آيا تا به حال به موضوع ازدواج ترسي فكر كرده‌ايد؟ همه ما در ابتدا از اين موضوع و پا گذاشتن در عرصه زندگي مشترك مي‌ترسيديم اما بيان نمي‌كرديم! ترس از ازدواج شاید مفهومی جدید به نظر آید. اما اگر به معنا و گستره آن دقت کنیم، درمی‌یابیم که با واقعیتی مهم مواجه هستیم. ترس از ازدواج را باید به معنی عدم اطمینان به موفقیت اقتصادي و اجتماعي ازدواج، عدم اطمینان از وجود ویژگی‌های مورد انتظار در فرد انتخاب شده، ترس از سنگینی بار مسئولیت‌های خانوادگی و عدم توان تحمل پاسخگویی به آن، ترس از محدود شدن آزادی‌های فردی، ترس از عدم امکان پیشرفت در شغل و تحصیل و امثال آن تلقی کرد.
اين روزها اشتغال، مسکن، بالا رفتن هزینه‌ها، کاهش درآمد، تورم، بیکاری و... مانع اصلی در مسیر ازدواج جوانان است. تشکیل زندگی مشترک و سپس اداره آن منوط به عوامل اقتصادی اشتغال و کسب درآمد و مسکن دارد. حتی اگر فردی زندگی خود را بر ملاک‌های غیرمادی و کاملا ارزشی و اخلاقی بنا گذارد باز هم نیاز به درآمد مطمئن و ثابت و سرپناهی هرچند محقر اجتناب‌ناپذیر است.
دیدگاه جامعه‌شناسى، ازدواج یک قرارداد اجتماعى و ضامن بقاى نسل انسان است و از منظر روانشناسان ازدواج یکى از بالاترین ترکیبات روانى را در بر دارد. درواقع ازدواج از دیدگاه‌های گوناگون مورد بررسی قرار گرفته حتی از منظر پزشکی، به عقیده بسیاری از پزشکان بیشترین ضایعات انسانى و بیماری‌ها متوجه افراد مجرد بوده و سهم ازدواج در کاهش آن حایز اهمیت است. از نظر علماى اخلاق هم ازدواج مى‌تواند از اشاعه فساد، فحشا و رفتارهاى ناپسندى که مى‌تواند پیامد مستقیم عنان گسیختگى غرایز باشد جلوگیرى کند و یکى از پایه‌هاى حفظ سلامت جامعه محسوب می‌شود. درواقع آرامش و امنیت در یک جامعه، نتیجه ازدواج سالم و محیط آرام بخش خانواده است.
میل به استقلال اقتصادی در کنار تمایل به استقلال و جدایی از خانواده، گرایش به محدود کردن مسئولیت‌های ناشی از زندگی مشترک، کم‌رنگ شدن نقش خانواده‌ها در انتخاب همسر و در مقابل، نقش موثر فرزندان در این امر، کم‌رنگ شدن سنت‌ها و آداب و رسوم بومی و محلی و گرایش به سمت روش‌ها و سبک‌های ملی و عمومی‌تر، در مجموع، گرایش‌هایی هستند که ذهنیت و گرایش‌های درونی نسل امروزی را شکل می‌دهند. گرايشاتي كه ترس از ازدواج را روز به روز بيشتر مي‌كند.
در کشور ما با نگاهى به آمار میانگین سن ازدواج دختران مشاهده مى‌شود که در سال‌هاى اخیر این میانگین به تدریج افزایش یافته است. این واقعیت نشان مى‌دهد که امروزه جوانان دیرتر به بلوغ اقتصادى و اجتماعى مى‌رسند و فاصله میان بلوغ جنسى عاطفى و بلوغ اقتصادى و اجتماعى آنها روز به روز بیشتر مى‌شود.
درواقع این امر موجب می‌شود آنها تمایل نداشته باشند که فراغت خاطر و آسایش خود را از دست بدهند، این دسته از جوانان ناملایمات تجرد را بر گرفتاری‌ها و مشاجرات خانواده‌هاى متأهل ترجیح مى‌دهند. بنابراین تجارب تلخ از زندگى ناموفق والدین یا اطرافیان موجب روگردانى جوان از امر ازدواج مى‌شود و این خود مسأله بسیار مهمی است که باید مورد بررسی و نقد قرار گرفته و راهکاری عملی به جوانان ارایه شود.
