شیوا سعیدی- شهروند| شاخص قدرت خرید بخشی از نظریه اقتصادی  و تکنیکی برای تعیین ارزش نسبی ارزهای مختلف (به‌عنوان مثال دلار)  و سپس خرید  سبدی از کالاها برحسب همان ارز است.  این مفهوم اقتصادی به مشخص شدن نرخ ارز میان دو کشور کمک می‌کند. این شاخص درحقیقت  مقایسه برابری قدرت خرید مردم دو یا چند کشور با یکدیگر است.  برای محاسبه این شاخص یک سبد از کالای ضروری خانوارها در نظر گرفته می‌شود که بدن انسان در روز یا ماه به آنها نیاز دارد تا بتواند به حیات خود ادامه دهد و این دقیقا همان سبد کالایی است که با  در نظرگرفتن قیمت‌های آن خط فقر نیز مشخص می‌شود. سپس سبد کالا که حداقل نیازهای روزانه یک فرد را برآورده می‌کند، قیمت‌گذاری می‌شود و این روند به نسبت در کشورهای دیگر سنجیده می‌شود تا مشخص شود با همین مقدار پول (به‌عنوان مثال صد دلار) چه مقداری از سبد کالا می‌توان خرید. بنابراین  وقتی گفته می‌شود قدرت خرید مردم آمریکا 135.36 است، این عدد در مقایسه با محاسبه قدرت خرید مردم برای سبد کالاهای اساسی گفته شده با  کشورهای دیگر به‌دست آمده است.  برهمین اساس، ازمیان سبد کالای ضروری خانوار، گوشت مرغ به‌عنوان یک پروتیین حیوانی و برنج به‌عنوان یکی از منابع کربوهیدرات است که در سبد کالای محاسبه خط فقر وجود دارد.  ایران یکی از کشورهایی است که هردوی این کالاها علاوه برآنکه در سبد مایحتاج ضروری وجود دارد، طرفداران زیادی هم دارد. مصرف سرانه برنج ایران در سال‌های گذشته به 39 تا 40 کیلوگرم رسیده است. این رقم درمقایسه با مصرف سرانه برنج در سال‌های اول انقلاب (15 تا 20 کیلوگرم) افزایش چشمگیری داشته است و نشان از افزایش جمعیتی است که تأمین نیازهای خوراکی آنها مشکل است. از سوی دیگر ایران یکی از بزرگترین مصرف‌کنندگان گوشت مرغ به حساب می‌رود که سرانه مصرف آن 25.4 کیلوگرم است که این رقم از بسیاری کشورها در اتحادیه اروپا و همچنین ژاپن بیشتر است.  
زرشک‌پلو ایرانی با طعم گرانی
زمانی که تقاضا برای کالایی زیاد می‌شود، ناخواسته قیمت آن کاسته می‌شود و به سهولت در دسترس افراد قرار می‌گیرد. اما در ایران این روند تا حدودی متفاوت است. با وجود آن‌که برنج قوت اصلی و روزانه مردم محسوب می‌شود اما به نسبت  گران است و  قیمت هر کیلوگرم برنج در ایران بین 6 تا 7‌هزار تومان متغیر است. در بازار مرغ نیز شرایط  مشابه است. ایران به دلیل شرایط جوی، امکان بهره‌برداری مناسب از صنعت کشاورزی و کشت خوراک و دام می‌تواند به یکی از صادرکنندگان بزرگ گوشت مرغ دنیا تبدیل شود، اما تحریم‌ها و بی‌توجهی به بخش کشاورزی و دام و طیور سبب شده ایران رتبه سی و هشتمین صادرکننده و چهل‌وهفتمین واردکننده گوشت مرغ دنیا را داشته باشد. در چنین شرایطی تعجبی ندارد که بهای یک کیلوگرم مرغ کامل 6200 تومان باشد. البته بهای هرکیلو مرغ بسته‌بندی پاک شده 8450 تومان است.
