شهروند| این روزها بیش از این‌که دیده شود، درباره‌اش حرف می‌زنند. رنگ آبی زمان زیادی است که با آسمان کلانشهرهای کشور خداحافظی کرده و فقط هر از گاهی میهمان آسمان می‌شود. آسمانی که تیره و تار بودنش حواشی بسیاری را به خود دیده و توپی شده در میدان سیاست‌بازان.
در ماه‌های گذشته در میان قدم‌هایی که برای بهبود کیفیت هوا و بازگشت آسمان آبی برداشته شده، ایرادات بسیاری به اقداماتی که در دولت گذشته انجام شد و آسمان را تیره و تار کرد، گرفته شده است. از توزیع بنزین تولیدی در پتروشیمی‌های کشور گرفته تا افزایش مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و تولید خودروهایی بدون کاتالیست و کنیستر در دوره‌های زمانی خاص در دو دولت محمود احمدی‌نژاد. ایراداتی که هر چند به گفته مسئولان هنوز هم آثار خود را دارد و سایه‌اش را از سر کشور دور نکرده اما از سوی طرفداران و مسئولان دولت قبل هم بی‌پاسخ نمانده و آنها هم هر بار که هوا ناسالم شد و آسمان رنگ باخت، ایراد گرفتند که دیگر بنزین در پتروشیمی‌های کشور تولید نمی‌شود چرا آسمان هنوز سیاه است.
برنامه ملی و استانی مدون مقابله
 با گرد و غبار تنظیم شد
دیروز در پس تمامی این ایرادات و کشمکش‌ها، مراسم روز ملی هوای پاک یک روز پیش از روز تقویمی آن برگزار شد، مراسمی که بازخوانی ایرادات گذشته بود و قدم‌هایی که برداشته شد و گام‌هایی که قرار است برداشته شود. در این مراسم، معصومه ابتکار رئیس سازمان حفاظت محیط زیست، با اشاره به گذشت 16 ماه از آغاز بکار دولت یازدهم گفت:  «شواهد نشان می‌دهد اقدامات جدی برای کاهش آلودگی هوا صورت گرفته است و می‌توانیم نتایج بهبود کیفیت هوا در شهرهای بزرگ را مشاهده کنیم.»
او با تأکید بر این‌که برنامه‌های کاهش آلودگی هوا شتاب‌زده و کوتاه‌مدت نیست، ادامه داد: «این برنامه‌ها راهبردی، بلندمدت، پیچیده و چند مجهولی است و برای رسیدن به نتیجه باید با جدیت تلاش کرد و هماهنگی فوق‌العاده بین دستگاه‌ها برای بهبود شاخص‌ها و استاندارد‌های محیط‌زیست صورت گیرد. نباید انتظار آنی از برنامه کاهش آلودگی هوا داشته باشیم.» رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست در ادامه به سازوکار کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا با حضور 16 دستگاه اجرایی، تشکل‌های مردم‌نهاد و خبرنگاران اشاره کرد و گفت: «این کارگروه عامل انسجام‌بخشی و راهبردی برنامه کاهش آلودگی هوا در کلانشهر‌ها است و در استان‌ها نیز این کارگروه با برنامه‌های اختصاصی و مبتنی بر اقتضای و شرایط استان برای کاهش آلودگی هوا و تحقق استاندارد‌ها فعالیت دارد.
معاون رئیس‌جمهوری، حذف بنزین پتروشیمی را یکی از اصلی‌ترین گام‌ها در کاهش آلودگی هوا دانست.
رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این‌که موضوع گرد و غبار یکی دیگر از مولفه‌های غیرقابل انکار در آلودگی هوا است که برای رفع آن گام‌های موثری برداشته شده است، ادامه داد:  «همواره در طول‌سال شاهد ورود گرد و غبار از کشورهای همسایه به غرب به کشور هستیم که برای این موضوع برنامه ملی و استانی مدون برای مقابله با گرد و غبار تنظیم شده است. این برنامه امروز 29 دیماه همزمان با روز ملی هوای پاک، در شواری عالی محیط‌زیست برای تصویب ارایه می‌شود.» رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: ۳۵ میلیون نفر در شهرهای بزرگ کشور از آلودگی هوا متاثر می‌شوند.
ابتکار در حاشیه این مراسم با اشاره به اینکه ۳۵ میلیون نفر در شهرهای بزرگ از آلودگی هوا رنج متاثر هستند، ادامه داد: مشکل وجود ذرات معلق کمتر از  2.5 میکرون که می‌تواند ناشی از احتراق سوخت در خودرو‌ها و یا گرد و غبار باشد، در کشور وجود دارد.
کاهش 33 در صدی مصرف
 مازوت در‌سال جاری
مصرف مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ و کوچک کشور همواره یکی از عوامل آلودگی هوای کلانشهرها بوده است. عاملی که به گفتنه حمید چیت چیان وزیر نیرو، مصرف آن در دولت گذشته به شدت افزایش یافته بود و اکنون روند مصرف آن کاهشی است. او با اشاره به این‌که‌سال گذشته 12.3‌میلیارد لیتر مازوت در کشور مصرف شد که امسال این میزان به 8.2‌میلیارد لیتر کاهش یافته است، گفت: «این میزان کاهش نشان‌دهنده کاهش 33‌درصدی مصرف سوخت مازوت در کشور است.» او ادامه داد:  «بخش برق و به‌طورکلی انرژی یکی از اثرگذارترین بخش‌ها در کیفیت هوا است. از کل برق تولیدی کشور که حدود 260‌میلیارد کیلو وات ساعت است بین 90 تا 92‌درصد از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌شود این درحالی است که مصرف سوخت فسیلی موجب انتشار گازهای آلوده‌کننده، گلخانه‌ای، ذرات معلق، نیتروژن و هیدروکربن‌های نسوخته می‌شود.»