نتایج پژوهش انجام شده در وزارت ورزش و جوانان حاکی از آن است که حدود دو‌سوم دانشجویانی که در این پژوهش حضور داشتند، شیوع طلاق در زوجها را موجب ترس از ازدواج دانسته‌اند. در پژوهشی با هدف بررسی تأثیرات ارتباطات پیش از ازدواج بر سن ازدواج، در فاز اول 2هزار و 31 دانشجوی 18 تا 40 ساله از 7 دانشگاه دولتی و آزاد در تهران را مورد مطالعه قرار داد. در فاز دوم پیمایش نیز 92 نفر از زنان و مردان 18 تا 40ساله با تحصیلات دانشگاهی که به 2 شعبه دادگاه خانواده در تهران جهت درخواست طلاق مراجعه کرده بودند به روش نمونه‌گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. نتایج پژوهش انجام شده نشان داد که یکی از شرایط مهم که در اثرگذاری ارتباطات پیش از ازدواج بر سن ازدواج مهم است تعداد این معاشرتها است. بهطوری که پیمایش نشان داد تعداد ارتباطات با جنس مخالف اثرات مهمی در تأخیر ازدواج خواهد داشت.
این یافته توسط مطالعه کیفی نیز تأیید شد و دلایل منتسب شده بهاین نوع تأثیرات عبارتند از ایجاد وسواس و سختگیری در انتخاب همسر به‌علت تنوع تجربیات و بالا رفتن توقع در معیارهای همسر گزینی، ایجاد حس بدبینی به جنس مخالف و بی‌اعتمادی. یکی از دلایل بدبینی و شک و تردید به صلاحیت افراد برای همسر شدن یا پدر یا مادر شدن این است که کسانی که در ارتباطات دوستی وارد میشوند اغلب ممکن است شامل کسانی باشند که تعهدات کم به روابط داشته یا پایبندی کم به اخلاقیات دارند و این نگاه بدبینانه و کاذب در پسران نسبت به دختران و برعکس ایجاد می‌شود.
بهطوری که حتی برخی از جوانان ممکن است تمایل به ازدواج کردن نداشته باشند. هر چند که برخی افراد چنین معاشرتهایی را در صورتی که دارای شرایط خاصی باشند موجب ایجاد شناخت و آگاهی از جنس مخالف دانسته که منجر به انتخاب بهتر همسر آینده دانستند. این شرایط شامل نداشتن رابطههای متعدد و پیشرونده و آگاهی دادن خانواده‌ها از ارتباطات و هدفمند بودن ارتباطات است. ولی بخش مهمی از معاشرتهای قبل از ازدواج ممکن است شرایط فوق را نداشته باشند. بخش پیمایش مطالعه نشان داد که حدود 24،1درصد دانشجویان در یک رابطه با جنس مخالف در زمان مطالعه بودند که 12،3درصد بدون قصد ازدواج و 11،8درصد با قصد ازدواج بوده است.
براساس این گزارش، در کل تأثیرات تحولات خانواده و روندهای موجود و ازهم‌گسیختگی خانواده‌ها و طلاق بر تصمیم به ازدواج در بین جوان‌ها و سختگیری در انتخاب همسر نیز نباید نادیده گرفته شود. حدود دو سوم دانشجویان، شیوع طلاق در زوجها را موجب ترس از ازدواج دانسته‌اند. در تأیید این یافته، در یکی از دلایلی که جوانان به‌خصوص پسران روابط قبل از ازدواج را جایگزین ازدواج کرده‌اند، قدرت اعمال تنوع و تعویض رابطه بدون تحمل مشکلات مربوط به طلاق و تعهدات مربوط به زندگی مشترک است.
جا دارد كه علاوه‌بر راهكارهاي اجتماعي كه در دستور كار نهادهاي اجرايي قرار گرفته تا با تسهيل ازدواج آسان، شرايط زندگي مشترك را براي جوانان پديد آورند، به راهكارهاي فرهنگي و اقتصادي نيز توجه شود و تسهيلات مناسب‌تري در اين خصوص براي جوانان مهيا شود.