل این بار در کهگیلویه و بویراحمد با همیشه فرق دارد. حرف از کاشت بذر و هزاران هکتار جنگلی است که میوه می‌دهد و به جیب کسانی که بذرش را در زمین کاشته‌اند، کمک می‌کند. روایت سبز شدن درختانی است که در گرمای 45 درجه تابستان هم زنده می‌مانند و جلوی فرسایش خاک را می‌گیرند. این در حالی است که سال‌های سال است، هرگاه صحبت از جنگل و منابع طبیعی می‌شود، سخن از تخریب، آتش‌سوزی، آفت نباتی، سوسک چوب‌خوار و... به میان می‌آید و آمارها تنها از میزان تخریب و از بین رفتن درختان خبر می‌دهند. همانطوری که آفت ذغالی و سوسک چوب‌خوار در استان‌های زاگرسی، پوشش بلوطی را زیر سایه خود برده و بیش از یک‌میلیون و 100هزار هکتار از جنگل‌های بلوط را خشکاند. اما در همان منطقه درست در استانی که گفته می‌شود بیماری ذغالی در بیش از 60هزار هکتار از زمین‌های آن مشاهده شده و درختان را از پای درآورده، مردم در کنار مسئولان منابع طبیعی استان دست‌به‌کار شده‌اند تا به زمین‌های بیابانی و بدون آب منطقه جان دهند و آنها را سبز کنند.
جهان‌آرا می‌گوید: «بادام تلخ در زمین‌های خشک و بدون نیاز به آبیاری رشد می‌کند، استفاده دارویی و خوراکی دارد و کار حفاظت از خاک را هم انجام می‌دهد. بر همین اساس استان کهگیلویه و بویر احمد به‌عنوان استان پایلوت برای کاشت این‌گونه گیاهی انتخاب شد تا بعد از اجرای طرح، سایر استان‌ها همچنین طرح‌هایی را به اجرا بگذارند.»
او با اشاره به این‌که از سال 1385 در 26هزار هکتار از زمین‌های استان، بادام تلخ کاشته شده است، یادآور می‌شود که «از این میزان، 22هزار هکتار آن با مشارکت مردم بوده و تنها چهار‌هزار هکتار آن را دولت کاشته است. برای سال جاری هم برنامه کاشت بادام تلخ در 25هزار هکتار از زمین‌های استان هدف‌گذاری شده که در صورت تأمین اعتبار امکان تحقق آن وجود دارد. برای کاشت 25هزار هکتار بادام تلخ، به حداقل 12میلیارد و 500میلیون تومان اعتبار نیاز است، چرا که کاشت هر هکتار بادام تلخ به 500 تا 700هزار تومان پول نیاز دارد. از 25هزار هکتاری که قرار است امسال زیر کشت بادام تلخ برود، یک‌پنجم آن را دولت خواهد کاشت و باقی آن با مشارکت مردم کاشته خواهد شد. بر همین اساس بادام‌کاران برای دریافت تسهیلات به بانک معرفی شده‌اند. چنانچه تسهیلات تخصیص یابد امسال رکورد کاشت بادام تلخ می‌شکند و 25هزار هکتار بادام تلخ در یک‌سال در استان کاشته شود.»
مردم می‌گویند، برایشان به صرفه‌تر است. حالا از بیابانی که زمانی تنها خاک به خوردشان می‌داد، درآمد دارند؛ درآمدی که در این شرایط خشکسالی و کم‌آبی نیازی به آب ندارد. حتی به اشتغالزایی هم منجر می‌شود چرا که هر 10 هکتار بادام‌کاری برای یکی از اهالی منطقه شغل ایجاد می‌کند. به گفته جهان‌آرا، «هر کیلو بادام تلخ هفت‌هزار تومان خریداری می‌شود. این در حالی است که پیش از این، بیابان‌های استان برای اهالی درآمدی نداشته است. بادام‌کاری از گندم دیمی که تاکنون از سوی کشاورزان منطقه کاشته می‌شده بیشتر برای اهالی سود دارد. هم مرتع را حفظ می‌کند هم بادام‌کاری انجام می‌دهد که به توسعه فضای سبز هم منجر می‌شود.»
این درآمد می‌تواند مشوقی باشد برای حضور بیشتر مردم در عرصه‌های خشک، به منظور کاشت بادام تلخ. این در حالی است که ظرفیت آن هم در بسیاری از زمین‌های کشور وجود دارد و کاشت این درختان علاوه بر ایجاد کمربند سبز در مناطق خشک می‌تواند به حفظ خاک و جلوگیری از برخاست
خاک کمک کند.
جمال رسولی، مشاور مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد، با اشاره به این‌که پیش از این بادام در منطقه وجود داشت، اما چرای بی‌رویه و بهره‌برداری نادرست پوشش منطقه را از بین برد، می‌گوید: «یکی از اهداف کاشت بادام تلخ در منطقه، احیای پوشش گیاهی منطقه است. همچنین با توجه به این‌که سد کوثر با حجم مخزن 550میلیون مترمکعبی خود، در نزدیکی تپه‌های بادام‌کاری‌شده قرار دارد و باعث شده تا فرسایش خاک در تپه‌های مارنی بیش از 40 تن در هکتار در هر‌سال باشد. بادام‌کاری باعث می‌شود خاک تثبیت شده و بافت خاک‌های مارن ناپایدار به شکل پایدار درآید و رسوب پشت سد هم در منطقه کمتر شود. حال آن‌که در مناطقی که بادام‌کاری انجام شده، رسوب خاک از 40 تن در هکتار به 10 تن کاهش یافته است و خاک هم تثبیت شده است.»
