فاطمه عسگری‌نیا| در 6 ماه نخست امسال 1541 زمین‌لرزه بالای 2.5 ریشتر در کشور به وقوع پیوست که 74 زمین‌لرزه بالای 4 ریشتر قدرت داشتند. در این بازه زمانی بزرگ‌ترین زمین‌لرزه با قدرت 5.9 ریشتر در استان بوشهر رخ داد. به گفته دبیر کل جمعیت هلال‌احمر، با این وجود تعداد زمین‌لرزه‌های بالای 2.5 ریشتر 52 فقره کمتر نسبت به مدت مشابه سال قبل بود. بررسی اطلاعات آماری زلزله‌ها نشان می‌دهد که تعداد زلزله‌های رخ‌داده مخرب در روز چه‌بسا بیشتر از شب باشد. نکته‌ای که اسماعیل بایرام‌نژاد، رئیس مرکز لرزه‌نگاری کشوری موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران از آن سخن به میان آورده است. زلزله‌های ایران بیشتر در ژرفای بین ۲ تا ۲۵ کیلومتر با شکستگی‌های برشی به صورت کششی یا فشاری یا افقی (امتداد لغز) ثبت می‌شوند. تاریخ زلزله‌های مخرب ایران را که ورق می‌زنیم حکایت از آن دارد نخستین زمین‌لرزه در ایران که در تاریخ ثبت‌ شده، زمین‌لرزه سده چهارم پیش از میلاد است که منطقه ری را ویران کرد. به گفته کارشناسان موسسه لرزه‌نگاری کشور ایران در حالی ۶درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را به خود اختصاص داده است که فقط یک‌درصد جمعیت جهان را دارد. بر اساس مطالعات جهانی، خطر خسارات و زیان‌های اقتصادی ناشی از حوادث و بلایا در ایران سالانه به طور متوسط 5میلیارد دلار است.

هفدهم فرودین 1400 بود که اولین زلزله امسال با قدرت 5.3 ریشتر مریوان در استان کردستان را لرزاند. این زلزله را که ساعت 19 و 42 دقیقه و 23 ثانیه به وقوع پیوست، مردم شهرهای سقز، بانه و دیواندره نیز احساس کردند. زمین‌لرزه مریوان، هیچ خسارت جانی در پی نداشت، آن چهار نفری هم که مصدوم شدند، در حین فرار به نقطه امن دچار حادثه شدند. پس‌لرزه‌های 3 ریشتری و 2 ریشتری این زمین‌لرزه اهالی مریوان و پاوه و روستاهای مرزی این منطقه را شب‌بیدار و بیرون از سقف خانه‌ها نگه داشته بود.
«پیام جلالی»، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر استان کردستان می‌گوید جمعیت هلال‌احمر استان کردستان با تقویت تیم‌های امدادی خود در بخش زلزله همواره در حال آماده‌باش هستند و به محض وقوع کوچک‌ترین زمین‌لرزه‌ای تیم‌های امدادگر و ارزیاب با حضور در منطقه کار امدادرسانی به زلزله‌زده‌ها را در پیش می‌گیرند. یکی از اتفاقات خوبی که بعد از زلزله کرمانشاه در جمعیت هلال‌احمر ایران اتفاق افتاد، تشکیل تیم‌های حمایت روانی از زلزله‌زده‌هاست. «فداکار»، کارشناس امدادونجات هلال‌احمر مریوان می‌گوید: «ما بعد از زلزله کرمانشاه یکی از قوی‌ترین تیم‌های حمایت روانی را در کردستان داشتیم که به کرمانشاه هم اعزام شده بودند و تجربه خوبی در این زمینه داشتند. ساعت‌های بعد از وقوع زمین‌لرزه‌ گرچه خسارت جدی‌ در پی نداشت، مردم دچار وحشت شده بودند و نیاز به این حمایت‌ها داشتند.»

بزرگ‌ترین زلزله امسال در گناوه
فروردین 1400 اما شاهد وقوع زلزله دیگری در گناوه بودیم. زلزله‌ای که از ابتدای امسال تاکنون به عنوان بزرگ‌ترین زلزله کشور نام گرفته است. این زلزله 29 فروردین 1400 ساعت 11 و 11 دقیقه در 28 کیلومتری بندر گناوه رخ داد و شدتش 5.9 ریشتر بود که حتی یاسوجی‌ها هم آن را احساس کردند. در این زلزله هم مردم زیر چتر حمایتی هلال‌احمری‌ها قرار گرفتند و در 72 ساعت اول وقوع زلزله 685 بسته غذایی بین مردم منطقه توزیع شد.
