شهروند| مسئولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و تعدادی از اقتصاددانان دیروز به همایش «زنان در مسیر توسعه اجتماعی با تأکید بر برنامه ششم توسعه» آمدند تا از آخرین وضع زنان و مشارکتشان در توسعه اجتماعی ایران بگویند؛ حرف‌هایی که در این همایش از زبان سخنرانان گفته شد اما مانند همیشه چندان مثبت نبود؛ آنها از وضع بیکاری زنان گفتند که دوبرابر مردان است و سیر نزولی سهم اشتغال زنان در 5‌سال گذشته.  علی ربیعی، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حاشیه این همایش گفت:  لازم است در برنامه ششم توسعه زنان بیشتر مورد توجه قرار گیرند البته ما در سرفصل‌های رفاهی در این زمینه کار می‌کنیم. او افزود: ما هماهنگی‌هایی را با معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست‌جمهوری و وزارت کشور در حوزه‌های رفاهی زنان انجام داده‌ایم. مذاکراتی را نیز با شهرداری تهران آغاز کرده‌ایم تا 4-5 مرکز فروش تولیدات زنان سرپرست خانوار را ایجاد کنیم. قصد انجام برنامه ریزی‌هایی را نیز با استانداری‌ها داریم و سعی می‌کنیم آنان را تعاون پذیر کنیم. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اضافه کرد: رشد مدیران زن ازجمله سیاست‌های دولت است درحال حاضر میزان تحصیلات و آمادگی زنان متناسب با سطوح مدیریتی نیست و این موضوع در کمیسیون اجتماعی دولت مطرح شده است.او اظهار کرد: در آستانه برنامه ششم توسعه باید به تحول در حوزه بازار کار، عرضه نیرو و تقاضا توجه کنیم درحال حاضر با تغییر جنسیتی روبه‌رو هستیم و آمادگی پذیرش زنان در همه عرصه‌ها وجود ندارد. ربیعی با بیان این‌که در این زمینه با موانع ساختاری روبه‌رو هستیم گفت: در حوزه فرهنگ باید با مطالعه بیشتری به زنان نگریسته شود. آنان بیش از گذشته می‌توانند در فرآیند توسعه اجتماعی موثر واقع شوند و اگر در این حوزه برنامه‌ای نداشته باشیم این سرمایه عظیم انسانی به هدر می‌رود. ساختارهای اقتصادی و اجتماعی برای حضور زنان در عرصه بازار کار هنوز کاملا آماده نیست و باید در این جهت تلاش‌های بیشتری از سوی دولت صورت گیرد. او تأکید کرد: سالمندی در جامعه موضوع مفیدی محسوب می‌شود در آینده با تعداد زیادی از زنان سالمند تنها مواجه هستیم که ازجمله آنها می‌توان به ازدیاد تعداد دخترانی که ازدواج نکرده‌اند اشاره کرد بنابراین لازم است برای این دسته از زنان نیز برنامه‌ریزی کنیم.   وزیر کار با اشاره به اینکه در حال حاضر بیش از 2 میلیون زن سرپرست‌ خانوار یا خودسرپرست در کشور وجود دارد، گفت: تعداد زیادی از این زنان یا خود معتاد شده‌اند یا توسط همسران‌شان معتاد شده و طلاق گرفته‌اند. همچنین شهیندخت مولاوردی، معاون  امو ر زنان و خانواده رئیس جمهوری گفت: «زنان محور توسعه پایدار هستند و توسعه تنها با حضور مردان و زنان توانمند تداوم می یابد و تا زمانی که زنان خارج از تصمیم گیری باشند توسعه دست یافتنی نیست.» ابوالحسن فیروز آبادی قائم مقام وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از سخنرانان این همایش بود. او در ابتدا گفت که آمار زنان سرپرست خانوار از‌سال 75 تا 90، پنج‌درصد افزایش داشته و درحال حاضر از 9‌درصد به 13.7‌درصد رسیده است.