گرانی این دو کالا سبب شده، حضورشان در سبد مایحتاج خانواده کمرنگ شود و به عبارتی قدرت خرید مردم برای برنج و مرغ به‌عنوان کربوهیدرات و پروتیینی سالم و مغذی در مقایسه با کشورهای دیگر کاسته شود.
حتی یک محاسبه سرانگشتی ساده براساس قیمت‌هایی که گفته شده، نشان می‌دهد هزینه تهیه یک پرس زرشک پلو با مرغ که غذایی محبوب تلقی می‌شود به 6 تا 7‌هزار تومان برسد. (اگر فرض کنیم یک کیلوگرم برنج و یک کیلوگرم مرغ برای تهیه زرشک‌پلو برای 6 نفر کافی باشد).  اگر براساس آمارها متوسط درآمد هر ایرانی را دو‌میلیون و 900هزار تومان تصور کنیم و بدانیم که قدرت خرید مردم ایران در مقایسه با کشورهای  دیگر 30.23 باشد، چنین هزینه‌ای برای یک وعده غذای خانوار4 نفره گران محسوب می‌شود. بنابراین چندان تعجبی ندارد که 33‌درصد درآمد مردم ایران فقط صرف خرید مایحتاج غذایی می‌شود و بقیه آن برای اجاره مسکن، هزینه حمل‌ونقل و غیره مصرف می‌شود و دست آخر پولی برای پس‌انداز یا تفریح نمی‌ماند.
البته ایران تنها کشوری نیست که مصرف برنج و مرغ آن بالاست. به همین جهت برای مقایسه قدرت خرید مردم و تأمین کالاهای خوراکی موجود در سبد کالا به بررسی قیمت یک پرس زرشک‌پلو با مرغ ایرانی در کشورهای دیگر پرداخته‌ایم. البته این به معنای آن نیست که زرشک‌پلو در این کشورها غذای محبوبی باشد اما  نگاهی به هزینه تهیه آن در بزرگترین واردکنندگان و صادرکنندگان گوشت مرغ دنیا مقایسه کاملی از قدرت خرید خانوارها میان ایران با سایر کشورها به دست می‌دهد. در بررسی قیمت تمام شده یک پرس زرشک‌پلو در پنج کشور نشان می‌دهد که در بسیاری از کشورها تهیه این غذا ارزان‌تر از ایران است و در کشورهایی که قیمت این غذا با درنظر گرفتن نرخ دلار بالاتر است به دلیل قدرت خرید بالاتر آنها باز هم خرید غذا ارزان‌تر تمام می‌شود.
زرشک‌پلو در ژاپن حدود 7‌هزار تومان
ژاپن بزرگترین واردکننده گوشت مرغ در دنیاست. براساس پیش‌بینی‌ها این کشور در ‌سال آتی میلادی 870‌هزار تن گوشت مرغ وارد می‌کند. قیمت یک کیلوگرم گوشت سینه بدون استخوان مرغ در این کشور 7.21 دلار و یک کیلوگرم برنج سفید 4.12 دلار است که درکل می‌توان با این مقدار برنج و مرغ برای 6 نفر در ایران زرشک پلو و مرغ تهیه کرد. چنانچه هزینه کل  مواد اولیه را 12 دلار فرض کنیم (بدون هزینه پخت و حق سرویس رستوران)، بهای هر پرس آن با توجه به دلار 3480 تومانی در بازار، به پول ایرانی 6960 تومان(2دلار) خواهد بود. البته باید بدانیم که قدرت خرید مردم این کشور درمقایسه با بقیه کشورها 98.23 است بنابراین بخش کمتری از درآمد ماهانه خود را صرف خرید سبد کالا می‌کنند و از سوی دیگر متوسط  درآمد ماهانه افراد حدود 10‌میلیون تومان ( 3885.67 دلار) محاسبه می‌شود. در این کشور127.3‌میلیون نفری مردم 33.9‌درصد درآمد خود را به خرید مواد غذایی اختصاص می‌دهند.