چیت چیان با اشاره به این‌که مصرف برق در کشور حدود 217‌میلیارد کیلووات در ساعت است، افزود: «گازهای آلاینده عمدتا در دو بخش محلی، منطقه‌ای و بین‌المللی تأثیر می‌گذارند که گرم شدن زمین، پدیده گلخانه ای، ذوب شدن یخچال‌ها، بالا آمدن سطح آب دریاها و به زیر آب رفتن برخی شهرها و جزایر پیامد آن در بعد جهانی است.» او سوخت‌های مایع را از عوامل آلودگی هوا دانست و گفت:  «در‌سال 82 فقط 17‌درصد سوخت نیروگاه‌ها از مازوت و گازوئیل بود که تا‌سال 92 به 44‌درصد افزایش یافت که این مسأله انتشار گازهای آلاینده را به همراه داشت. کیفیت پایین سوخت، به‌ویژه سوخت مایع که حاوی گوگرد زیادی بوده سومین عامل در آلودگی هوا است، پایین بودن بازده برخی از نیروگاه‌ها، تلفات بالا و غیرقابل قبول شبکه‌های انتقال و توزیع برق و بازده پایین مصرف برق در بخش‌های مختلف اقتصادی از دیگر عوامل آلودگی هوا است.»
وزیر نیرو به ماموریت وزارت نیرو در زمینه کاهش آلودگی هوا اشاره کرد و گفت:  «وزارت نیرو برنامه‌های خود را براساس توسعه فناوری‌های نوین سازگار با محیط‌زیست، رشد پایدار و ایجاد تعادل بین منابع و مصرف و همگام با اقتصاد مقاومتی ترسیم کرد که احداث نیروگاه‌های بزرگ دور از شهرها و مراکز جمعیتی، تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی و کاهش مصرف سوخت‌های مایع و افزایش سهم گاز طبیعی برخی از این برنامه‌ها است. در صورت تبدیل نیروگاه‌های گازی به سیکل ترکیبی بازده آنها به میزان 1.5 برابر افزایش می‌یابد، گفت: در 7 ماه آخر‌سال 93 حدود 3‌هزار و 800 مگاوات گاز قرارداد با مالکان نیروگاه‌های خصوصی منعقد کردیم تا سیکل سوخت خود را به ترکیبی تبدیل کنند.»
تردد حدود یک‌میلیون خودرو
بدون کنیستر در کشور
خودروها، همیشه یکی از متهمان اصلی آلودگی هوا در کلانشهرها هستند. همان چهارچرخ‌هایی که حتی وقتی انگشت اتهام را سمت خود دیدند، تولیدکنندگان گامی برای بهبود تولید آنها برنداشتند، تاجایی که وقتی جای نظارت را خالی دیدند، به راحتی قطعاتی که کاهش تولید آلاینده‌ها توسط خودروها کمک می‌کرد اما هزینه‌های تولید آنها را افزایش می‌داد به راحتی حذف کردند تا آلودگی را بیش از پیش به مردم هدیه دهند. به گفته رئیس پلیس راهور ناجا، از‌ سال 84 تا 88، خودروسازان، کنیستر را از روی خودروهای پرتیراژ برداشتند و میزان آلایندگی این خودروها را افزایش دادند. از‌سال 88 بار دیگر ملزم شدند این قطعه را روی خودروها نصب کنند. نصب دوباره هر چند جلوی تولید خودروی بدون کنیستر را گرفت اما درحال حاضر حدود یک‌میلیون خودروی بدون کنیستر در کشور تردد می‌کنند.» سردار سرتیپ اسکندر مومنی تأکید کرد: «خودروسازان باید فراخوان بدهند و خودروهای بدون کنیستر را اصلاح کنند.»
او با اشاره به این‌که بیش از یک‌میلیون خودروی فرسوده در چرخه حمل‌ونقل تردد می‌کنند، گفت: «پیکان وانت تا پایان‌ سال‌جاری شماره‌گذاری می‌شود و بعد از آن روانه موزه خواهد شد که امیدواریم خروج خوردوهای پرمصرف از چرخه حمل‌ونقل همچنان ادامه داشته باشد.» رئیس پلیس راهور ناجا، در ادامه به تعداد خودروهای شماره گذاری شده، اشاره کرد و گفت: «از ابتدای ورود خودرو به کشور تا‌سال 80 کل خودروهای شماره گذاری شده 4‌میلیون دستگاه بود، اکنون 17.5‌میلیون خودرو در کشور تردد می‌کنند که براساس پیش بینی‌های صورت گرفته تا پایان دهه
 90 به 30‌میلیون دستگاه خواهد رسید زیرا سرانه خودرو در کشور ما نسبت به دنیا پایین‌تر است.»
او با اشاره به این‌که نمی‌شود اجازه دهیم خودرو با آلایندگی بالا تولید شود و در اختیار مردم قرار گیرد و بعد مردم را ملزم به انجام معاینه فنی کنیم، گفت: «از رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌خواهیم که تا پایان‌سال 93 رعایت استاندارد یورو5 را در تولید خودروها اجباری کند.»
پیش‌بینی مالیات سبز در بودجه 94
واحدهای صنعتی آلاینده، با مالیات سبز جریمه خواهند شد. در ادامه این مراسم، سعید متصدی معاون محیط‌زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان این‌که جرایم واحدهای آلاینده کارایی ندارد، گفت: «این مشکل در طرحی به‌عنوان مالیات سبز در بودجه‌سال 94 درحال اصلاح است، و امیدواریم این موضوع در بودجه‌سال آتی حل شود.»