بحث نقد و نقدپذیری هر از چندگاهی بعد از اتفاق، سخنرانی و یا تیتر یک روزنامه داغ شده و سوالات زیادی به دنبال خود میآورد. سوالاتی از قبیل اینکه حد و مرز نقد کجاست؟ مشکل از ناقد است یا از منقود؟(!) چه فرقی میان نقد و توهین هست و سوالاتی از این دست بدی از اون دست میگیری. به عقیده کارشناسان اگر در 10سال اخیر، اگر در کل دنیا نقدپذیری به اندازه یک دهم رشد نقدینگی کشور ما پیشرفت داشت، الان داشتیم در دنیایی زندگی میکردیم که بمب و موشک نمیسازد و در نتیجه موشک روی کودک نمیاندازد. حالا ما میخواهیم انواع و اقسام انتقاد را به شما معرفی و در فرصتهای آینده این مبحث مهم را پیگیری کنیم.
انتقاد کوبنده: متاسفانه این نوع انتقاد که به «انتقاد مخرب» هم معروف است، توسط افراد کمسواد و بیمعلومات با فحش و ناسزا اشتباه گرفته میشود. اولاً که خراب کردن هر ساختمانی مقدمه نوسازی آن است و هر پروانهای تا درد نکشد از تخم بیرون نمیآید (حالا پیله یا هر چی. مغز حرف را ول میکنید پوست آن را میچسبید؟) ثانیاً مخالفان این نوع انتقاد اصلاً توجه نمیکنند که وقتی کسی میآید این انتقادات را در تیتر روزنامه کار میکند، حتماً قصد کار فرهنگی داشته وگر نه چه لزومی دارد باهزار بدبختی مجوز بگیرد و بدون یک ریال یارانه، کاغذ بخرد و روزنامه در بیاورد؟ خب میرفت همین حرفها را در چاله میدان میزد. متاسفانه ما گاهی فرق «خبر» مرگش را با «خبر مرگش» نمیفهمیم و تیتر یک روزنامه را در تحلیلهای غرضورزانه خود تا حد یک لیچار و لنترانی چارواداری پایین میآوریم.
انتقاد سازنده: انتقادی است که طی آن فرد منتقد طرف خود را میسازد. این قسم از انتقاد را با ذکر مثالی تشریح مینماییم. انتقاد سازنده از صداوسیما: با تشکر از برنامههای خوبتان، به نظر من در برنامه شناسنامه و دیگر برنامههای تحلیلی نباید از افراد راست میانه و خدای نکرده میانه دعوت کنید بلکه باید مهمانها از طیف چسبیده به منتهیالیه سمت راست دعوت شوند. زمانی هم که به سریال آموزنده کلید اسرار اختصاص دادهاید خیلی کم است. پیشنهاد میکنیم یک کانال فقط کلید اسرار پخش کند. ضمن تشکر مجدد از برنامههای خوبتان.
انتقاد پاینده: این نوع انتقاد اصولاً برخاسته از اصول و عقاید خدشهناپذیر بعضی افراد است و ناظر بر اعمال طرف و نتایج حاصل از نقد نیست. در این رویکرد، ذات نقد کردن را به خاطر بسپار، منتقد رفتنی است و چیزی که مهم است، نفس عمل است. فرد مورد نقد چه خود را اصلاح کند چه نکند، انتقاد ادامه یافته زیرا با قیافه او حال نمیکنیم.
انتقاد چرخنده: این انتقاد که انتقاد داینامیک نیز نامیده میشود ایستا نیست و میتواند خود را مطابق با شرایط، به روز رسانی کند. این نوع نقد نیاز به هوش و شمّ بالا دارد و آدم همیشه باید شست خیساش را در هوا بگیرد تا ببیند دنیا دست کیست. این منتقدان معمولاً به رفتاری کاملا مشابه که از دو نفر سر میزند واکنش متفاوت نشان میدهند. چرا؟ چون شما پیچش مو میبینی و آنها بیگودی و با شما نمیگویند اسرار عشق و مستی تا بیخبر بمیرید در رنج خود پرستی.
انتقاد پاشنده: اینه! این روش، از راستی و شیله پیله بودن منتقد نشأت میگیرد و طی آن، منتقد به جای صغری کبری چیدن و مقدمه مؤخره
ردیف کردن، یک راست میرود سراغ آخر ماجرا و هر چه انتقاد کوبنده و سازنده و پاینده و چرخنده است را میپاشد توی صورت طرف و خلاص. فقط یادتان باشد اگر خواستید اینگونه انتقاد کنید، تنها نروید.