ارزیابی تیم‌های امدادی اعزام‌شده به مناطق زلزله‌زده حکایت از آن داشت که در ۲۱ روستا کمتر از ۳۰درصد آسیب‌دیدگی به ابنیه، ۶ روستا بین ۳۱ تا ۵۰درصد آسیب‌دیدگی به ابنیه و ۲۹۹ باب تعداد خانه غیر قابل سکونت به علت رعب از پس‌لرزه‌ها و ترک‌خوردگی ثبت شده است.
 هفتادوهشت امدادگر جمعیت هلال‌احمر در این حادثه به 1196 زلزله‌زده خدمات حمایتی و روانی ارایه کردند تا آرامش به زندگی مردم برگردد.

نقش خانه‌های هلال
بیست‌وهفتم اردیبهشت  دو زلزله خراسان‌شمالی را لرزاند. این زلزله هم با 5.5 ریشتر چیزی کمتر از زلزله گناوه نبود، اما تخریبی که به جا گذاشت بیشتر بود، چراکه در این زلزله خانه‌های خشت و گلی در روستاهای شورک، کرکی، برزنه، قزل حصار سفلی و علیا و مشما  فرو ریختند و بی‌خانمانی مردم روستایی، تلخ‌ترین ارمغان آن برای منطقه بود. همین شرایط باعث شد تا 150 امدادگر در قالب 11 تیم عملیاتی سریعا خود را به منطقه برسانند و نیازهای زلزله‌زده‌ها را در شرایط اضطراری تامین کنند. «ابوالفضل محبان» مدیرعامل جمعیت خراسان‌شمالی وقوع زلزله در ساعت 3 نیمه شب را باعث هراس مردم در این زلزله می‌داند و معتقد است امدادگران جمعیت هلال‌احمر با حضور به‌موقع در مناطق زلزله‌زده و ارایه خدمات حمایت روانی در برقراری آرامش در منطقه کمک بسیاری کردند. او با اشاره به نقش خانه‌های هلال در زمان وقوع حوادث و بهره‌گیری از توان مردم محلی در سروسامان دادن به اوضاع را یکی از مهم‌ترین اقدامات جمعیت هلال‌احمر در زمان بروز حوادث می‌داند و معتقد است اعضای آموزش‌دیده خانه‌های هلال نفرات اولی هستند که به محض وقوع حادثه در محل حاضر می‌شوند و کنترل امور را به دست می‌گیرند.
سی‌ویکم اردیبهشت ماه دوباره گناوه لرزید آن هم با زلزله‌ای به قدرت 5 ریشتر. این زلزله که در شهرستان‌های دیلم، گناوه و حتی دشتستان هم احساس شد ترک‌های ریز و درشت زیادی به دیوار خانه‌ها و ساختمان‌های منطقه نشاند، اما تخریبی در پی نداشت و خسارت جانی در آن به ثبت نرسید.

تابستان پر زلزله
زلزله‌های فصل بهار با زلزله 5 ریشتری در ایلام به پایان رسید، اما تابستان تعداد زلزله‌هایی که ایران را لرزاند بیشتر بود. اولین زلزله تابستانی با قدرت 3.6 ریشتر 18 تیر در شهرستان نقده اتفاق افتاد. تازه امدادگران کار ارزیابی مناطق را شروع کرده بودند که یک بار دیگر زمین با لرزشی به بزرگی 5 ریشتر در این منطقه لرزید. همین مسأله باعث شد تا بر تعداد تیم‌های ارزیاب و امدادرسان افزوده شود. ابتکاری که جمعیت هلال‌احمر شهرستان نقده برای رویارویی با شرایط بحرانی زلزله در منطقه انجام داده است، تقویت ارتباط با دهیاری‌های منطقه است. «سیدحجت مدنی» رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان می‌گوید از سال‌های گذشته با دهیاری‌ها هماهنگی‌هایی برای وقوع حوادث غیرمترقبه انجام شده و در این زمین‌لرزه هم اولین هماهنگی‌ها با این بخش کمک زیادی برای سرعت‌بخشی به ارزیابی‌ها کرد. به گفته او مردم 60روستای شهرستان نقده آموزش‌های مختلف کمک‌های اولیه و دوره‌های عمومی هلال‌احمر را فراگرفته‌اند: «تشکیل تیم‌های امدادی و ارزیابی اولیه در هر روستا، از اهدافی است که ما در قالب خانه‌های هلال دنبال می‌کنیم تا در صورت بروز هر حادثه مشابهی با زلزله اخیر نقده، بتوانند از این نیروهای بومی آموزش‌دیده برای ارزیابی و امدادرسانی اولیه استفاده کنند.»