سیر نزولی اشتغال زنان طی 5‌سال اخیر
محمدرضا سپهری، رئیس موسسه کار و تأمین اجتماعی یکی دیگر از سخنرانان این همایش بود. او گفت که سهم اشتغال زنان طی 5‌سال گذشته در مقایسه با مردان سیر نزولی داشته است:  «امروز بحث توسعه و حرکت به سمت جامعه مطلوب دغدغه همه کشورهاست که در جامعه به توسعه پایدار و فراگیر از آن یاد می‌شود و در آن مشارکت تمامی ذینفعان و بهره‌مندی از مزایای آن برای همه مورد توجه است.» او با اشاره به این‌که توسعه پایدار دارای ابعاد اقتصادی و زیست‌محیطی است گفت: «زنان در این فرایند نقش اساسی ایفا می‌کنند و سازمان بین‌المللی کار نیز به فرصت‌های برابر میان زنان و مردان تأکید دارد و ایران نیز با پذیرش مقابله نامه‌های این سازمان در این زمینه موظف است تا سالانه گزارشات خود را به این سازمان ارسال کنند. تا ‌سال 2022 یک‌میلیارد زن وارد اقتصاد جهانی می‌شوند که از آنها به‌میلیارد سوم یاد می‌شود و از این یک‌میلیارد 94‌درصد در کشورهای درحال توسعه و 6درصد نیز در کشورهای توسعه یافته هستند.»  رئیس موسسه کار در ادامه به ارایه آمار در زمینه وضع اشتغال در کشور پرداخت: «طبق گزارشات مرکز آمار ایران از 76‌میلیون جمعیت در‌سال 92، 4/50 را مردان و 4/49 را زنان تشکیل می‌دهند و تعداد دانشجویان نیز در‌سال 92، 8/51‌درصد مردان و 2/48 نیز زنان هستند. از نظر وضع اشتغال هم در 5‌سال گذشته یعنی از‌سال 88 تا 92 سهم شاغلان مرد روند صعودی داشته و از 5/82 به 3/85‌درصد رسیده است. اما در این میان زنان از 5/17‌درصد به 7/14 کاهش داشته است.» به گفته او میزان جذب اشتغال زنان طی سال‌های 88 تا 92 تنها در بخش‌های آموزش و خدمات به مرز برابری با مردان رسیده است.
کاهش سن زنان سرپرست خانوار
حسین انواری، سرپرست کمیته امداد امام خمینی(س) که از دیگر سخنرانان همایش «زنان در مسیر توسعه اجتماعی با تأکید بر برنامه ششم توسعه» بود با اشاره به آسیب‌هایی که زنان سرپرست خانوار در جامعه متحمل می‌شوند گفت: «متاسفانه در گفتمان‌ها و اجلاس‌ها این طبقه از زنان تقریبا مغفول هستند.» او با بیان این‌که زنان سرپرست خانوار در انواع مختلف فوت، طلاق، مهاجرت یا زنان رها شده در ازدواج با اتباع خارجی (متاسفانه این مورد در کشور درحال رشد است) و ... اقشار آسیب‌پذیر جامعه هستند گفت: «همچنین خانواده‌های بدسرپرست، ازدواج‌های موقت و غیررسمی و... شرایطی را به وجود می‌آورند که از برخی از آنها با عنوان خانواده‌های «خود سرپرست» یاد کنیم.»  انواری گفت که سن زنان سرپرست خانوار نیز درحال کاهش است و حتی دختران 16 ساله‌ای داریم که سرپرست خانوار محسوب می‌شوند. انواری با اشاره به این‌که بیش از یک‌میلیون نفر از زنان خودسرپرست و سرپرست خانوار در حوزه مدیریتی و خدماتی کمیته امداد امام خمینی(ره) قرار دارند گفت: «اغلب این خانواده‌ها در شرایط مختلف با فقر، بروز و ظهور بیماری‌های مختلف و کمبود‌ها و آسیب‌های عاطفی،‌ عدم فضای آموزش‌دیده برای تربیت فرزندان،‌ ناامیدی،‌عدم نشاط، پرخاشگری، تحمل تحقیرات اجتماعی متعدد، عدم بهره‌وری از مشارکت‌های اجتماعی و آموزشی لازم و همچنین طردشدگی از سوی جامعه روبه‌رو هستند و خودباوری‌های لازم را ندارند. این زنان کسانی هستند که دارای استعداد هستند اما احساس فلجی آنها اجازه بروز و ظهور استعدادهایشان را نمی‌دهد.»
  زنان؛ تحصیلات بالا و مشارکت کمرنگ اجتماعی
وحیده نگین، مشاور وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در امور زنان و خانواده در ادامه این همایش گفت با وجود اسناد بالادستی قوانین دست و پا گیر برای مشارکت زنان وجود دارد: «زنان دارای تحصیلات بالا اما با مشارکت اجتماعی کمرنگ هستند. کشور ما در شرایط فعلی و در جهت مقاوم‌سازی اقتصاد ملی به مشارکت زنان بیش از پیش نیاز دارد . اگرچه سخن از نقش زنان در توسعه‌یافتگی ممکن است سخنی نو و تازه نباشد اما همواره پرسش‌های بی پاسخ مختلفی در این بخش وجود داشته است.»  نگین به موانع مشارکت اجتماعی زنان اشاره و ریشه این موانع را در نادیده گرفتن توانمندی‌های زنان دانست: «توانمندسازی زنان و ایجاد زمینه مشارکت اجتماعی آنان علاوه بر اثرات کوتاه مدت و بلندمدت در فرآیند توسعه، اثرات بین نسلی هم خواهد داشت.»