قیمت زرشک‌پلو در عراق نصف ایران
دومین وارد‌کننده بزرگ گوشت مرغ دنیا عراق است که به دلیل سال‌های متمادی جنگ هنوز نتوانسته از لحاظ اقتصادی وضع خود را تثبیت کند و بیشتر کالاهای اساسی موردنیاز خود را وارد می‌کند. عراق طی سال‌های گذشته یکی از مشتریان اصلی برنج‌های تایلندی و تولید آسیاست، اما به دلیل نگرانی‌های کیفیتی واردات این نوع برنج را ممنوع کرد. ولی در آگوست 2014 میلادی واردات برنج از این منطقه را دوباره آغاز کرد. مصرف سرانه مرغ این کشور در‌ سال 2011 حدود 24.6 کیلوگرم بوده است. به دلیل هزینه‌های خوراک پرندگان و عوامل متعدد، واردات مرغ در این کشور ارزان‌تر از پرورش آن است. در این کشور یک کیلوگرم سینه مرغ به‌طور متوسط 4.75 دلار و یک کیلوگرم برنج نیز1.78 دلار است که مجموع بهای کل آن 6.53 دلار است. براساس محاسبات گفته شده بهای یک پرس زرشک‌پلو با مرغ ایرانی در عراق  3788 تومان یا  1.08 دلار خواهد بود. هرچند این قیمت ناچیز به حساب می‌آید، اما باید توجه داشت که قدرت خرید مردم عراق در مقایسه با دیگران 41.42  و متوسط درآمد ماهانه آنها حدود هفت‌میلیون و 400 هزارتومان یا 2760 دلار است.
غذای محبوب ایران در عربستان ارزان‌تر است
عربستان سعودی سومین وارد‌کننده بزرگ مرغ و طیور در دنیاست. این کشور به دلیل آب و هوای نامساعد پرورش طیور گسترش چندانی ندارد. این کشور وابسته به نفت نیز اغلب کالاهای اساسی موردنیاز خود را وارد می‌کند و واردات گوشت مرغ آن سالانه بالغ بر 790‌هزار تن می‌شود. در‌سال 2012 تولید گوشت مرغ داخلی عربستان فقط 51‌درصد تقاضا را پاسخگو بود. برزیل صادرکننده اصلی این کالا به عربستان است که 79‌درصد نیاز گوشت مرغ این کشور را تأمین می‌کند.  پس از برزیل، فرانسه، آرژانتین و اروگوئه به ترتیب صادرکنندگان بزرگ مرغ به این کشور هستند. قیمت یک کیلوگرم سینه مرغ بدون استخوان درعربستان 4.96 دلار و یک کیلوگرم  برنج سفید 1.71 دلار است که بدین ترتیب هزینه کل 6.67 دلار خواهد بود. اما قیمت یک پرس زرشک پلوی ایرانی در این کشور 1.1دلار یا 3868 تومان خواهد بود. اکنون با در نظر گرفتن این‌که متوسط درآمد ماهانه  در این کشور 11‌میلیون و 500هزار تومان  و قدرت خرید مردم در مقایسه با بقیه کشورها 92.82 است متوجه می‌شویم این غذا در عربستان ارزان‌تر از ایران تهیه می‌شود.