پرونده زلزله‌ها در تیرماه با وقوع یک زلزله 5.7 ریشتری در جنوب فارس بسته شد. این زلزله در مرز استان‌های فارس، بوشهر و حوالی شهر خشت اتفاق افتاد.
از مرداد ماه آرام و بی‌زلزله که بگذریم به تنها زلزله کشور در شهریور می‌رسیم که 22 شهریور در قوچان اتفاق افتاد. این زلزله 5.2 ریشتری همان دم‌دمای صبح اتفاق افتاد و رعب و وحشتی سخت به دل مردم انداخت. اما امدادگران همیشه آماده جمعیت هلال‌احمر در قالب 10 تیم ارزیاب شامل پنج تیم ارزیاب از قوچان و پنج تیم ارزیاب از درگز، سریعا خود را به 23 روستای نزدیک کانون زلزله رساندند و مشخص شد جز ترک‌هایی که به دیوار خانه‌های روستایی نشسته، زلزله خسارت دیگری به مردم وارد نکرده است.

پاییز ناآرام
مهرماه اما زمین بیشتر از ماه‌های دیگر در ایران لرزید؛ از زلزله 4.4 ریشتری 6 مهر در قصرشیرین گرفته تا زلزله 5.7 ریشتری 12 مهر در کوهرنگ گرفته و زلزله 5.7 ریشتری در اندیکا. زلزله اندیکا گرچه خسارت جانی نداشت، اما 400 خانه روستایی در 120 روستای این منطقه به طور کامل تخریب شدند و دام‌های عشایر از بین رفتند. بنا بر اعلام ایمان نوروزی، رئیس جمعیت هلال‌احمر شهرستان اندیکا مناطق زلزله‌زده اندیکا عشایرنشین بودند و کوچ‌نکردن عشایر به روستاها یکی از عللی بود که با وجود تخریب خانه‌ها این زلزله کشته‌ای نداشت.
با وجود گذشت 13 روز از وقوع زلزله در اندیکا امدادگران جمعیت هلال‌احمر استان خوزستان هنوز کنار مردم زلزله هستند. علی خدادادی، مدیرعامل جمعیت هلال‌احمر خوزستان می‌گوید تاکنون به ۷هزار و۴۱۰ آسیب‌دیده از این زمین‌لرزه، امدادرسانی شده و اقلام زیستی، بسته‌های غذایی و بهداشتی در اختیارشان قرار گرفته است: «خدمت‌رسانی‌های این جمعیت در سه مرحله عملیات‌های امدادونجات و امدادرسانی اولیه، ارایه خدمات حمایتی و هدایت حرکت‌های جهادی با بهره‌گیری از مشارکت‌های مردمی و فعالیت‌های فرهنگی و حمایت‌های روانی قابل تعریف است.»
به گفته او در زمینه عملیات‌های امدادرسانی اولیه در سه قالب توزیع اقلام زیستی نظیر چادر اسکان، پتو، موکت، ست ظروف، والور، فانوس، نایلون پوششی و بشکه‌های نگهداری آب، بسته‌های غذایی شامل برنج، حبوبات، کنسروجات، چای، قند و شکر و اقلام بهداشتی ازجمله صابون، پودر لباسشویی و دیگر اقلام بهداشتی اقدام لازم صورت گرفته است.
