شهروند| جیب اقتصاد ایران برای دهه‌های متوالی با پول نفت پر می‌شود این بدان معناست که در حساب دخل و خارج سالانه کشور یا همان بودجه سنواتی این دلارهای نفتی است که جور هزینه‌ها را می‌کشد این اتکای کامل هم باعث شده هر زمان و به هر دلیلی قیمت جهانی طلای سیاه کاهش می‌یابد اقتصاد ایران هم روزگار سیاهی داشته باشد. اتفاقی که همین امسال رخ داد یعنی بعد از مدت‌ها نفت 100دلاری و حتی بیشتر، دوباره قرعه به نام سقوط قیمت‌ها افتاد و آنچنان هم با سرعت که همه را شگفت‌زده کرده دولت البته می‌گوید قصد دارد از این فرصت تحمیلی، یک توفیق اجباری بسازد و یک‌بار برای همیشه ریشه اتکا به تک‌محصول را در اقتصاد ایران بخشکاند. اولین راه‌حل جایگزین هم درآمدهای مالیاتی است. یعنی قرار است مردم ایران که عموما به‌جز کارمندان دولت نه علاقه‌ای به پرداخت مالیات دارند نه تجربه‌ای در آن؛ بخش بزرگی از بودجه را با پرداخت مالیات تأمین کنند. این در حالی است که با وجود پوشش قابل‌توجه درآمدهای پیش‌بینی شده برای سال 93، هنوز رقم‌های فرار مالیاتی شناسایی شده چندین هزار میلیارد تومانی است. تازه به این رقم باید به مالیات‌دهندگانی را اضافه کرد که در هیچ لیستی نامشان وجود ندارد، میلیاردی درآمد به دست می‌آورند و ریالی مالیات نمی‌دهند. از سوی دیگر با توجه به تنگنای اقتصادی امکان افزایش تعرفه‌های مالیاتی هم محتمل نیست چون توان پرداخت آن برای مودیان همیشگی مالیات وجود ندارد. در چنین شرایطی پرسش مهم این است که آیا واقعا سازمان امور مالیاتی می‌تواند سال آینده هم رقم درآمدی مورد انتظار را تأمین کند و از مالیات‌دهندگان جدید و قدیم بگیرد. برای پاسخ دادن به این پرسش و سوال‌هایی از همین دست دیروز علی عسگری رئیس‌کل سازمان امور مالیاتی در جمع خبرنگاران حاضر شد.
12هزار میلیارد مالیات معوق
عسگری از تحقق بیش از 90درصدی درآمدهای مالیاتی در سال 93 خوشحال به نظر می‌رسید با این حال آن‌طور که او اعلام کرد میزان معوقات مالیاتی به 12هزار میلیارد تومان می‌رسد که بخشی از این رقم قابل وصول و بخشی غیرقابل وصول است.
او افزود: این مالیات‌ها شامل شرکت‌های خصوصی، دولتی و سایر پایه‌های مالیاتی چون مالیات بر ارزش افزوده، مالیات بر ارث و غیره می‌شود اما بخش عمده آن شامل مالیات بر اشخاص حقیقی و حقوقی دولتی و خصوصی است. بخشی هم مربوط به مشاغلی است که بیشتر در گروه «الف» و «ب» هستند که به مشاغل بازرگانی و تولیدی برمی‌گردد. بخشی از این مشاغل مشخص و قابل پیگیری هستند که حتما به سراغ‌شان خواهیم رفت و مالیات را محقق می‌کنیم اما بخشی به افرادی مربوط است که فوت کرده‌اند.
پوشش 96درصدی درآمدهای مالیاتی
او تأکید کرد: در 10ماه اول سال 48هزار میلیارد تومان از درآمدهای مالیاتی محقق شده که 96درصد درآمدهای پیش‌بینی شده برای 10ماه اول امسال است و پیش‌بینی می‌کنیم درآمدهای مالیاتی تا 96درصد تا پایان سال تحقق پیدا کند.
به گفته عسگری از این مالیات‌ها 29هزار و 200میلیارد تومان مالیات‌های مستقیم است که 97درصد تحقق داشته و 37درصد به نسبت سال گذشته رشد داشته است. 19هزار میلیارد تومان شامل مالیات بر کالا و خدمات است که 94درصد تحقق و 81درصد رشد به نسبت سال گذشته
داشته است.