مرغ برزیلی در همه‌جا
یکی از بزرگترین صادرکنندگان گوشت مرغ به سراسر دنیا برزیل است. در این کشور که اقتصادش درحال شکوفایی است،200.4 ‌میلیون جمعیت دارد و ظرفیت زیادی برای تولید و صادرات کالاهای مصرفی مختلف به‌خصوص محصولات کشاورزی دارد.  برزیل به آنگولا، کانادا، چین، کوبا، مصر، اتحادیه اروپا، ایران، عراق، عمان، فیلیپین، عربستان‌سعودی و روسیه گوشت مرغ صادر می‌کند. حجم صادرات مرغ این کشور در سال  2011به 3.7‌میلیون تن رسید. قیمت یک کیلوگرم برنج سفید در این کشور 1.19 دلار و یک کیلوگرم سینه مرغ بدون استخوان 4.09 دلار است که مجموع این ارقام به 6.09 دلار می‌رسد. قیمت کالاهای اولیه برای تهیه یک پرس زرشک پلو و مرغ ایرانی در این کشور1.015 دلار یا 3532 تومان خواهد بود. این درحالی است که  متوسط  درآمد مردم این کشور 816.4 دلار یا دو‌میلیون و 200‌هزار تومان است. همچنین شاخص قدرت خرید مردم برزیل در مقایسه با کشورهای دیگر 40.29  است.
قیمت زرشک‌پلو در آمریکا با ایران برابر، اما...
آمریکا دومین صادرکننده بزرگ گوشت مرغ دنیاست. علاوه بر شرایط مساعد جوی و زمین‌های وسیع کشاورزی، اقتصاد پیشرفته این کشور فرصت فعالیت‌های متعدد کشاورزی را فراهم کرده است. در این کشور 316.1میلیون نفری قیمت یک کیلوگرم برنج 3.06 و یک کیلوگرم سینه مرغ 7.89 دلار است که به عبارتی هزینه مواد اولیه زرشک‌پلوی ایرانی 10.95دلار یا  38106تومان است. بنابراین بهای یک پرس آن 6351 تومان  یا 1.82 دلار است. البته باید توجه داشت  قدرت خرید مردم آمریکا در مقایسه با  سایر کشورها 135.36 است. همچنین متوسط درآمد مردم این کشور 44753 دلار یا حدود 12‌میلیون تومان محاسبه شده است. بنابراین تهیه زرشک پلو مرغ ایرانی در آمریکا برای مردم کشور ارزان‌تر است.

پرورش جهانی سالانه 50‌میلیارد قطعه پرنده

از آن‌جا که گوشت مرغ یکی از پروتیین‌های بی‌ضرر است و مصرف آن همیشه توصیه می‌شود، این محصول پروتیینی همیشه در سبد غذایی خانوار تمام کشورها وجود دارد. اما پرورش مرغ در کشورهای مختلف یکسان نیست. شرایط آب‌وهوایی، وجود خوراک دام، جو اقتصادی و ناآرامی‌های سیاسی همه‌وهمه بر تولید محصولات کشاورزی و پرورش طیور تأثیر دارد. مرغداری در بیان ساده، پرورش پرندگان محلی مانند مرغ، بوقلمون و غاز به منظور مصرف خوراکی است. سالانه درجهان بیش از 50‌میلیارد قطعه پرنده به‌عنوان منبع غذایی پرورش داده می‌شود، به‌طوری که تولید گوشت پرنده در دنیا تا 2030 میلادی به 130‌میلیون تن خواهد رسید و تولید تخم مرغ نیز40‌درصد افزوده خواهد شد.
در این حوزه، تولید گوشت مرغ  از 73‌میلیون تن در سال 2006 به 86‌میلیون تن در 2020 میلادی افزایش خواهد یافت تا ارزش روزافزون این محصول به خوبی روشن شود. براساس پیش‌بینی‌ها، بخش اعظم این افزایش تولید درکشورهای درحال توسعه اتفاق خواهد افتاد که در نهایت، چنین پیش‌بینی‌هایی نشان‌دهنده  افزایش عظیم تقاضا برای گوشت سفید به‌خصوص طیور است. از سوی دیگر، کشورهای درحال توسعه با چالش‌های بزرگی در 20‌سال آینده روبه‌رو خواهند بود. ازجمله بهبود رژیم غذایی مردم، افزایش فرصت‌های شغلی، غنی‌کردن منابع طبیعی و تضمین امنیت.