اشتغالزایی تعاونی‌های زنان برای 119‌هزار نفر
حمید کلانتری، معاون تعاون وزارت کار از دیگر سخنرانان این همایش بود. به گفته او درحال حاضر 11‌هزار تعاونی زنان با عضویت 131‌هزار نفر و اشتغالزایی برای 119‌هزار نفر در کشور به فعالیت مشغول هستند: «هر تعاونی که 70‌درصد آن را زنان تشکیل دهند تعاونی زنان محسوب می‌شود. 10‌درصد از کل تعاونی‌های کشور را زنان تشکیل دادند و حدود 11‌میلیون نفر عضو زن نیز در شرکت‌های تعاونی حضور دارند که 25‌درصد از اعضا را دارندگان سهام عدالت تشکیل می‌دهند.»  او با اشاره به این‌که 11‌هزار تعاونی زنان درحال حاضر در کشور فعال‌اند گفت: «این تعداد تعاونی 131‌هزار نفر عضو دارد و اشتغالزایی برای 119‌هزار نفر را فراهم کرده است. میانگین اشتغالزایی تعاونی زنان نیز حدود 11 نفر است و زنان در مجموع 3/8 از مدیر عاملی شرکت‌های تعاونی را برعهده دارند. همچنین 11‌درصد از اعضای هیات‌مدیره شرکت‌های تعاونی‌ها را نیز زنان تشکیل می‌دهند و بالغ بر 10‌درصد از بازرسان تعاونی‌ها از میان زنان هستند.»  در ادامه این نشست، حسین راغفر، اقتصاددان با اعلام این‌که ۸۰‌هزار‌میلیارد تومان فرار مالیاتی داریم، گفت:  «فقر رو به فزونی است. ۳۸‌درصد خانوارهای مردسرپرست و ۴۹‌درصد زن‌سرپرست دچار فقر هستند.» او ادامه داد: «اینکه تأکید می‌شود نسبت به اشتغال زنان توجه بیشتری شود پیرامون این موضوع است که آنها از آسیب پذیری بالاتری برخوردارند. ما امروزه با آسیب‌هایی مانند نابرابری، فقر، بیکاری، کودک کار، دختران فراری، مشاغل غیررسمی، فساد اقتصادی، اعتیاد، ایدز، فرار مغزها، رشد جرم و جرایم روبه‌رو هستیم که امنیت انسانی، اجتماعی و سیاسی جامعه را تهدید می‌کند.» این اقتصاددان در آمار وضع زنان سرپرست خانوار، گفت: «برای یک دوره 30ساله از‌سال 63 تا 92 فقر را مطالعه کردیم، همواره این روند در حوزه زنان گسترش یافته است یعنی فقر زنان روز به روز بیشتر شده که این میزان آسیب‌پذیری در زنان بیشتر است و  نسبت به خانواده‌های مرد سرپرست به میزان دارایی‌شان‌بیشتر تحت‌تأثیر آسیب‌های اجتماعی هستند. از‌ سال 85 تا 90 آسیب‌پذیری مردها به دارایی‌هایشان بیشتر 4‌درصد است و در‌سال 63 روند صعودی داشته و می‌توان گفت گروه‌های جوان‌تر آسیب‌پذیرترند و این آسیب‌پذیری هرساله بیشتر شده است.»  این اقتصاددان ادامه داد: «سلامت مادر و کودک از بارداری تا تا پایان 6سالگی کودک، رسیدگی به زنان دارای مشکلات مالی و ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و تبار خانواده، توجه به زنانی که قربانی همسرآزاری شده‌اند باید در دستور کار دولت قرار گیرد و دولت موظف به تأمین قرار وثیقه رایگان شود. آن دسته از زنان که به‌دلیل بیماری از کارافتادگی اعتیاد، فوت همسر درمعرض آسیب اجتماعی هستند دولت موظف به حمایت شود. دولت مکلف است اشتغال کامل را برای زنان فراهم کند و ما نباید متکی به درآمد نفت باشیم. همه علایم نشان‌دهنده این است که فقر در جامعه رو به فزونی است.»