کارت بازرگانی دارند و آه در بساط ندارند
او تأکید کرد: بخش بزرگی مالیات معوق متوجه افرادی است که کارت بازرگانی در اختیار دارند اما آه در بساط ندارند و کارت را در اختیار دیگران قرار داده‌اند و حاضر هم نیستند بگویند کارت‌شان را به چه کسی داده‌اند. رئیس سازمان امور مالیاتی همچنین در مورد صدور کارت‌های بازرگانی بدون هماهنگی با دفاتر مالیاتی هم گفت: یکی از معضلات صدور کارت‌های بازرگانی و کارت‌های پیله‌وری و مرزی است چون گاه ده‌ها کارت در اختیار یک نفر قرار گرفته که مقیم منطقه هم نیست این اتفاق هم یعنی نوعی قاچاق و تجارت غیرمرسوم که راهی برای فرارمالیاتی باز می‌کند اما با وجود مکاتبات انجام شده با نهادهای ذیربط این پدیده همچنان وجود دارد و کنترلی بر آن نیست.
رشد قارچ‌گونه صدور فاکتورهای صوری
عسگری افزود: دغدغه دیگر موسسات و شرکت‌هایی هستند که اقدام به فروش فاکتورهای سوری می‌کنند و با وجود پیگیری‌های فراوان به صورت قارچ‌گونه در حال رشد هستند و سازمان ثبت شرکت‌ها هم نظارتی بر آنها ندارد.
رئیس سازمان امور مالیاتی با درخواست کمک از قوه قضائیه برای برخورد ادامه داد: بخش‌های متولی به داد نظام مالیاتی برسند چون اگر نتوانیم کنترلی بر این موضوع داشته باشیم، زمینه فساد اقتصادی در کشور فراهم می‌شود.
وی با اشاره به پیگیری پرونده دو شرکت بزرگ در این زمینه گفت: درخصوص همین پرونده‌ها افرادی رصد و شناسایی شده‌اند از جمله گروهی از شرکت‌ها در تهران و اصفهان. در اصفهان قوه‌قضائیه پیگیری‌های لازم را انجام داده، اما از تهران اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است.
به زمان نیاز داریم
وی همچنین درباره جایگزینی درآمد مالیاتی به جای نفت هم گفت: نفت در دنیا در حال تبدیل به ابزاری سیاسی است و اقتصاد ما در مقابل شوک‌های نفتی آسیب‌پذیر است. ما قابلیت تأمین هزینه‌های دولت از طریق مالیات را داریم، اما این موضوع نیاز به آماده‌سازی دارد و در مدت کوتاه یک یا دو‌سال نمی‌توان به این هدف دست یافت.
رئیس سازمان امور مالیاتی کشور همچنین درباره معافیت‌های مالیاتی هم گفت: معافیت‌ها و مشوق‌های مالیاتی باید هدفمند شوند. اما مجلس متاسفانه نه‌تنها مالیات‌ها را هدفمند نکرده، بلکه به آنها توسعه هم داده است.
عسگری درخصوص تورم‌زا بودن مالیات بر ارزش افزوده هم گفت: وقتی ارزش افزوده بالا می‌رود هزینه‌ای بر مصرف‌کننده تحمیل می‌شود اما سهم این میزان در سبد تورم خانوارها کاملا مشخص نیست، یعنی برای خانوارهای دهک پایین ارزش افزوده تأثیر کمی دارد، چون کالاهای اساسی عمدتا معاف هستند.
شمشیر را از رو نبسته‌ایم
او درباره پایین بودن مالیات بر مشاغل تصریح کرد: تولیدکنندگان، مودی سازمان امور مالیاتی هستند و اگر سودی نداشته باشند بازار ما هم گرم نیست. واقعیت این است که اگر ما از آنها حمایت می‌کنیم این حمایت در چارچوب قانون صورت می‌گیرد آن هم در شرایطی که تولید سخت است، بنابراین مالیات برای آنها تقسیط می‌شود. اگر تولیدکنندگان سود کنند ما هم مالیات دریافت می‌کنیم و اگر زیان کنند این زیان را از سود سال‌های بعد خود کم می‌کنند، اما گاهی تولیدکنندگان سودآور خصوصا در فعالیت‌های بازرگانی نمی‌خواهند مالیات بپردازند و درباره آنها ممکن است شدت عمل به خرج دهیم. عسگری همچنین درباره معافیت مالیاتی مطبوعات و کتابفروشی‌ها هم گفت: مطبوعات در قانون از پرداخت مالیات معاف هستند که منوط به داشتن مجوز از وزارت ارشاد و ارايه اظهارنامه مالیاتی است. حتی اگر هرکدام از این موارد را ارایه ندهند به مشکل برمی‌خورند اما مشکل اساسی ما مالیات بر آگهی‌های بازرگانی مطبوعات است که باید در دستورکار قرار بگیرد. او این ادعا را که سازمان، شمشیر را برای تولیدکنندگان از رو بسته است رد کرد و افزود: سازمان مالیاتی داروغه است اما شمشیر ندارد که آن را ببندد؛55درصد مالیاتی که از اشخاص حقوقی که عمدتا تولیدکننده هستند می‌گیریم.