در مرحله‌های بعدی خدمت‌رسانی، تیم حمایت‌های روانی به منظور آرامش‌بخشی و التیام روحی افراد آسیب‌دیده، در منطقه حضور یافته و خدماتی شامل مشاوره به بزرگسالان، بازی‌درمانی برای کودکان و خردسالان، شناسایی کودکان و خانواده‌هایی که آسیب بیشتری دیده‌اند، ارایه شد که خوشبختانه به افزایش روحیه ساکنان این مناطق کمک شد: «خانه‌های هلال علاوه بر نقش‌های پیشگیرانه در مناطق مختلف شهری و روستایی با ارایه آموزش‌های امدادی و آمادگی در برابر مخاطرات که سبب کاهش خطرپذیری می‌شود و جامعه را تاب‌آور می‌کند، در ارزیابی سریع هنگام بروز حوادث و توزیع عادلانه کمک‌های مردمی توسط اهالی آموزش‌دیده همان محلات نقشی بسیار پررنگ و جایگاه ویژه‌ای دارند. بنابراین افزایش بیش از پیش خانه‌های هلال از طریق برگزاری جلسات هماهنگی و پیگیری‌های مستمر با بخشداران و دهیاران در حال انجام است.»
 در تمام این 13 روز هلال‌احمری‌ها کوشیده‌اند تا با تمرکز بر حوزه تسهیل‌گری و جلب مشارکت‌های مردمی بازگشت مردم اندیکا را به زندگی آرام یاری کنند: «اقدام هایی از سوی این جمعیت به عمل آمده که پویش همدلی و مهربانی یکی از این برنامه‌هاست.»

کاهش وقوع زمین‌لرزه نسبت به سال گذشته
دبیرکل جمعیت هلال‌احمر با اشاره به اینکه زمین‌لرزه‌های بزرگ‌تر از 2.5 ریشتر در 6 ماه نخست امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته کاهش پیدا کرده‌اند، از ارایه خدمات اسکان اضطراری به 4هزار و 872 نفر از زلزله‌زدگان خبر داد.
«محمدحسن قوسیان‌مقدم» درباره امدادرسانی جمعیت هلال‌احمر به شهروندان زلزله‌زده گفت: «در 6 ماه نخست امسال 1541 زمین‌لرزه بالای 2.5 ریشتر در کشور به وقوع پیوست که 74 زمین‌لرزه بالای 4 ریشتر قدرت داشتند. در این بازه زمانی بزرگ‌ترین زمین‌لرزه با قدرت 5.9 ریشتر در استان بوشهر رخ داد. با این وجود تعداد زمین‌لرزه‌های بالای 2.5 ریشتر 52 فقره کمتر نسبت به مدت مشابه سال قبل بود.»
او افزود: «در زمین‌لرزه‌های رخ داده در 6 ماه نخست امسال به 5هزار و 379 نفر امدادرسانی شد و 4هزار و 872 نفر از آسیب‌دیدگان نیز اسکان اضطراری داده شدند. در این بازه زمانی ماموریت‌ها در حوزه زمین‌لرزه‌های بالای 4 ریشتر با 10درصد کاهش مواجه شده که ناشی از تبعات کمتر زمین‌لرزه‌ها بوده است.»
دبیرکل جمعیت هلال‌احمر یادآور شد: «در 6 ماه نخست امسال، 1202 دستگاه چادر، 153 تخته پتو، 224 تخته موکت، 95 شعله والور، 438 کیلوگرم نایلون پوششی، 1705 بسته غذایی و 1810 قوطی کنسرو در میان زلزله‌زدگان توزیع شد.»
قوسیان‌مقدم با اشاره به تلاش شبانه‌روزی امدادگران و نجاتگران جمعیت هلال‌احمر در خدمت‌رسانی به آسیب‌دیدگان از زلزله در شهرستان اندیکا که در هفتمین ماه از سال‌جاری رقم خورد، گفت: «تاکنون 2هزار و 953 خانوار مورد ارزیابی تیم‌های جمعیت هلال‌احمر قرارگرفته‌‌اند که از این تعداد 2هزار و 883 خانوار در حوزه استحفاظی شهرستان اندیکا و ۷۰ خانوار در حوزه استحفاظی شهرستان ایذه هستند.» دبیرکل جمعیت هلال‌احمر در پایان تصریح کرد: «6هزار و 172 نفر نیز امدادرسانی شده و اقلام موردنیاز زیستی، غذایی و بهداشتی دریافت کرده‌اند و تلاش‌ها تا رفع کامل مشکلات مردم این منطقه ادامه خواهد داشت.»