در حال حاضر علاوه بر کاشت 26هزار هکتار بادام در زمین‌های کهگیلویه و بویر احمد به‌عنوان استان پایلوت، در 250هزار هکتار از زمین‌های این استان هم امکان کاشت بادام تلخ وجود دارد. در همین خصوص، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد، با تأکید بر این مزیت در استان، از کاشت درختان اکالیپتوس و زیر کشت رفتن بخشی از زمین‌های استان برای کاشت گیاهان دارویی خبر می‌دهد: «زمین‌های کشور، ظرفیت‌های خوبی برای کاشت گیاهان دارویی دارند. در حال حاضر در کهگیلویه، 12هزار هکتار زمین زیر کشت گیاهان دارویی رفته و بیش از 200هزار هکتار از زمین‌های استان ظرفیت کاشت گیاهان دارویی را دارا هستند.» هرچند مردم برای کاشت گیاهان دارویی، حاضر شده‌اند دام‌های خود را بفروشند تا ورود دام به عرصه‌هایی که زمین‌های زیر کشت گیاهان دارویی رفته است، گیاهان را از بین نبرد اما کاشت این گیاهان با مشکلات بسیاری رو‌به‌رو است. به گفته جهان‌آرا، «قوانین دستوپاگیر بانک‌های پرداخت‌کننده تسهیلات مانعی جدی برای اجرای طرح‌‌های کشت گیاهان دارویی است. چرا که 70درصد هزینه‌های کشت در قالب تسهیلات از بانک‌ها دریافت می‌شود، اما قوانین دستوپاگیر بانک‌ها مانع جدی برای پرداخت تسهیلات به منظور افزایش کاشت گیاهان دارویی است. این در حالی است که گیاه آنقوزه که مردم منطقه برای کاشت آن، حاضر شده‌اند دام‌های خود را بفروشند، گیاه دارویی صادراتی بوده و به سایر کشورها صادر می‌شود. این گیاه کیلویی 60هزار تومان از کشاورزان خریداری می‌شود و کاشت آن در هر هکتار سه تا چهار‌میلیون تومان برای بهره‌بردار درآمد دارد.»
روستاهای حاشیه یاسوج برای کاشت گیاهان دارویی و درآمدزایی از زمین، حاضر شده‌اند دام‌های خود را بفروشند یا حداقل تعداد دام‌های خود را به نصف کاهش دهند. یکی از ساکنان محلی با اشاره به این‌که نیمی از دام‌های خود را فروخته و برای کاشت گیاهان دارویی هزینه کرده است، به شهروند می‌گوید: «برخی از مردم روستا حتی تمامی دام‌های خود را فروخته‌اند و آنقوزه می‌کارند. چون در زمینی که آنقوزه درحال پرورش است نمی‌توان دام را چراند. کاشت آنقوزه به صرفه‌تر از دامداری است. دام‌ها را فروختیم یا تعدادشان را کم کردیم تا آنقوزه بکاریم. اما مشکل داریم، چون آنقوزه گیاه هفت‌ساله است و هفت‌سال بعد از کاشت امکان برداشت دارد، به خاطر همین برخی از ما نیمی از دام‌هایمان را فروخته‌ایم و وارد زمین شده‌ایم.» مردم آمده‌اند، قصد دارند مشارکت کنند و آبادی را به زمین بازگردانند، اما مشکلات یکی پس از دیگری قد علم کرده‌اند. نجفقلی ادامه می‌دهد: «دولت باید حامی ما باشد، ما دام خود را فروختیم و آمدیم پول دام را سرمایه‌گذاری کردیم تو زمین اما این گیاه داخل کشور، استفاده نمی‌شود و به خارج از کشور می‌رود که آنها هم این گیاه را با قیمت‌های متفاوت می‌خرند، دولت از ما حمایت کند، اجازه دهد وام بانکی داده شود تا مردم بتوانند کار کنند. اگر حمایت نشویم نمی‌توانیم در زمین بمانیم و کار کنیم.» مردم مثل همه کارهای دیگری که انجام می‌دهند، از دولت حمایت می‌خواهند، انتظار دارند حال که آمده‌اند و در طرح اولیه‌ای شرکت کرده‌اند از آنها حمایت شود تا بمانند و آن بخش از زمین استانشان را که از آب فراوان منطقه بی‌نصیب مانده آباد کنند. آمده‌اند تا حالا 22هزار هکتار بادام کاشته‌اند و می‌خواهند 20هزار هکتار دیگر هم بکارند، اما برای این حضور و ادامه کار شرط دارند، حمایت می‌خواهند تا حضورشان توجیه داشته باشد.