شهروند| اشتغال یکی از اصلی‌ترین معضلات جامعه امروز ایران است و وزارت کار، تعاون و امور اجتماعی مرجع اصلی رسیدگی به این معضل بزرگ. با آمدن دولت یازدهم، وزارت کار با محوریت علی ربیعی وعده‌هایی برای حل اشتغال داد. حال مقامات این وزارتخانه با همکاری سازمان یونیدو (سازمان توسعه صنعتی سازمان ملل) درحال تنظیم و اجرای طرحی هستند تا براساس سیاست‌گذاری در اشتغال به صورت علمی و عملی اجرا شود. نام این طرح «تکاپو» است و به همین منظور اولین کارگاه آموزشی آن با نام «سیاست‌گذاری و مداخله برای اشتغال پایدار» با حضور ربیعی وزیر کار و امور اجتماعی، آمادو نماینده یونیدو در ایران و عیسی منصوری، مشاور وزیر تعاون و نماینده ایران در یونیدو و جمعی از معاونین اشتغال ادارات کل کار در استان‌های کشور، صبح دیروز (11 بهمن‌ماه) برگزار شد. از وقایع این نشست علمی که تا 15 بهمن ادامه دارد، گزارشی می‌خوانید:
آغاز هماهنگی برای سیاست‌های شغلی
این کارگاه آموزشی که نقش هماهنگ‌کننده و تبیین سیاست‌های جدید وزارت کار را با ادارات کل استان‌ها دارد با سخنرانی ربیعی آغاز شد. وزیر کار، تعاون و امور اجتماعی ابتدا به نکاتی اشاره کرد که به باور او، در صورت بی‌توجهی به آنها کشورهایی همچون ایران دچار مشکلات بنیان‌افکن می‌شوند.
وی اولین نکته را این‌گونه عنوان کرد: رشد جمعیت ناشی از بهبود بهداشت باعث می‌شود که جمعیت جوان شکل بگیرد و مطالباتی داشته باشد. دوم این‌که کشورهای درحال توسعه قادر به ایجاد فرصت‌های برابر اجتماعی نیستند و پدیده نابرابری در آنها شکل می‌گیرد.
او ادامه داد: گروه‌های اجتماعی ناتوان فرصت‌های برابر به دست نمی‌آورند و در چنبره نابرابری، ناتوان‌تر می‌شوند. پس روزبه‌روز در ورطه فقر فرو می‌روند. این‌جاست که آسیب‌های اجتماعی متعددی به وجود می‌آید. جمعیت غالب بعضی از این استان‌ها را نیز همین گروه‌ها تشکیل می‌دهند.
وی افزود: سومین نکته پدیده فقدان نشاط اجتماعی است. وقتی از جامعه می‌پرسیم آیا فردا بهتر از امروز است پاسخ مناسبی نمی‌دهد؛ یکی از دلایلش بحث اشتغال است. اشتغال مسأله مهمی است. اما نحوه برخورد با این امر مهم فعلا سیکل معیوبی است که مدام درحال تکرار شدن است. یعنی چون فقیر هستیم ناتوانی داریم. چون ناتوانی داریم از مراتب آموزشی بالا بهره‌مند نمی‌شویم. چون از آموزش بهره‌مند نمی‌شویم نمی‌توانیم تعاملات مثبت داشته باشیم و چون تعامل نداریم خانواده نمی‌تواند توانمند شود و همچنان بخشی از جامعه ما در این چرخه معیوب فرو می‌افتد.
2 راهکار مقابله با بحران
وزیر کار، راهکار مقابله با مشکلات اشتغال ایران را در دو راهکار دانست که باید همدیگر را تأیید کنند. او توضیح داد: اول ارایه برنامه توانمندسازی است و دوم ایجاد اشتغال. باید در سیاست‌هایمان تجدیدنظر کنیم. متاسفم که می‌گویم وقتی به برخي صدك‌هاي پایین جامعه می‌نگریم می‌بینیم که دارند فقر زيادي را تجربه می‌کنند. می‌بینیم درآمدهای بسیار پایین دارند و اغلب فسادها هم در این‌جا شکل می‌گیرد. ما آژیر این آسیب‌ها را باید به صدا درآوریم و برنامه‌ریزی کنیم و انتظار داریم که همکارانمان در ادارات و استان‌ها هم همین مشی را در پیش بگیرند.
ربیعی تأکید کرد: ما بیش از آن‌که به توانمندسازی شهروندان فکر کنیم سیاست‌های صدقه‌ای را در پیش گرفتیم؛ فکر کردیم با تزریق پول می‌توانیم افراد را ثروتمند کنیم. در همین پرداخت‌های صدقه‌ای هم کرامت انسان‌ها رعایت نشد. هم کرامتشان را گرفتیم و هم ناتوانشان گذاشتیم. وضع طوری شد که در بعضی از استان‌ها 11درصد افراد تحت پوشش کمیته امام و بهزیستی هستند. وزیر، راهکار را در آموزش دانست و اظهار کرد: ما به دنبال همکاری با وزارت آموزش و پرورش و سازمان بهزیستی هستیم تا یکسری برنامه‌های آموزشی را دنبال کنیم. مثلا آمار کودک بازمانده از تحصیل دیگر نداشته باشیم. این کار را در کرج شروع کردیم و تاحدود زیادی هم موفق شدیم.
