آيا دسترسي كودكان و دانشآموزان به موبايل لازم و ضروري است؟ سازمان جهانی بهداشت (WHO)تأکید کرد با توجه بهافزایش نقش فناوریهای مدرن در زندگی کودکان امروزی مطالعات در زمینه تأثیر این فناوریها بر رشد ذهنی آنها باید در اولویت قرار گیرد. بر همین اساس، متخصصان و کارشناسان سلامت بهزودی مطالعاتی را با هدف بررسی مضرات احتمالی تلفنهای همراه و سایر فناوریهای بیسیم بر رشد مهارتهای ذهنی کودکان انجام خواهند داد. این مطالعه با سرمایهگذاری دولتی و صنعتی از ماه سپتامبر سال جاری میلادی (2014) شروع خواهد شد و طی آن 2500 کودک 11 و 12 ساله موردمطالعه قرار میگیرند.
در این مطالعه توانایی یادگیری، مهارتتفکر، حافظه و تمرکز در این کودکان اندازهگیری و ارزیابی شده و همین بررسیها در سال 2017 میلادی نیز مجدد تکرار خواهد شد. به گفته کارشناسان، هنوز درباره تأثیر این فناوریها روی سلامت ذهن و روان کودکان اطلاعات بسیار اندکی در دسترس است. تاکنون بسیاری از مطالعات درباره مضرات فناوریهای بیسیم و تلفنهمراه تنها منحصر به بزرگسالان شده و بهویژه بیشتر تمرکز این مطالعات روی خطر سرطانزایی آنها بوده که البته تا امروز نیز هیچگونه اثر مخربی از آنها بهثبت نرسیده است. با این حال برخی کارشناسان سلامت تأکید دارند که کودکان زیر 16سال باید از تلفنهمراه تنها در موارد ضروری استفاده کنند.
طبق گزارش مرکز تحقیقاتی PEW، بیشتر نوجوانان آمریکایی اولین تلفنهمراهشان را بین سنین 12 تا 13 سالگی خریداری میکنند که در اکثر موارد تمام هزینههای خرید تلفن و پرداخت قبوض خط موبایل برعهده والدین آنهاست. در این گزارش آمده است که 23درصد از نوجوانان اولین تلفنهمراهشان را در 12سالگی و 23درصد نیز در 13 سالگی خریداری میکنند و 20درصد نوجوانان نیز اولین تلفنهمراهشان را وقتی میگیرند که تنها 11سال یا حتی کمتر از آن سن دارند.
درنهایت اینکه تنها 20درصد نسل امروز آمریکا داشتن اولین تلفنهمراه را در 15 تا 17 سالگی تجربه میکنند که احتمالا تمام همسن و سالانشان در آن زمان سالهاست که تلفنهمراه شخصیشان را در جیب دارند. اگرچه آمار رسمی از اینکه میزان استفاده نوجوانان زیر 15سال از تلفنهمراه چقدر است یا اینکه متوسط سن خرید تلفنهمراه در ایران چند سال است، در دسترس نیست اما مشاهده کودکانی که بهراحتی نحوه کار با تلفنهمراه را بلدند و آن را بهعنوان وسیلهای که میتواند در طول روز ساعات سرگرمکننده را برایشان به وجود بیاورد، پذیرفتهاند.
از سوی دیگر، کاهش قدرت برخی مدارس برای اعمال ممنوعیت بههمراه داشتن موبایل در مدرسه نشان میدهد، اگرچه هر تکنولوژی با فاصله زیادی ممکن است به ایران وارد شود اما وضع استفاده نوجوانان از تلفنهمراه در ایران تفاوت چندانی با کشوری مثل آمریکا ندارد یا در آیندهنزدیک این تفاوت بهحداقل خواهد رسید.
اما خانوادهها و نوجوانان هرکدام دلایل خود را برای خرید تلفنهمراه دارند. برای بسیاری از خانوادهها افزایش امنیت و حفظ ارتباط بین والدین و فرزند زمانی که از یکدیگر دورند، مهمترین دلیلی است که آنها را وادار میکند زیر بار خرید یک تلفنهمراه برای نوجوانشان بروند. اما تنها کاربرد وسایل پیچیدهای مثل موبایل، فرستادن پیام و برقراری تماس نیست بلکه با پیشرفت تکنولوژی و افزایش امکانات تلفنهایی که به گوشیهای هوشمند تبدیل شدهاند، انجام فعالیتهای سنتی با تلفن به کوچکترین کاربرد موبایل تبدیل شده است.
با توجه به امکاناتی که یک گوشی هوشمند در اختیار نوجوانان قرار میدهد، کنترلهایی که بر استفاده نوجوانان از موبایل نیز اعمال میشود باید همزمان بهروز شود. بنابراین چککردن اینکه فرزند شما با چه کسانی تماس میگیرد یا چه عکس و فیلمی را روی تلفنش ذخیره کرده، تنها کاری نیست که والدین باید برای حفظ امنیت و سلامت روانی و اجتماعی فرزندانشان به کار بگیرند.
قابلیت اتصال به اینترنت با تلفنهمراه گستره وسیعی از ارتباطاتی را در اختیار افراد قرار میدهد که کنترل آن بهراحتی چککردن گالری یا لیست شمارههای تلفن و پیامها نیست و افراد میتوانند با ورود به پهنای شبکه اینترنت علاوه بر آنکه با دوستان یا افراد غریبه ارتباط برقرار کنند، ساعتها وقت خود را صرف انجام بازیهای آنلاینی کنند که اگر کنترلی بر آن اعمال نشود، میتواند اعتیادآور باشد.
با توجه به اینکه نوجوانان بیشتر وقت خود را در مدرسه میگذرانند، مدرسه، یکی از مهمترین مکانهایی است که میتواند با سیاستگذاری صحیح، استفاده درست از تلفنهمراه را به نوجوانان آموزش دهد.
در ایران رویه معمول برای برخورد با این تکنولوژی فراگیر، گذاشتن قوانینی است که آوردن موبایل به مدرسه را بهطور کامل ممنوع میکند، قانونی که بعضا دانشآموزان دور زدنش را هم بلدند. اما این وضع تنها برای ایران نیست بلکه آمریکا نیز که ازجمله کشورهای پیشرو در صنعت تلفنهمراه است، برای آوردن تلفنهمراه به مدارس ممنوعیتهایی را اعمال میکند. طبق آمار، تنها 12درصد دانشآموزان اجازه دارند موبایلهایشان را حتی تا سر کلاس با خود ببرند. بر این اساس 62درصد دانشآموزان میتوانند با موبایل به مدرسه بروند اما اجازه ندارند تلفنشان را سر کلاس نیز بههمراه داشته باشند و 24درصد دانشآموزان نیز اصلا اجازه بردن تلفنهمراه به مدرسه را ندارند.
اما سیاست نانوشتهای بین تمام دانشآموزان سراسر دنیا وجود دارد. آنها میگویند روشنبودن تلفنهمراه سر کلاس خلاف قوانین مدرسه است اما فلسفه ما نیز این است «اگر توانستند ببینند، میتوانند توقیفش کنند!» این فلسفهای است که تا بهحال جواب داده است. 58درصد دانشآموزان آمریکایی که بردن موبایل به مدرسه برایشان مجاز نیست به گفته خودشان تا بهحال بارها سرکلاس «اساماس بازی» کردهاند.