| علی فرحبخش | كارشناس گردشگري |
درحالي‌كه تا سال‌هاي اخير هدف هر سفر را سياحت يا زيارت مي‌دانستند، اكنون هدف ديگري هم به سفرهاي توريستي اضافه شده و اين نيت جديد در مسافرت به نام توريسم‌سلامت خوانده مي‌شود. بسياري از كشورهاي جهان به دليل آب‌و‌هواي خاص يا آب‌هاي معدني ويژه مورد توجه گسترده بيماران براي گذراندن دوران نقاهت يا دوري از عوامل تشديد‌كننده بيماري به‌شمار مي‌روند.
علاوه بر امكانات طبيعي گاه تكنولوژي‌هاي برتر، وجود پزشكان زبده يا هزينه‌هاي درمان پایين پزشكي عامل مهمي در جذب گردشگران درماني محسوب مي‌شوند.
ايران در هر 3 بخش قضيه داراي مزيت‌هاي نسبي فراوان است. آب‌و‌هواي متنوع و 4 فصل در نقاط مختلف كشور امكان دستيابي به محدوده گسترده‌اي از مناطق گرم و سرد را فراهم مي‌كند. به لحاظ آب‌هاي درماني طبيعي نيز در نقاط مختلف كشور امكانات گسترده فراواني موجود است. از نظر توريسم پزشكي نيز با توجه به متخصصان زبده در كشور و هزينه‌هاي نسبتا پایين خدمات پزشكي امكان جذب مسافران بيمار زيادي از كشورهاي منطقه وجود دارد. حال سوال اساسي آن است كه با تمام پتانسيل‌هاي موجود هنوز خبر زيادي از توريست‌هاي خارجي براي استفاده از امكانات فوق‌الذكر نيست و توريست‌ها بيشتر با منشأ داخلي براي استفاده از آب‌هاي معدني طبي همچون سرعين يا مراجعه به بيمارستان‌هاي بزرگ تهران براي اعمال جراحي يا تشخيص تخصصي مسافرت مي‌كنند.
سوابق كشورهايي كه در زمينه توريسم سلامت موفق بوده‌اند، حكايت از آن دارد كه اين كشورها در زمينه ايجاد زيرساخت‌هاي نرم‌افزاري و سخت‌افزاري لازم براي جذب توريست از موفقيت‌هاي شايان‌توجهي برخوردار بوده‌اند. اطلاع‌رساني و تبليغات مناسب، ايجاد خدمات لازم براي سهولت در اخذ ويزا، فرهنگ‌سازي لازم براي پذيرش توريست سلامت و همچنين تدوين قوانين و مقررات لازم در اين خصوص از مهم‌ترين پيش‌فرض‌هاي نرم‌افزاري لازم براي جذب توريست محسوب مي‌شود. در بخش سخت‌افزاري ايجاد هتل‌ها، آسايشگاه‌ها و بيمارستان‌هاي خاص براي جذب بيماران خارجي و همچنين تعيين حوزه‌هاي تحصصي داراي مزيت به‌منظور توسعه زيرساخت‌هاي فيزيكي براي جذب توريست از مهم‌ترين عوامل موفقيت در اين عرصه محسوب مي‌شوند. براساس عوامل محرك اين صنعت، ازجمله پایين بودن هرينه‌هاي درمان و امكان ارایه خدمات درماني پيشرفته، حوزه‌هاي تخصصي قلب و عروق، پيوند اعضا به‌ويژه پيوند كليه، حلزون‌گوش، قرنيه و كبد، درمان بيماري‌هاي چشم، درمان‌هاي نازایي و جراحي‌هاي زيبایي به‌ويژه رينوپلاستي، پتانسيل گسترده‌اي را براي جذب اين گروه از گردشگران ايجاد كرده است.
افزايش درآمد ارزي كشور، ايجاد اشتغال، تنوع انتخاب مصرف‌كنندگان، بهبود استانداردها، ارتقای كيفيت خدمات‌درماني، توانمند‌سازي كادر تخصصي پزشكي، افزايش مراكز درماني و كاهش خروج بيماران از كشور ازجمله مهم‌ترين منافع حاصل از ورود گردشگران سلامت به كشور محسوب مي‌شوند.
بين كشورهاي مختلف جهان اكنون تركيه در چك‌آپ چشم و ليزر، هند در زمينه جراحي قلب و ارتوپدي، مكزيك در خدمات دندانپزشكي، كره‌جنوبي در درمان با گياهان سنتي، تايلند در جراحي‌هاي زيبایي و تغيير جنسيت به شدت مورد توجه بيماران در نقاط مختلف جهان قرار دارند. در آمريكا 6/1 ميليون نفر گردشگر درماني در‌سال 2012 از اين كشور خارج شده‌اند كه مكزيك، سنگاپور، برزيل، تركيه و مجارستان مهم‌ترين مقصد توريست‌هاي آمريكایي بوده‌اند.
در ايران اگرچه هنوز تعداد گردشگران درماني ورودي به كشور بسيار ناچيز و حدود 12هزار نفر تخمين زده مي‌شود، ولي بسياري از ايرانيان خارج از كشور هر ساله براي انجام خدمات پيوند كليه، جراحي‌هاي زيبایي و خدمات دندانپزشكي به كشور سفر مي‌كنند كه آمار دقيقي از آنان منتشر نشده است.
در كشورهاي آسياي‌ميانه و خاورميانه خبري از كشوري با تكنولوژي پيشرفته و در سطح بالا در حوزه درمان وجود ندارد و طبقه ثروتمند اين كشورها براي درمان خود به كشورهاي اروپايي و آمريكا مسافرت مي‌كنند. با توجه به بالابودن هزينه‌هاي درماني در كشورهاي پيشرفته و ظرفيت‌سازي‌هاي اخير و ارتقای استانداردهاي بين‌المللي درمان در برخي كشورهاي خاورميانه ازجمله ايران و تركيه مي‌توان با برنامه‌ريزي و تبليغات مناسب بيماراني را كه اكنون براي درمان به كشورهاي اروپايي مراجعه مي‌كنند، به سوي كشورمان جلب کرد.