رویکرد تازه اشتغال و تشریح طرح تکاپو
ربیعی با بیان نقش و اهمیت همکاری تمام دستگاه‌ها برای آموزش گفت: همه باید همکاری کنند. سازمان فنی و حرفه‌ای باید به سمتی پیش برود که هم مهارت فنی را مورد توجه قرار دهد و هم مهارت آمادگی را؛ دستور دادم که از فعالیت ارتدوکس و سنتی دست کشیده شود. یعنی این‌که فقط به دنبال پرورش ماهی و جوشکاری و امثالهم نرویم. باید به سمت آموزش سیار برویم و آموزش را مدرن کنیم. این برنامه را باید از مناطق محروم شروع کنیم.
او ادامه داد: همچنین کارشناسان استانی ما باید از یک جانشینی بیرون بیایند زیرا حتی بخش خصوصی هم پشت میزنشین شده است.
او تأکید کرد: کارشناسان ما باید به مناطق محروم بروند و آدم‌ها را شناسایی کنند. باید به سمت آموزش‌های مهارتی برویم. باید اجماع سازی کنیم و گروه‌های اجتماعی کوچک را در سطح روستاها و شهرهای کوچک داشته باشیم. باید تفکر و رویکرد نو را در وزارتخانه آغاز کنیم.
وزیر کار دولت تدبیر و امید این رویکرد نو را «تکاپو» نام نهاد که جزییاتش را این‌گونه بیان کرد: دولت مکلف است که ابزار را دراختیار مردم متقاضی شغل قرار دهد. این فرآیندی است برای ارتقای توانمندی، آموزش دادن، آمادگی برای تعاملات اجتماعی و اجرای طرح تکاپو.
ربیعی گفت: در این طرح شغل‌های غیررسمی هم رسمی می‌شوند و مفهوم اشتغال عوض می‌شود. یکی از مشکلات اشتغال این است که ایجاد اشتغال را تنها در اقتصاد کلان می‌دانند درحالی‌که اشتغال بزرگ در کارخانه‌های بزرگ و صنایع پتروشیمی و نفت رخ نمی‌دهد بلکه اشتغال بزرگ را باید با کسب و کارهای کوچک ایجاد کرد. در بنگاه‌های خرد و کوچک می‌توانیم رشد مناسبی را تجربه کنیم. مخصوصا الان که در رکود اقتصادی هستیم. در طرح تکاپو ما باید هدفمان استان‌ها باشد و استان‌ها باید توانایی‌هایشان را شناسایی کنند و وضع اشتغال را سامان دهند. در این طرح مرحله اول پول و تسهیلات نیست. چون همان‌گونه که تا الان هم تبعاتش را دیدیم نه‌تنها پایدار نبوده که فساد هم ایجاد کرده. در طرح تکاپو تأمین مالی آخرین گام است. از همکاران انتظار داریم که در انتظار رشد بزرگ باشند و کوشش کنند.
کی‌روش اقتصادی در ایران
وزیر کار از تجربه‌های موفق این طرح در یک‌سال گذشته گفت: ما توانستیم در صنعت کفش و لباس موفقیت‌هایی داشته باشیم و 500هزار شغل ایجاد شده است. یا در بخش آی‌تی اگر پهنای باند فقط یک مقدار بزرگ شود شغل‌های زیادی شکل می‌گیرد. در طرح تکاپو میراث فرهنگی و گردشگری و جهاد کشاورزی باید با ما همکاری کنند. اگر هماهنگی بین این بخش‌ها به وجود بیاید مشکل اشتغال در بسیاری از استان‌ها حل می‌شود.
ربیعی در پایان اذعان کرد: در طرح تکاپو صندوق ارزی، فنی و حرفه‌ای، بانک‌ها و سایر نهادها با ما همکاری می‌کنند و در استان‌ها نیز معتقدیم که قادر هستیم با برنامه‌ریزی درست و ارتقای بنگاه‌های خرد بحث اشتغال را سامان دهیم. ما باید پس از تجربه کشورهای دیگر که در این راه موفق بودند استفاده کنیم. اگر برای فوتبال کی‌روش را می‌آوریم و اکثر مردم هم با وجود باخت ایران از عملکردش راضی هستند برای اقتصاد هم کسی مانند آمادئو (نماینده یونیدو) آمده است که می‌تواند به ما کمک کند.
سپس آمادئو پشت میکروفن رفت و به انگلیسی درباره توانایی‌های ایران در اجرای این طرح گفت. پس از او عیسی منصوری مشاور وزیر و نماینده ایران در یونیدو از اهمیت ظرفیت‌سازی دولت برای توسعه گفت و اولویت ارتقای کسب و کار در ایران. او که مدرس اصلی این دوره آموزشی است هماهنگی بین مدیران را برای اجرای طرح تکاپو مفید دانست و وعده داد که هر سه ماه یک‌بار این نشست‌ها برگزار شود تا مدیران وزارتخانه به مفهوم و معنای واحدی دست یابند و کار بدون وقفه شکل گیرد. هدف اصلی ایجاد همصدایی مدیران استان‌های دیگر با هم و تهران است تا از دل این کارگروه آموزشی توافقی برای برداشتن گام‌های بعدی حاصل شود.
در ادامه این کارگروه، معاونین ادارات کل استان‌ها از مشکلات اشتغال در استان‌های خود گفتند و از مدیران ارشدشان خواستند که این طرح را نیمه‌کاره رها نکنند و به فکر تداوم آن باشند.